همشهری آنلاین – گروه سیاسی: در شرایطی که تاریخ تحولات بیش از ۴ دهه گذشته در مناسبات تهران – واشنگتن بیش از هر چیز نشان‌دهنده رویکردهای مشترک جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در اتخاذ رویکردهای ضدایرانی و تلاش برای ضربه زدن به منافع ملت ایران است، برخی فعالان اردوگاه سیاسی حامی دولت چهاردهم، برخلاف راهبرد و موضع اعلام شده ازسوی رئیس‌جمهور، می‌کوشند این‌گونه جلوه دهند که اگرچه انتخاب ترامپ «گزینه مطلوب» نیست، اما می‌تواند در ادامه به فرصتی برای ایران به‌منظور رفع تعارض‌های بنیادین موجود میان طرفین تبدیل شود؛ موضعی که هم با واقعیت‌های میدانی و هم با موضع صریح و شفاف دولت چهاردهم در این زمینه تناقض دارد.
همه اینها در شرایطی است که نگاهی به فهرست بلندبالای رویکردهای ضدایرانی ترامپ در دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش از یک‌سو و بررسی عملکرد دولت بایدن در مواجهه با ایران ازسوی دیگر، گویای این واقعیت است که دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در خصومت‌ورزی علیه ایران، از کلان‌راهبردهای مشترکی پیروی می‌کنند و امید بستن به تغییر ریل در سیاست‌های واشنگتن، نتیجه روشنی به‌همراه ندارد.
موضع شفاف دولت چهاردهم
بررسی مواضع روزهای اخیر سیاسیون اصلاح‌طلب، به‌عنوان اصلی‌ترین اردوگاه سیاسی حامی رئیس‌جمهور، درباره نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و پیروزی ترامپ، نشان می‌دهد برخی فعالان این طیف سیاسی، در حال زاویه گرفتن از رویکرد دولت چهاردهم در این زمینه و حرکت در مسیر خلاف جهت مواضع رئیس‌جمهور هستند که در ادامه به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم.
- مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور: رئیس دولت چهاردهم طی روزهای اخیر به روشنی موضع خود را دراین زمینه تبیین کرد و در دیدار اخیرش با هیات رئیسه جبهه اصلاحات ایران گفت که «برای ما هرگز تفاوتی نخواهد داشت که چه کسی در انتخابات آمریکا پیروز شده، چراکه کشور و نظام به قدرت درونی خود با ملتی با عزت و عظمت متکی است».
- عباس عراقچی، وزیر امور خارجه: یکی دیگر از مواضع روشن دولت درباره انتخابات آمریکا ازسوی رئیس دستگاه دیپلماسی کشور اتخاذ شد. عراقچی در گفت‌وگویی رسانه‌ای در این زمینه اعلام کرد که «ما برای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و اینکه چه کسی انتخاب شود، خیلی ارزشی قائل نیستیم».
- فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت: یکی از نخستین موضع‌گیری‌های دولتی درباره انتخابات آمریکا در فاصله اندکی پس از قطعی شدن پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا اتخاذ شد و سخنگوی دولت در جمع خبرنگاران تاکید کرد که «فرقی نمی‌کند چه کسی در آمریکا رئیس‌جمهور شود، چراکه برنامه‌ریزی‌هایمان از قبل انجام شده‌است. باتوجه به تحریم‌های کشور طی بیش از چهار دهه گذشته، ایران آب‌دیده شده و نگران رای آوردن مجدد ترامپ نیستیم».
- اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه: دستگاه دیپلماسی کشور نیز به انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا واکنش نشان داد. سخنگوی وزارت امورخارجه در این زمینه با تاکید بر اینکه «ما از سیاست‌ها و رویکردهای گذشته دولت‌های مختلف در آمریکا تجربیات بسیار تلخی داریم»، اظهارکرد: «آنچه برای تهران مهم است عملکرد دولت آمریکاست».
- محمد جواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهور: ظریف از دیگر مقام‌های دولتی بود که به انتخاب ترامپ واکنش نشان داد و طی پستی در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «یران که اراده و توان خود را برای مقابله با هر گونه تجاوز نشان داده است، تحت تاثیر تهدیدها قرار نخواهد گرفت، بلکه به احترام توجه خواهد کرد».
فرصت‌سازی از ترامپ؟
با وجود مواضع روشن و واقع‌گرایانه دولت در قبال موضوع پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، برخی فعالان سیاسی اصلاح‌طلب مواضعی برخلاف رویکرد اصولی دولت اتخاذ کردند؛ رویکردی که با نادیده انگاشتن اقدام‌های مشابه دمکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در خصومت‌ورزی با ایران، کوشید از انتخاب ترامپ به‌عنوان یک «فرصت» پیش روی سیاست‌خارجی دولت چهاردهم یاد کند. در ادامه مواضع برخی فعالان سیاسی اصلاح‌طلب را در این زمینه می‌خوانید:
- عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت روحانی: به‌رغم تجربه منفی پیشین، دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ می‌تواند با فرصت‌های سیاسی-اقتصادی برای ایران همراه باشد.
- احمد زیدآبادی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب: یک مشکل این است که اگر در منطقه ما خرابکاری کرد، چگونه باید در برابر او موضع بگیریم؟ به‌هرحال توان ما محدود و قدرت دستگاه تحت کنترل و رهبری او غول‌آساست.
- حسین مرعشی، دبیرکل کارگزاران سازندگی: نباید تصور کنیم همه منافع ما در منطقه با آمریکایی‌ها در تضاد است؛ لذا اکنون دلیلی نمی‌بینم کشور را در حالت مخاصمه با آمریکایی‌ها نگه داریم. در گذشته نیز فرصت‌های تاریخی‌ای وجود داشت که می‌توانستیم از آن استفاده کنیم، اما نکردیم.
- محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب: مولا علی فرمودند: فرصت‌ها را غنیمت بشمارید که مثل ابر زودگذر هستند. اگر قدرت دیپلماسی دلسوزانه و اراده سیاسی قوی باشد، انتخاب ترامپ می‌تواند فرصت مهمی برای ما باشد.
- بهرام پارسایی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب: سال ۱۳۹۷ درخواست ترامپ برای مذاکره با ایران رد شد و برجام سلاخی شد! آن روز دلار ۱۰هزارتومان و گوشت ۵۰هزارتومان بود! امروز باز ترامپ رأی آورد...
- حمید ابوطالبی، معاون سیاسی رئیس‌جمهور در دولت روحانی: جناب آقای رئیس‌جمهور؛ در یکی از سخنرانی‌های‌تان پیروزی آقای ترامپ را تبریک بگویید؛ سخنگوی دولت‌تان نسبت به حل مشکلات ایران و آمریکا ابراز امیدواری نماید و کنترل روابط ایران و آمریکا را خودتان در دست بگیرید.
- حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده ادوار مجلس: شنیدن عباراتی از این دست که دمکرات‌ها با جمهوری‌خواهان تفاوتی ندارند یک تعارف محض است.
کارنامه سیاه آمریکایی‌ها
پیچیدن نسخه فرصت‌سازی از حضور ترامپ در کاخ سفید برای دولت چهاردهم در شرایطی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد طی دهه‌های اخیر دمکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در انجام اقدام‌های ضدایرانی و اتخاذ راهبردهای خصمانه در مواجهه با مردم ایران رویکردهای یکسانی داشته‌اند که مقایسه رویکردهای تحریمی دولت‌های گذشته آمریکا در قبال ایران شاهدی بر این مدعاست.
دولت اوباما (دمکرات)
- صدور ۴۴ فرمان اجرایی ضدایرانی
- آغاز نسل دوم تحریم‌های بانکی ثانویه علیه ایران با اجرایی‌سازی قانون «سیسادا»
- کلید زدن تحریم‌های گسترده علیه ایران در حوزه نفت با اجرایی‌سازی قانون «آیسا»
- اعمال گسترده تحریم‌ها با ادعاهای حقوق‌بشری
- اجرایی‌سازی قانون ممنوعیت صدور ویزا
- گسترده‌ترکردن دامنه تحریم‌های ضدایرانی حوزه فلزات
- اجرایی‌سازی قانون «ترا» (قانون کاهش تهدید ایران و حقوق بشر سوریه ۲۰۱۲) که تحریم‌های نفتی ذیل قانون آیسا را به سرمایه‌گذاری و صادرات و واردات در صنایع پتروشیمی توسعه داد.
- تصویب قانون «آزادی و مبارزه با سلاح‌های کشتار جمعی ایران» (ایفکا) و گسترش دامنه تحریم‌ها
دولت ترامپ (جمهوری‌خواه)
- صدور ۶۸ فرمان اجرایی ضدایرانی
- اعمال بیش از ۱۵۰۰ تحریم در حوزه‌های مختلف
- خروج از توافق برجام و کلیدزدن سیاست فشار حداکثری علیه ایران
- وضع ۳۱ نوبت تحریم علیه نیروهای نظامی ایران
- اعمال گسترده‌ترین تحریم‌ها علیه مسئولان سیاسی کشور
- برنامه‌ریزی و صدور فرمان ترور شهید حاج قاسم سلیمانی، به‌عنوان مقام رده بالای نظامی کشور
- گنجاندن نام سپاه‌پاسداران در فهرست ادعایی «سازمان‌های تروریستی» برای نخستین‌بار
- گسترده‌ترکردن دامنه تحریم‌های ضدایرانی با اجرایی‌سازی قانون کاتسا
دولت بایدن (دمکرات)
- صدور ۷۰ فرمان اجرایی ضدایرانی
- اعمال تحریم‌ها علیه بیش از ۶۰۰ فرد و نهاد ایرانی
- اجرایی‌سازی قانون ضدایرانی «مهسا» با طرح ادعاهای ضدایرانی
- اعمال تحریم‌های گسترده علیه فرماندهان نظامی ایران
- انجام همکاری‌های گسترده با رژیم‌صهیونیستی در برنامه‌ریزی اقدام‌های خصمانه علیه ایران
- استمرار اجرای سیاست‌های مداخله‌جویانه علیه ایران
- توافق با گروه هفت برای گسترده‌تر کردن دامنه تحریم‌ها علیه ایران
- کارشکنی مستمر در مسیر احیای مذاکرات رفع تحریم‌ها
