همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: حدود ۱۲۰ ویروس سرماخوردگی در دنیا وجود دارد و سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان سرما می‌خورند. در این میان خیلی از مردم معتقدند که قرار گرفتن در هوای سرد راحت‌تر باعث سرماخوردگی آنها می‌شود.
حتما زیاد شنیده‌اید که می‌گویند تا باد سرد به ما می‌خورد، سرما می‌خوریم. اما آیا سردی هوا به تنهایی می‌تواند عامل سرماخوردگی باشد؟ اگر سرماخوردگی، یک بیماری ویروسی باشد، سرمای هوا چطور می‌تواند باعث سرما خوردن افراد شود؟
سرمای هوا با مخاط ما این کار را می‌کند
واقعیت این است که سرمای هوا می‌تواند به سرماخوردگی ما کمک کند اما نمی‌تواند عامل مستقیم سرماخوردگی باشد. چون سرماخوردگی به دلیل عفونت ویروسی به‌ویژه ویروس‌های راینوویروس، آدنوویروس و ... رخ می‌دهد. اما هوای سرد می‌تواند شرایطی ایجاد کند که احتمال ابتلا به سرماخوردگی بیشتر شود.
دکتر بابک پورقلیچ، پزشک عمومی و رئیس دفتر تهران انجمن پزشکان عمومی ایران این موضوع را شفاف توضیح می‌دهد و به همشهری‌آنلاین می‌گوید: این تصور که قرار گرفتن در سرما و هوای سرد باعث سرماخوردگی می‌شود، حرف درستی است و خرافات یا حرفی عوامانه نیست. اما موضوع این است که خیلی‌ها فکر می‌کنند خود هوای سرد، عامل سرماخوردگی است. در حالی که اگر این طور بود، ساکنان شهرهای سردسیر یا کشورهایی که دمای خیلی پایینی دارند، باید بیشتر از ساکنان مناطق گرمسیری سرما بخورند. در حالی که این طور نیست.
دکتر پورقلیچ توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: زمانی که دمای بدن ما بالا است و بعد ناگهان در معرض سرما قرار می‌گیریم و تغییر دما رخ می‌دهد، عروق مخاطی ما منقبض می‌شوند. انقباض عروق، خون‌رسانی به مخاط را کاهش می‌دهد. در مخاط‌های تنفسیِ ما میکروب‌ها حضور همیشگی دارند، اما در حالت عادی به خاطر سیستم دفاعی بدن که از طریق گردش خون تامین می‌شود، سلول‌های دفاعی یا واسطه‌های دفاعی مانع ورود میکروب‌ها به بدن و رشد و تکثیر آنها می‌شوند.
این پزشک عمومی ادامه می‌دهد: وقتی به صورت ناگهانی انقباض عروق صورت می‌گیرد، خون‌رسانی به بافت‌ها دچار مشکل می‌شود و در این فرصت کوتاه، میکروب‌ها شروع به رشد می‌کنند و میکروب‌هایی که بیماری‌زایی بیشتری دارند و بیشتر در بافت مخاط تنفسی حضور دارند، می‌توانند رشد کنند و منجر به بروز یک بیماری تنفسی شوند.
او با اشاره به این که عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی را اصطلاحا سرماخوردگی می‌گویند، می‌گوید: تا بدن دوباره بیاید و نیروهای دفاعی خود را از جاهای مختلف جمع کند و متمرکز کند و بتواند بر بیماری غلبه کند، چند روز زمان می‌برد. مدت بیماری بسته به بیماری‌زاییِ آن عامل بیماری‌زا ممکن است از ۳ روز تا ۲ هفته متفاوت باشد.
این پزشک تاکید می‌کند: بنابراین سرما به تنهایی نمی‌تواند عامل سرماخوردگی یا بیماری‌زایی باشد. بلکه ضعف سیستم ایمنی باعث کاهش ایمنی بدن می‌شود و درنتیجه ما مبتلا می‌شویم.
بیشتر بخوانید؛
-
چرا بعضی‌ها تند تند سرما می‌خورند؟
-
کودکان چند بار در سال سرما بخورند طبیعی است؟
-
تب سرماخوردگی را با این دارو تسکین دهید
-
گرما و سرمای هوا برای این افراد خطرناک است
هوای سرد، مخاط بینی را خشک می‌کند و ...
پس متوجه شدیم که هوای سرد به طور مستقیم نمی‌تواند منجر به سرماخوردگی ما شود. موضوع این است که در هوای سرد، بدن برای حفظ دمای مرکزی، خون را از سطح پوست و بخش‌هایی مثل بینی دور می‌کند تا اندام‌های حیاتی گرم بمانند. این کاهش جریان خون در بینی باعث کاهش فعالیت سلول‌های ایمنی در این ناحیه می‌شود و راه را برای ورود ویروس‌ها باز می‌کند.
همچنین در هوای سرد، رطوبت هوا کاهش می‌یابد و هوای خشک، غشاهای مخاطی بینی را خشک و آسیب‌پذیر می‌کند. این شرایط باعث می‌شود ویروس‌های سرماخوردگی (مانند راینوویروس‌ها) راحت‌تر به سلول‌های مخاطی چسبیده و تکثیر شوند.
از سوی دیگر هوای سرد موجب رفتارهایی مثل ماندن ما در فضاهای بسته می‌شود که تماس نزدیک با افراد دیگر و انتقال ویروس‌ها را تسهیل می‌کند. در این شرایط اگر کسی ناقل ویروس باشد، احتمال انتقال آن به دیگران بیشتر می‌شود.
همچنین سرمای طولانی‌مدت می‌تواند با ایجاد استرس در بدن، سیستم ایمنی را تضعیف کند. این استرس فیزیولوژیکی مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها را کاهش می‌دهد و بدن به راحتی نمی‌تواند با ویروس‌ها مقابله کند. بنابراین همان طور که دکتر پورقلیچ توضیح داد، هوای سرد مستقیماً عامل بیماری نیست، اما شرایطی را ایجاد می‌کند که ویروس‌ها آسان‌تر عمل کنند و بدن آسیب‌پذیرتر شود.
راه پیشگیری از سرماخوردگی در هوای سرد
درست است که هوای سرد یا سرما می‌تواند شرایط را برای سرماخوردگی فراهم کند اما برای پیشگیری از این مساله هم راه‌هایی وجود دارد؛ این که لباس گرم بپوشید و بدن خود را گرم نگه دارید، در هوای سرد ماسک بزنید تا مخاط بینی گرم بماند و خشک و آسیب‌پذیر نشود تا ویروس‌ها بتوانند راحت جولان دهند و موجب سرماخوردگی شما شوند، دست‌ها را مرتب بشویید تا احتمال انتقال ویروس کاهش یابد، از حضور طولانی‌مدت در مکان‌های شلوغ و بسته تا حد ممکن دوری کنید، و تغذیه مناسب و خواب کافی داشته باشید تا سیستم ایمنی بدن‌تان ضعیف نشود.
