به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، شبکه سراسری خبر در برنامه گفت و گوی ویژه خبری با موضوع دیپلماسی در میدان میزبان آقای سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه بود.
مقدمه مجری: در گفتگوی ویژه خبری امشب میزبان وزیر محترم امور خارجه کشورمان جناب آقای دکتر عراقچی هستیم و راجع به تحولات سیاسی در منطقه و مجموعا تحولات سیاست خارجی با ایشان به گفتگو خواهیم نشست.
سوال: ما بعد از آن سفر‌هایی که جنابعالی به منطقه داشتید به ویژه آن سفر معروف بیروت دیگر افتخار نداشتیم خدمت شما باشیم برای همین می‌خواهیم از آنجا شروع کنیم و اتفاقاتی که در آن سفر افتاد و مجموع سفر‌های منطقه‌ای که شما انجام دادید در ارتباط با حمایت از محور مقاومت یک رکوردی هم ثبت شد می‌گفتند در ۱۹ روز یازده سفر مهم را شما انجام دادید در مجموع دستاورد این سفر‌ها برای جبهه مقاومت چه بود؟
عراقچی: آن مقطعی که سفر ما انجام شد خاطرتان هست که یک شرایط بسیار خاص و بحرانی می‌توانم عرض کنم در منطقه حاکم بود، در زمانی بود که رژیم صهیونیستی به لبنان حمله کرده بود و شهادت شهید بزرگوار سید حسن نصرالله اتفاق افتاده بود و بعد عکس العملی که ایران نشان داد، شهادت سیدحسن نصرالله و شهید نیلفروشان یکی از فرماندهان سپاه در بیروت و همین طور قبل از آن شهادت هنیه در تهران مواردی بود که خاطرتان هست که من نمی‌خواهم یادآوری بکنم،
ما نهایتا به این تجاوزات با عملیات وعده صادق دو پاسخ بسیار قاطع و محکمی دادیم با تعداد موشک‌هایی که شلیک شد و آمار بسیار خوبی در اصابت به هدف نشان داد علیرغم همه لایه‌های مختلف پدافندی که رژیم داشت و دارد ولی بیش از ۹۰ درصد این موشک‌ها به هدف اصابت کردند یک شرایط بسیار خاص و بحرانی در منطقه بوجود آمد و حملات مستمری که رژیم به بیروت انجام می‌داد.
در آن شرایط مقاومت در شرایط بسیار سختی قرار گرفته بود، در غزه یک سال بود تقریبا که این شرایط ادامه داشت در لبنان شروع شده بود، حزب الله قابل انکار نیست ضرباتی را متحمل شده بود، بعد از قضیه پیجر‌ها و بعد بحث بی سیم‌ها و بعد ترور شهید سیدحسن نصرالله، ضرباتی وارد شده بود و فرماندهان دیگر طبیعی بود لازم بود که در آن شرایط ما نمایشی از حمایت جمهوری اسلامی ایران از مقاومت را داشته باشیم، لازم بود که در صحنه حضور پیدا بکنیم و به دوستان خودمان در جبهه مقاومت، دوستان خودمان در حزب الله این اطمینان خاطر را بدهیم که جمهوری اسلامی ایران کماکان پشتیبان مقاومت است، اعتماد به نفس آنها را که به هرحال در اثر این ضربات شاید یک مقداری کمرنگ شده بود دوباره احیا بشود و نمایشی هم باشد در عین حال از اقتدار جمهوری اسلامی ایران که در هیچ شرایطی از اهداف خودش از آرمان‌های خودش عقب نشینی نمی‌کند. آن سفر انجام شد
من با آقای رئیس جمهور که سوال کردم ایشان بلافاصله گفتند حتما باید بروید و در آن روز جمعه‌ای که نماز جمعه نصر توسط رهبر معظم انقلاب با آن شکوه و عظمت برگزار شد، ما هم در بیروت حضور پیدا کردیم و ملاقات‌های مهمی انجام شد هم با آقای میقاتی، هم با آقای نبیه بری شرایط بسیار سختی بود آن روز‌ها، الان خیلی بهتر شده، مقاومت دوباره حزب الله دوباره کمر راست کرده و شروع کرده به مقاومت کردن، تلفات زیادی که از رژیم دارد می‌گیرد ولی آن روز‌ها روز‌های بسیار سختی بود و هم دوستان ما در عرصه سیاسی، د رعرصه میدانی دچار وضعیت سختی بودند، آن سفر و آن نماز جمعه معروف مقدار بسیار زیادی این روحیه را احیا کرد بخصوص که بعد از عملیات وعده صادق هم بود و مجموعه این‌ها به اضافه سفر چند روز بعد جناب آقای دکتر قالیباف و سفر‌های بعدی که انجام شد،
چند روز گذشته سفر آقای دکتر لاریجانی، خیلی کمک کرد به این که روحیه مقاومت بازسازی بشود و سازماندهی مجدد صورت بگیرد، نیرو‌ها دوباره خودشان را پیدا کنند فرماندهان جایگزین بشوند و حزب الله برگردد به موقعیت میدانی قوی خودش، آن سفر بعد من به دمشق رفتم با آقای بشاراسد دیدار داشتم آنجا هم تقریبا به همین وضعیت تقریبا کم و بیش مشابه بود و در آن جا هم ملاقات‌های خوبی صورت گرفت و بعد من به منطقه رفتم
هدف اصلی من از سفر به منطقه چند تا نکته بود، اول این که به کشور‌های منطقه اطمینان داده شود که مقاومت همچنان مقاوم و محکم در جای خودش هست و تصوراتی که ایجاد شده بود و تبلیغاتی که انجام داده بود رژیم صهیونیستی و آمریکایی‌ها و دیگران مبنی بر این که مقاومت از بین رفته و حزب الله مثلا دیگر چه شده و چه شده، این‌ها را باید اصلاح می‌کردیم و من بعنوان یک شاهد میدانی رفتم و توضیح دادم که چه دیدم و چه ملاقات‌هایی داشتم و چه صحبت‌هایی انجام شده و اینکه حزب الله اگرهم صدماتی خورده این صدمات در راس آن بوده، بدنه رزمی حزب الله سازمان رزمی حزب الله دارد برمی گردد به موقعیت رزمی خودش،
در مرحله بعدی انذار بود نسبت به تهدید رژیم صهیونیستی و این که رژیم صهیونیستی اهدافش محدود به غزه و لبنان نیست اهداف او بزرگتر است و قصد این که کل منطقه را به آتش بکشد و به جنگ بکشد در نیات این رژیم وجود دارد، یک سناریوی واقع بینانه‌ای از آنچه که ممکن است اتفاق بیفتد و می‌تواند پیش روی چشم ما باشد را ترسیم کردم و کشور‌های منطقه از این جهت بعضا اطلاعات شان کم و بیش در حد کمتری بود
تحلیل هایشان دقیق نبود ما یک تبادل اطلاعاتی، تبادل تحلیلی داشتیم با این‌ها و یک نگرانی مشترک نسبت به اهداف رژیم صهیونیستی و جنایاتی که دارد انجام می‌دهد و اهداف آینده اش به خصوص پدید آمد، و در مرحله اول رایزنی در مورد این که چه باید کرد ما در منطقه با یک چنین رژیم جنایتکاری که مشغول نسل کشی و ویرانگری هست مواجه هستیم چگونه باید فعالیت‌های خودمان را با هم هماهنگ بکنیم و چگونه باید برسیم به یک صدای واحد منطقه‌ای علیه این رژیم و برای متوقف کردن ماشین جنگی این رژیم و جنایاتی که دارد انجام می‌دهد.
در این جهت هم فکر می‌کنم که توفیق خوبی حاصل شد سفر‌های من مکرر به کشور‌های مختلف در منطقه و عمدتا در کشور‌های عربی انجام شد، به اضافه ترکیه و بعد مرحله یک کم دیرتر پاکستان و فکر می‌کنم که ما در این که بتوانیم یک جبهه واحد منطقه‌ای ایجاد بکنیم با صدای واحد علیه رژیم صهیونیستی در این جهت موفق بودیم و خود این یک عامل فشاری شد به آمریکایی‌ها به غربی‌ها به خود رژیم صهیونیستی و جلوی گسترش بیشتر جنگ جلوی رفتن به سمت یک فاجعه که رژیم صهیونیستی دنبال آن بود فکر می‌کنم همین فشار‌ها هم موثر بود.
سوال: صدا‌های واحد الان به نظر شما شکل گرفته در منطقه؟
عراقچی: عرض می‌کنم بله، من جمله ام را تکمیل بکنم به نظر من این حرکت دیپلماتیک منطقه‌ای به اضافه آمادگی رزمی نیرو‌های مسلح ما برای پاسخ دادن به هر حرکتی به اضافه آمادگی که دولت در خودش ایجاد کرده بود برای فراهم کردن شرایط مناسب برای مقاومت و از همه مهم‌تر آمادگی رزمی مقاومت در صحنه میدانی همه این‌ها باعث شد که ما با یک شرایط کنترل شده‌ای مواجه باشیم
و بعد از این که رژیم صهیونیستی حمله تهاجمی جدیدش را به ایران صورت داد شاهد بودیم که بلااستثنا منطقه محکوم کرد این صدای واحدی که عرض می‌کنم هم قبل از حمله رژیم صهیونیستی شکل گرفت برای فشار آوردن به رژیم و حامیان رژیم و جلوگیری از یک جنگ گسترده و هم بعد از حمله صورت گرفت
ما برای اولین بار کشور‌هایی در منطقه یعنی همه کشور‌های منطقه و بعضی از کشور‌ها واقعا برای اولین بار این حملات را محکوم کردند و این محکومیت همچنان ادامه دارد ما در اجلاس سران کشور‌های اسلامی و عربی که دوشنبه گذشته در ریاض برگزار شد شاهد بودید اخبارش را ملاحظه کردید قبل از همه در سخنرانی افتتاحیه آقای محمد بن سلمان ولیعهد عربستان با صدای بلند محکوم کرد حمله رژیم صهیونیستی را نه فقط به غزه و لبنان و جنایاتی که کرده از جمله به ایران با این که نطق ایشان خیلی کوتاه بود فکر می‌کنم سه دقیقه بیشتر نبود ولی خیلی صریح و روشن محکوم کرد
به دنبال ایشان کشور‌های بیشتری در سران کشور‌هایی که صحبت کردند محکوم کردند ما الان می‌توانم عرض بکنم که در منطقه یک حرکت واحد یک صدای واحد وجود دارد یک نگرانی مشترک یک فهم مشترک نسبت به تهدیدات رژیم صهیونیستی شکل گرفته و این موثر خواهد بود در کنترل آن ماشین جنگی رژیم صهیونیستی.
سوال: آقای دکتر عراقچی یکی از موضوعاتی که این روز‌ها خیلی نقل محافل رسانه‌ای است و خیلی داغ شده این بحث ملاقات نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل با آقای ایلان ماسک است، البته زمانی بیشتر این قوت گرفت که در تماسی که با نمایندگی دفتر ایران در سازمان ملل برقرار شد آنها گفتند که ما نظری راجع به این نمی‌دهیم خود همین یک مقداری صحت برگزاری جلسه را تشدید کرد
البته آمریکایی‌ها و رسانه هایشان مکان جلسه، مدت زمان جلسه، زمانش را یک جزئیات اینچنینی منتشر کردند هر چند امروز سخنگوی وزارت خارجه با یک تاخیری بالاخره آن را تکذیب کردند، اما واقعا این دیدار اتفاق افتاده یا نه؟
عراقچی: نه قطعا اتفاق نیفتاده، این صرفا یک خبرسازی است که توسط رسانه‌های آمریکایی صورت گرفت اهدافش را هم می‌شود حدس زد، ولی، چون شما فرمودید با تاخیر انجام شد تکذیب ما، من یک توضیحی عرض بکنم، خبر به وقت ایران دیروز صبح ساعت یک بامداد منتشر شد، به وقت آمریکا البته مثلا می شد پنج شنبه عصر، ولی به وقت ما خبر یک بامداد بود
من صبح جمعه، صبح دیروز وقتی که طبق معمول ما اولین کاری که بعد از بیدار شدن انجام می‌دهیم این که خبرها را گوش می‌کنیم من برای نماز بلند شدم دیدم که یک چنین خبری هست به نظرم خیلی جدی نیامد یعنی یک خبرسازی معمولی که وجود دارد، تا ظهر هم به نظر ما ارزش پاسخگویی نداشت یک خبری بود که انجام شده بود ضمن این که منتظر بودیم که در نیویورک صبح بشود و ما از همکاران مان سوال بکنیم که چه می‌بینند پشت این قضیه؟
چون من مطمئن بودم که ملاقاتی صورت نگرفته بدون هماهنگی با ما قطعا که همچنین ملاقاتی نمی‌تواند صورت بگیرد و هرگز همچنین اجازه‌ای را هیچ یک از سفارتخانه‌های ما نمایندگی‌های ما ندارند که بدون هماهنگی کاری انجام بدهند، با ما هم که هماهنگی نشده بود ولی منتظر بودم که دوستان صبح بشود به وقت نیویورک و ببینم که توضیح آنها نسبت به عقبه این موضوع چیست،
با آنها که تماس گرفتیم آنها هم معتقد بودند که احتمالا یک خبرسازی مثلا پیش پا افتاده‌ای است که بعضی از رسانه‌ها کردند معتقد بودند که ارزش پاسخگویی ندارد، با این حال من خواهش کردم که این را یک بررسی بکنند و تکذیب بکنند اگر لازم است، کماکان برداشت آنها این بود که این ارزش پاسخگویی ندارد لذا پاسخی که دادند همانطور که شما فرمودید پاسخی بود که یک کم به ابهام‌ها یعنی مبهم بود و باعث شد که تصورات افزایش پیدا بکند من امروز صبح دیدم که نه واقعا این خبر خیلی دارد می‌پیچد.
سوال: در داخل هم خیلی بازتاب داشت
عراقچی: بله یک عده له یک عده علیه و یک عده و ... بعد دیدم از طرف آمریکایی هم دارد روی این خبر دائم کار می‌شود یکی می‌آید می‌گوید محل آن فلان جا بوده آن یکی می‌گوید این موضوع مطرح شده یکی می‌گوید سفیر ایران این را گفته و ... واقعا بلافاصله به سخنگو گفتم که حتما این تکذیب شود که ایشان خیلی قاطع خبر را تکذیب کردند که دیگر تا خبر آن فکر می‌کنم پیش از ظهر ..
سوال: عقبه این ماجرا تحلیل شما چیست و چرا این ماجرا صورت گرفت؟
عراقچی: به نظر من یک خبرسازی یا یک فضاسنجی هست که دارند انجام می‌دهند بعضی از رسانه‌های آمریکایی که شاید مثلا ببینند زمینه برای همچنین حرکاتی وجود دارد یا ندارد یا می‌خواهند یک هیاهوی رسانه‌ای تبلیغاتی علیه ایران شروع بکنند یا مثلا جلوه بدهند که ایران بعد از آمدن رئیس جمهور جدید آمریکا دنبال تماس است، دنبال این حرف‌ها هست،
به هر حال که اصلا چنین چیزی وجود ندارد ما همچنین دیدگاهی همچنین درخواستی اصلا در ما نیست، به طور طبیعی ما منتظر هستیم که دولت جدید آمریکا سیاست هایش اعلام بشود افرادش را بچیند، سیاست‌های خودشان را مشخص کنند و بعد ما بر اساس سیاست‌هایی که اعلام می‌شود و با توجه به حرکتی که در صحنه عمل انجام خواهند داد تصمیم خواهیم گرفت در سطوح بالای کشور که چگونه باید برخورد بکنیم و چگونه خودمان را تنظیم کنیم
الان نه وقت چنین ملاقات‌هایی هست و نه مصلحت بر این است و نه همچنین اراده‌ای وجود دارد من خیلی قاطع تکذیب می‌کنم و تاخیر را هم خیلی زیاد نمی‌دانم ولی این خبر دفعتا خیلی مورد توجه واقع شد و ما اول فکر می‌کردیم که حتی ارزش پاسخگویی ندارد ولی امروز صبح من دیدم که حتما باید تکذیب شود و این کار را کردیم
سوال:، چون راجع به دولت ترامپ صحبت می‌کنیم این گزینه‌هایی که الان بعنوان اعضای کابینه مطرح شدند این‌ها هم خیلی سوال برانگیز شد، چون عمدتا کسانی آمدند که بیشتر رویکرد‌های ضد ایرانی خیلی تندی هم دارند، حالا به قول شما شاید الان خیلی زود باشد که راجع به این موضوع صحبت کنیم ولی پیش بینی‌هایی که وجود دارد آیا ما یک سیاست مشخص یا پیش بینی مشخصی در آینده داریم در ارتباط با دولت ترامپ؟
عراقچی: ما سیاست‌های خودمان و اصول خودمان را خودمان تنظیم می‌کنیم با توجه به منافع خودمان، اهداف خودمان و آرمان‌های خودمان، دولت جدید آمریکا را همانطور که عرض کردم نه تنها این دولت، دولت قبلی هم همین طور بوده به هر حال ما رفتار خودمان را با توجه به سیاست‌های آنها تنظیم می‌کنیم این که آنها چه مقدار و چه سیاستی را پیش می‌گیرند و چه اهدافی را دارند و چه افرادی را به کار می‌گیرند و چه چیزی را در صحنه عمل انجام می‌دهند
افرادی که الان به کار گرفته شدند، از یک خصلت تندروی رادیکالی درحمایت از رژیم صهیونیستی برخوردار هستند یا معروف هستند به این خصلت، ما خیلی به این گفته‌ها، به این افراد اهمیت قائل نیستیم ما اهداف مان روشن هست، به هرحال سیاست‌های ما روشن است، منتظر می‌مانیم که آنها چگونه حرکت خواهند کرد و ما با توجه به آن حرکت آنها در صحنه عمل خودمان را تنظیم خواهیم کرد.
دور اول اقای ترامپ هم من یادم هست در ابتدای کار همچنین افرادی آمدند و بعد هی جابجا شد شاید فکر می‌کنم در عرض یک فاصله کوتاهی دو تا سه تا وزیر دفاع عوض کرد یا آقای بولتون که مشهور بود به یک دیدگاه‌های ضد ایرانی حاد، آمد یک سری سیاست‌هایی داشت ولی بعد از یک مدتی جابجا شد، شاید یکی از ویژگی‌های دولت گذشته آقای ترامپ این بود که هیچ چیزی قابل پیش بینی و هیچ چیزی استمرار نداشت و مرتب تغییراتی بود که باعث می‌شد که نگاه دنیا به ایشان یک نگاه کاملا بی اعتمادی باشد و این که تصمیماتی که معلوم نیست چقدر دوام داشته باشد و چگونه باشد به هرحال همانطور که عرض کردم الان زود است که ما بتوانیم قضاوت کنیم منتظر می‌مانیم که آنها سیاست‌های خودشان را تنظیم و اعلام کنند.
نگاه دنیا به ایشان یک نگاه بی اعتمادی باشد و این که تصمیماتی که معلوم نیست چقدر دوام داشته باشد، چگونه باشد، الان زود است برای قضاوت، منتظر هستیم که آنها سیاست‌های خودشان تنظیم و اعلام کنند.
سوال: سوال بعدی ناظر به سفر آقای گروسی رئیس آژِانس بین المللی اتمی به تهران است و رویکرد آژانس نسبت به تهران همیشه انتقاد‌ها مطرح بوده است و متناسب با همراهی که ایران با آژانس داشته ولی رفتار متقابل آژانس به آن میزان صادقانه نبوده است.
درگزارش‌های مختلف همواره انعکاس داشته، در قبال رفتار آژانس با کشور ما فکر می‌کنید چه رویه‌ای باید در نظر گرفته شود و چکار باید کرد؟
عراقچی: رفتار ما آژانس یک رفتار حرفه‌ای است و آژانس یک نهاد فنی است و باید به وظایف خودش در حوزه فنی عمل کند و حق ندارد وارد حوزه‌های سیاسی شود.
تا زمانی که آژانس به وظیفه حرفه‌ای خودش عمل کند ما هم همکاری می‌کنیم، به ایشان وقتی که ملاقات ما انجام شد، اولین جمله‌ای که به ایشان گفتم این بود که آقای گروسی سفر شما یک سفر فنی است یا یک سفر سیاسی؟ و ایشان به همان چیز معروف گفت خودش هم قبول داشت که این یک سوال مرتبط است و باید پاسخ دهد، که می‌خواهد فنی برخورد کند یا سیاسی،
بعد توضیح داد که سفرش فنی است و یک سری وظایفی براساس معاهده ام پی تی برعهده ایشان است و یک سری براساس برجام به عهده ایشان است و یک سری سوالاتی نسبت به گذشته وجود دارد و الان مورد اختلاف است.
در چارچوب ام پی تی حرکت می‌کند، ما با سازمان و با آژانس بین المللی اتمی همکاری کامل خواهیم داشت ما عضو متعهد ام پی تی هستیم ولی در چارچوب برجام متعهد ما مدت هاست متوقف شده است به خاطر خروج آمریکا از برجام و برگشت تحریم‌ها و ناتوانی کشور‌های اروپایی در بازگرداندن آمریکا، ما مدتی صبر کردیم و خروج خودمان را پله پله انجام دادیم و همه تعهدات خودمان در برجام متوقف کردیم، در چارچوب برجام هیچ تعهدی به آژانس نداریم و همکاری در آن چارچوب انجام نمی‌شود.
نسبت به گذشته چند تا سوال وجود دارد، خیلی سوالات پیچیدگی دارد، دو تا از این سوال‌ها باقی مانده است، اگر آژانس برخورد فنی داشته باشد، این سوالات قابل پاسخ دادن و قابل حل شدن است، منتهی مشکل در برخورد سیاسی است که اعضای شورای حکام و اعضای غربی با این سوالات انجام می‌دهند و مدیرکل را مجبور می‌کنند که وارد حوزه‌ای شود که کار را سخت می‌کند.
نسبت به صلح آمیز بودن برنامه خودمان مطمئن هستیم هیچ مشکلی برای همکاری آژانس برای اثبات صلح آمیز بودن برنامه خودمان نداریم، درحوزه ام پی تی نداریم ولی فراتر از آن باید برود در چارچوب توافقاتی که آنها متوقف کردند.
در این سفر آقای گروسی قرار همکاری‌های بیشتر را گذاشتیم و در رابطه با موضوعاتی که مورد اختلاف است و من به ایشان گفتم که آقای رئیس جمهور هم فرمودند، آقای دکتر اسلامی هم در ملاقات فرمودند که ما مشکلی برای همکاری با آژانس نداریم ولی به شرطی که مسیر ما و آژانس و شورای حکام و آژانس مسیر همکاری باشد نه مسیر تقابل، اگر مسیر تقابل بروند و به سمت صدور قطعنامه در شورا بروند کما این که حرفش هست، ما هم همین مسیر را می‌رویم ولی اگر مسیر همکاری باشد ما هم همکاری می‌کنیم.
شورای حکام در پیش است و صحبت‌هایی است که قطعنامه‌ای را علیه ایران صادر کنند، خودشان تجربه دارند که هر گاه قطعنامه‌ای علیه ما صادر شده است ما هم متقابلا پاسخ دادیم و صراحتا به آقای گروسی گفته شده است که اگر قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شود با اقدامات متقابل ایران مواجه خواهد بود، ما در برنامه‌های هسته‌ای خودمان برنامه‌های جدیدی خواهیم داشت که تعیین شده و با آقای گروسی بخشی از این‌ها گفته شد که چه خواهیم کرد،
فضا نباید فضای تقابلی شود آن‌هایی که باید بدانند می‌دانند که ما چه می‌کنیم، الان از مسیردیپلماسی صحبت می‌کنم که اگر مسیر همکاری را دنبال کنند، ما هم به این مسیر می‌آییم و در یک پروسه زمانی مشکلات سال‌های گذشته جواب داده و آژانس را دوباره برگردانیم به یک مسیر معقول با جمهوری اسلامی.
همزمان بحث مذاکرات هسته‌ای هم مطرح است، مذاکرات هسته‌ای ما برای احیای برجام است چند سال است که الان وجود داشته و دارد، مذاکره برای احیای برجام از بهار ۱۴۰۰ شروع شد، وقتی که آقای ترامپ انتخاب نشد و آقای بایدن آمد و دولت آقای بایدن ابراز علاقه کرد که به برجام برگردند
مذاکراتی از فروردین ۱۴۰۰ خود من شروع کردم و خورد به انتخابات ریاست جمهوری در ایران، دولت شهید رئیسی را هم این مسیر را ادامه داد، آقای دکتر علی باقری دوست بسیار خوب مذاکرات را ادامه دادند، حالا به جا‌هایی هم رسید و بعد اتفاقاتی هم پیش آمد که نشد، ولی در طول دوران شهید رئیسی ادامه داشت، در دولت آقای پزشکیان تلاش کردیم که نیویورک ادامه دهیم و دولت‌های اروپایی و آمریکا استقبال کردند در چارچوب مذاکرات مسقط که در دوره ریاست جمهوری شهید رئیسی شروع شده بود که مذاکرات غیر مستقیمی که به واسطه طرف عمانی صورت می‌گیرد.
ابرازعلاقه شد که مسیر ما به اروپایی‌ها و مسیر مسقط شروع شود که ما آماده شروع مذاکرات بودیم که خورد به اتفاقات لبنان و متوقف شد، الان ابراز علاقه در سمت کشور‌های اروپایی برای شروع مجدد مذاکرات وجود دارد و به زودی این کار انجام خواهیم داد.
این روند مسقط متوقف هست و دولت جدید آمریکا باید تصمیم بگیرد و براساس آن عمل خواهیم کرد.
سوال: با دولت دوازدهم و با آمدن آقای بایدن مذاکرات را انجام می‌دهید و به نتیجه نرسید و بعد مذاکرات ثمری نداشت، دلیل مشخصش زمانبر و اتفاقات بعدی بود یا دلیل مشخص دیگری است؟
عراقچی: دلایلش متعدد و چند دلیل متفاوت است، فکر نمی‌کنم خیلی وارد شدن به آن نفعی برای حال حاضر باشد، ولی در بهار ۱۴۰۰ که مذاکرات من انجام دادم، شش دوره مذاکره انجام شد ولی شرایط انتخاباتی ایران، در خرداد همان سال انتخابات داشتیم و زمان انتخابات زمان خوبی برای تصمیم گیری نیست، به دولت بعدی منتقل شد و دولت بعدی این کار را جلو برد.
من دورادور خبر پیدا کرده بودم حداقل در دو نوبت امکان رسیدن به توافق بود که مسائل دیگری پیش آمد و البته زیاده خواهی‌های آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در این مذاکرات دست به دست داد تا برجام نشد به صورتی که احیا شود، الان هم ما اگر مذاکرات هسته‌ای شروع شود من این را بار‌ها گفتم، برجام دیگر آن خاصیت سابق ندارد و به شکل موجود خودش عینا نمی‌تواند احیا شود، ممکن است به عنوان یک مرجع و رفرنس مورد استفاده واقع شود ولی دیگر برای ما آن خاصیت سابق ندارد و قطعا باید ما وارد مذاکراتی شویم که به یک توافق ممکن بتوانیم برسیم.
سوال: این برجامی که پیشتر مذاکره شده بود قابلیت اجرا نخواهد داشت، آیا ممکن است برخی از چالش‌هایی که مطرح می‌کردند مثل مکانیسم ماشه و نقد‌هایی که بهش وارد می‌شود یا از الان نمی‌شود پیش بینی کرد؟
عراقچی: نمی‌شود پیش بینی کرد، چون مذاکرات جدیدی شروع نشده است، اگر شروع شد فرصت محدودی خواهد داشت، چرا که در اکتبر ۲۰۲۵ که مهر ۱۴۰۴ خواهد شد، زمان پایان قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که قطعنامه مربوط به برجام خواهد بود وقتی آن قطعنامه به طور خودکار منحل بشود که دقیقا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ اتفاق می‌افتد، دیگر اسنپ بک همه از بین می‌رود.
قبل ازآن اگر توافق جدیدی حاصل نشود ما با یک شرایط بحرانی مواجه خواهیم بود و ممکن است کشور‌های اروپایی دنبال کار اسنپ بک بروند و نمی‌خواهم از الان برای یک سال دیگر قضاوت کنم، فرصت مذاکراتی، فرصت برای دیپلماسی هنوز است و زیاد نیست و محدود است و همچین مذاکرات پیچیده‌ای یک سال زمان زیادی نخواهد بود، خصوصا در منطقه با بحران مواجه هستیم، در اوکراین دچار بحران، در آمریکا دولت جدید سر کار آمده است و کار مشکلی است و وقتی شروع شود، مذاکرات مشکلی خواهد بود، البته برای این مذاکرات آمادگی کاملی داریم و شدنی است و دیپلماسی در این زمینه می‌تواند کار کند و پنجره‌های دیپلماسی را باز می‌دانیم به شرط این که اراده‌ای در طرف‌های مقابل ما طبیعی است که اگر وجود نداشته باشد ما مسیر دیگری را پیش خواهیم رفت، همان طور که در قضیه حمله رژیم صهیونیستی جمهوری اسلامی ایران برای هر سناریویی آمادگی دارد.
در این جا می‌گویم به کشور‌های غربی مسیر هسته‌ای ما در یک سال آینده مسیر حساس و پیچیده‌ای است و برای هر سناریو و شرایطی آمادگی داریم و اگر به نقطه تقابل برسیم، برای آن تقابل آمادگی داریم، اگر به نقطه همکاری برسیم برای آن همکاری برنامه داریم.
سوال: به موضوع که اروپایی‌ها به دنبال صدور یک قطعنامه هستند، بعد از روی کار آمدن آقای پزشکیان پیام‌های مثبتی به سمت اروپا صادر شده است ولی پاسخ‌ها متناسب نبود و حداقل ایران ایر تحریم شد، مشکل اروپایی‌ها چیست و چه رویه‌ای با آنها در پیش خواهیم گرفت؟
عراقچی: دولت جدید و آقای پزشکیان با شعار توان و تعامل در روابط با دنیا، احیای مذاکرات هسته‌ای و با شعار همکاری و گفتگو ایشان در انتخابات برنده شدند و با همین سیاست وارد صحنه شدند، ولی شاهد بودید که دست‌هایی از همان ابتدا به کار گرفته شد که این روند تخریب کند.
دست‌ها به طور مشخص رژیم صهیونیستی، صبح روز تحلیف آقای پزشکیان ترور آقای هنیه در تهران شکل گرفت و اهداف پنهان این ترور در تهران چه بود و چگونه قصد داشتند در ابتدای کار دولت جدید مانع بشوند از یک سری سیاست ها.
خب البته ما در رابطه با شهادت شهید هنیه آن سیاستی که باید اتخاذ می‌کردیم، اتخاذ کردیم و وارد مسائلی شدیم که همه مطلع هستید، همزمان بحث منطقه و درگیری‌ها و احتمال جنگ و زد و خورد‌هایی که صورت گرفت شرایط را باز سخت‌تر کرد برای گفت و گو و مذاکره و مسئله اوکراین و اروپا هم که از قبل وجود داشت کما کان وجود دارد و برای اروپایی‌ها موضوع اوکراین جدی است و برای اولین بار تقریبا بعد از جنگ جهانی دوم به خاک اروپا از دید آنها تهاجم صورت گرفته است و اشغال شده است و تهدیدی که آنها احساس می‌کنند و همه این‌ها قضیه را پیچیده کرده است.
موضوع هسته‌ای ما هم پیچیدگی‌های خودش را دارد و بنابراین حالا ورود به یک دور مذاکراتی جدید با موانعی مواجه هست و من فکر می‌کنم که دیپلماسی هنوز می‌تواند به کار گرفته شود.
سوال: سیاست‌های نگاه به شرق در دستگاه دیپلماسی سوال کنم، با روی کار آمدن ترامپ روابط آمریکا و چین دچار چالش‌هایی خواهد شد که می‌تواند فرصت‌هایی را برای کشور‌هایی مثل کشور ما رخ بدهد، آیا الان برنامه ریزی مشخصی داریدکه از این فرصت‌های پیش آمده به نفع کشورمان بهره برداری کنیم؟
عراقچی: این سیاست ماست و اولین فراگیر، اثرگذار و این فراگیری یعنی این که ما یک سیاست فراگیر است و فقط به یک سمت گرایش ندارد و کاملا فراگیر و متوازن رفتار می‌کند و ما در حوزه همسایگی و هم در حوزه دوستان خودمان چین و روسیه که از قدیم روابط موثری با ایران هستند وپیدا کردن حوزه‌های جدید برای دیپلماسی ماست در برنامه ما هست.
روابط دولت چهاردهم با چین و روسیه در همین چند ماهی که گذشته است و اتفاقا با بحران‌ها و مشکلات متعدد مواجه بوده، خوب پیش رفته است با این کشور، ما در اجلاس سران بریکس یک میدان بسیار خوبی بود که حوزه حرکت سیاست خارجی ما را نشان داد.
ما در بریکس ملاقات‌های بسیار مهمی بین آقای دکتر پزشکیان و روسای کشور‌های چین، روسیه، برزیل، آفریقای جنوبی و هند، این ۵ قدرت بنیانگذار بریکس، ۵ قدرت نوظهور و اقتصاد‌های نوظهور جهانی صورت دادیم و کشور‌های دیگر که ملحق شدند و ملاقات با آقای پوتین دومین ملاقات در کمتر از یک هفته بود که صورت گرفت، هم در عشق آباد ملاقات کردند دو تا رئیس جمهور، کمتر از چند روز بعد در قازان، مذاکرات مهم و بااهمیتی بود و تصمیمات مهمی گرفته شد و دولت چین تصمیمات مهمی که گرفته بودند در آن جلسه اعلام کرد و آثار خودش را نشان خواهد داد
و همین طور با برزیل، هند و آفریقای جنوبی و توجه اصلی ما اول در منطقه و همسایگان و بعد کشور‌های شرق یا حوزه بریکس تعبیر بهتری است، کشور‌هایی که بریکس را تشکیل دادند با هدف اصلاح نظم موجود جهانی، با هدف اصلاح ساختار‌های موجود جهانی چه در حوزه سیاست، چه در حوزه اقتصاد، از آرمان‌های دلارزدایی و کم کردن نقش نفوذ دلار و نهاد‌های کشور‌های غربی در نهادی اقتصادی بین المللی است، از طریق ایجاد نهاد‌های موازی مثل بانک توسعه نوین که بریکس درست کرده است در مقابل بانک جهانی، یا از طریق اصلاح نهاد‌های موجود.آرمان‌های بریکس خیلی مهم است و خیلی شباهت با بسیاری از اهداف...
سوال: مثلا در توافق ۲۵ ساله جامعی که با چین داریم و یا در حوزه ترانزیت با روسیه کند دارد پیش می‌رود؟
عراقچی: توافق ۲۵ ساله با چین در حقیقت یک چشم انداز و برنامه عمل است که باید تبدیل شود به قرارداد‌های مختلف در حوزه‌های دیگر، که مشکلات دیگری درمسیر این توافقات وجود دارد که بار‌ها صحبت شده است، توافق مشابهی هم با روسیه آماده کردیم که تا یک دو ماه دیگر در سفر آقای پزشکیان به مسکو، که مسیر همکاری‌های دو طرف را روشن می‌کند.
سوال: اخیرا راجع به اظهارنظر رئیس جمهور در حوزه سیاست خارجی نقد جدی وارد شد، آقای پزشکیان هفته پیش اعلام کردند که سیاست ایران با کشور‌های خارجی مدارا کردن با دشمن است و نقد وارد شده این است که چطور با دشمنی که به طور خصمانه رفتار می‌کند سیاست مدارا را در پیش بگیریم؟
شما پاسخی دارید؟
عراقچی: در آن جلسه‌ای که ایشان این صحبت را کردند، بنده حضور داشتم، یک صحبت مبنایی بود در خصوص بحث سیاست خارجی و این که چگونه باید حرکت کرد در شرایط متفاوتی که الان پیش آمده و بحث خیلی خوبی اشاره کردند و در جایی به شعر معروف با دوستان مروت، با دشمنان مدارا استفاده کردند نه به معنی خاص که از الان به بعد با دشمنان مدارا می‌کنیم که اصلا اگر دشمن با ما مدارا می‌کند که ما با او مدارا کنیم، یک بحث مبنایی و تئوریک بود که انجام شد ولی سیاست‌های آقای پزشکیان و مواضع ایشان در خصوص آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی و کشور‌هایی غربی کاملا مشخص است و راه مان با دشمنان مشخص است، آنها مدارا با ما ندارند که ما با آنها مدارا داشته باشیم، مسیر ما مشخص است و البته ما در این مسیر هر هزینه‌ای را نمی‌خواهیم بپردازیم و تنش‌ها را مدیریت می‌کنیم و سعی می‌کنیم تنش‌ها در جا‌های غیر ضروری کاهش پیدا کند و منافع ما و امنیت کشورما برای ما بسیار مهم است.
سوال: اشاره کردید به عملیات وعده صادق ۳، سه‌ای که هنوز اتفاق نیافتاده است و برخی تحلیل شان این است که از روزی که آقای ترامپ روی کار آمده است به نظر می‌رسد که لحن جمهوری اسلامی ایران ملایم‌تر شده است و برخی معتقدند که شاید این عملیات اتفاق نیافتد و رهبر معظم انقلاب فرمودند که شتاب زده عمل نمی‌کنیم، شما پاسخ و تحلیل تان چیست؟
عراقچی: در فضای مجازی یا فضای رسانه‌ای خیلی پویا و سرزنده هست و همه چیز در آن گفته می‌شود ولی من در مواضع رسمی کشور هیچ تفاوتی ندیدم و موضع ما از همان فردای حمله رژیم صهیونیستی موضع مان خیلی روشن است و جمهوری اسلامی حق دفاع و پاسخ گویی در مقابل این تهاجم را دارد و براساس حقوق بین الملل و منشور ملل متحد این حق برای ما محفوظ است و زمان و چگونگی اش خودمان تعیین می‌کنیم که در زمان و شرایط مقتضی این پاسخ انجام خواهد شد.
جمهوری اسلامی ثابت کرده است در یک سالی که بحران غزه و لبنان جریان داشت همواره حکیمانه و هوشمندانه رفتار کرده است و تصمیمات خودش را براساس حکمت، عزت و مصلحت که سه اصل ماست در سیاست خارجی در طول این چند ماه اخیر در یک بحران جدی وجود داشتیم که جمهوری اسلامی ایران براساس عزت، حکمت و مصلحت حرکت می‌کند.
سوال: برخی اشاره می‌کنند به قطعنامه ۵۳۳ آژانس بین المللی اتمی مبنی بر این که اگر تاسیسات هسته‌ای کشور مورد حمله قرار گیرد، سازمان ملل و شورای امنیت باید وارد عمل شوند و نقدشان این است که با توجه به این که رژیم صراحتا چندین بار این تهدید را انجام داده است چرا در نامه اخیر به سازمان ملل به این قطعنامه اشاره‌ای نشد، اروپایی‌ها براساس این قطعنامه در جنگ اوکراین می‌توانستند اقدامات مهمی انجام دهند؟
عراقچی: این که رژیم صهیونیستی به هیچ یک از اصول بین الملل پایبند نیست و در این که هیچ جنایت جنگی باقی نمانده است که این رژیم انجام نداده باشد، کسی تردید ندارد و سازمان‌های بین المللی به خاطر حضور آمریکا و قدرت‌های اروپایی چشم خودشان را می‌بندند و هیچ مقابله‌ای با این جنایات جنگی و نسل کشی و اقدامات خلاف انجام نمی‌دهند که این هم روشن است َ،
ما در رژیم صهیونیستی تهدیدات زیادی را در رسانه‌های شان و افراد غیر رسمی و غیر دولت مبنی بر احتمال حمله به تاسیسات هسته‌ای ما انجام دادند که ما به آقای گروسی گفتیم و به آژانس و هرجایی که لازم بوده است گفتیم و از همه این‌ها مهم‌تر این که در طول سفر منطقه‌ای که من داشتم و در طول رایزنی‌ها با کشور‌های منطقه به صراحت گفتیم که هراقدامی که رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران انجام دهد ما مشابه آن و اقدام متناسب با آن را عینا انجام خواهیم داشت و این بزرگترین ضامنی هست که برای ما وجود دارد.
سوال: راجع به دیپلماسی اقتصادی براساس آن چه که برنامه هفتم شما در نمایشگاه فرش اشاره کردید که زمینه توسعه صادرات را فراهم کرده و سفارت خانه‌ها را فعال می‌کنید مهم‌ترین برنامه‌ای که انجام شده و چه میزان بازرگانی ما فعال شده است؟
عراقچی: ما برای هم سفارت خانه‌های خودمان د ر خارج از کشور ماموریت‌های اقتصادی تعریف کردیم و آنها فقط نمایندگی‌های سیاسی ما در خارج از کشور ما نیستند و ماموریت برای شان تعریف شده است که باید کمک کنند به اهداف اقتصادی کشور.
این اهداف جذب سرمایه گذاری است و تامین کالا‌های مورد نیاز است، یک موقع مقابله با اقدامات تحریمی و کمک به دور زدن به تحریم‌ها و موارد دیگر و کمک به گسترش صادرات غیر نفتی کشور است.
در این زمینه همه سفارت خانه هر اقدام لازم را که از دست شان برمی آید انجام دهند و چه کمک به اتصال صادر کنندگان به کشور‌های مربوطه و دادن اطلاعات لازم و ایجاد فضای مناسب به لحاظ فرهنگی و سیاسی که کالا‌ها بتوانند حضور پیدا کنند و این وظایف با دستورنمایندگی‌های مشخص که هر نماینده در حوزه خودش کمک به اقتصاد بکند.
سوال: راجع به اف‌ای تی اف که تعهدات ما در اف‌ای تی اف یک خودتحریمی یا مانعی برای دورزدن تحریم‌ها می‌دانند موضع وزارت خارجه چیست؟
عراقچی: بحث اف‌ای تی اف یک بحث دامنه دار مفصلی است، که در مجمع تشخیص مصلحت مورد بررسی است، مخالفین و موافقین در این خصوص همیشه بودند و زیاد بوده است و مجموعه دلایل که هم در مخالفت و هم در موافقت باعث شده است که این تصمیم گرفته نشود.
جلساتی دارد برگزار می‌شود و هم ادله ضرورت الحاق ما و رفتن ما در قالب استاندارد‌های اف‌ای تی اف وجود دارد و هم دلایلی بر مخالفت وجود دارد که ان شاءالله مسیر طبیعی خودش را طی کند و کشور به یک تصمیم درست برسد.
