به گزارش رکنا، اگر کسی از شما بپرسد: «بزرگ‌ترین تهدید برای سلامت انسان در دنیای امروز چیست؟» ممکن است بیماری‌ها، کمبود مراقبت‌های بهداشتی یا حتی پاندمی‌های کنونی به ذهنتان برسد. اما چند بار به آلودگی هوا ناشی از آتش‌سوزی‌های طبیعی و مصنوعی که در هوایی که تنفس می‌کنیم جریان دارد، فکر کرده‌اید؟
هر صبح، سکوت جهان با دود آتش‌سوزی‌هایی که در نقاط مختلف زمین شعله‌ور می‌شود، شکسته می‌شود. این دود هوا را با مهی تهدیدآمیز غلیظ می‌کند؛ یک قاتل خاموش که مسئول بیش از ۱.۵ میلیون مرگ سالانه است.
مطالعه‌ای اخیر که در مجله The Lancet منتشر شده، نشان می‌دهد که این تهدید نامرئی عمدتاً کشور‌های در حال توسعه را تحت تأثیر قرار داده و جان انسان‌ها را بی‌وقفه می‌گیرد.
آتش‌سوزی‌های طبیعی و سلامت عمومی
این پژوهش که توسط تیمی بین‌المللی از دانشگاه موناش انجام شده، به بررسی آتش‌سوزی‌های طبیعی و آتش‌های کنترل‌شده بر روی اراضی کشاورزی پرداخته است. آلودگی هوای ناشی از این آتش‌سوزی‌ها پیامد‌های گسترده‌ای برای سلامت عمومی دارد.
بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، آلودگی هوا ناشی از آتش‌سوزی‌ها باعث حدود ۴۵۰ هزار مرگ سالانه بر اثر بیماری‌های قلبی شده است. دود، نه تنها دید ما را مختل می‌کند، بلکه قلب ما را نیز در چنگال مرگبار خود گرفتار می‌کند.
علاوه بر این، حدود ۲۲۰ هزار مرگ ناشی از بیماری‌های تنفسی نیز به آلودگی هوای ناشی از این آتش‌ها نسبت داده شده است. این آمار نشان می‌دهد که هر بار آتش‌ها شعله‌ور می‌شوند، انسان‌ها دود مرگبار آن را به ریه‌های خود می‌کشند.
آلودگی هوا: یک قاتل جهانی
بر اساس یافته‌های این مطالعه، بیش از ۱.۵۳ میلیون مرگ سالانه به آلودگی هوای ناشی از آتش‌سوزی‌های طبیعی و مصنوعی مربوط می‌شود. حدود ۹۰ درصد از این مرگ‌ها در کشور‌های با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد که تقریباً ۴۰ درصد آنها در آفریقای زیر صحرای کبیر ثبت شده است.
کشور‌هایی مانند چین، جمهوری دموکراتیک کنگو، هند، اندونزی و نیجریه بیشترین آمار مرگ‌ومیر را به دلیل این معضل تجربه می‌کنند.
نمونه‌ای از این وضعیت، مه خفه‌کننده‌ای است که اخیراً پایتخت هند، دهلی‌نو، را فرا گرفت. این مه سمی بخشی به دلیل سوزاندن غیرقانونی مزارع کشاورزی در شمال این کشور بود.
نیاز به اقدامات فوری برای حفاظت از جوامع
نویسندگان این مطالعه بر لزوم «اقدامات فوری» برای مقابله با این بحران تأکید کرده‌اند. نابرابری بین کشور‌های ثروتمند و فقیر نشان‌دهنده «بی‌عدالتی اقلیمی» است؛ جایی که کشور‌هایی که کمترین سهم را در گرم شدن زمین دارند، بیشترین آسیب را می‌بینند.
پژوهشگران یادآور شدند که بسیاری از استراتژی‌های موجود برای اجتناب از دود آتش‌سوزی‌ها، مانند مهاجرت، استفاده از تصفیه‌کننده‌های هوا و ماسک یا ماندن در خانه، برای مردم کشور‌های فقیر دست‌نیافتنی است.
آینده‌ای نگران‌کننده برای آتش‌سوزی‌ها
با ادامه تغییرات اقلیمی، آتش‌سوزی‌های طبیعی در بسیاری از مناطق جهان شدت خواهند گرفت. فعالیت‌های انسانی و تغییرات در الگو‌های استفاده از زمین نیز با افزایش قابلیت اشتعال، شدت این آتش‌سوزی‌ها را بیشتر خواهند کرد.
در نمونه‌ای دیگر، اکوادور به دلیل آتش‌سوزی‌های طبیعی که بیش از ۱۰ هزار هکتار از جنوب این کشور را سوزاند، وضعیت اضطراری اعلام کرد.
اصلی‌ترین دلایل آتش‌سوزی جنگلی
آتش‌سوزی جنگلی به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که بسته به منطقه، شرایط طبیعی و فعالیت‌های انسانی متفاوت است. عوامل اصلی آتش‌سوزی جنگلی شامل موارد زیر هستند:
تغییرات اقلیمی: گرمایش جهانی و افزایش دما همراه با خشکسالی باعث ایجاد شرایط مناسب برای آتش‌سوزی می‌شود. این تغییرات در مناطق مختلف مانند جنگل‌های بوریال (شمالی) و مناطق استوایی نقش مهمی دارند.
فعالیت‌های انسانی: در مناطق استوایی مانند آمازون، بیشتر آتش‌سوزی‌ها به دلیل قطع درختان و سوزاندن زمین برای کشاورزی یا دامداری رخ می‌دهد. این روش‌ها باعث تخریب بیشتر جنگل‌ها و ایجاد شرایط مناسب‌تر برای آتش‌سوزی می‌شوند.
مدیریت نامناسب جنگل‌ها: قطع بی‌رویه درختان، بهره‌برداری از جنگل‌ها و عدم کنترل مناسب در مدیریت منابع طبیعی، حساسیت جنگل‌ها به آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد.
دلایل طبیعی: برخی آتش‌سوزی‌ها به دلایلی همچون صاعقه یا فرآیند‌های طبیعی رخ می‌دهند، به‌ویژه در جنگل‌های شمالی که آتش بخشی از چرخه طبیعی آنهاست.
کشور‌هایی که بیشترین تأثیر را تجربه می‌کنند
برزیل و آمازون: بیشترین خسارت ناشی از آتش‌سوزی در جنگل‌های استوایی دیده می‌شود، جایی که بخش بزرگی از آتش‌سوزی‌ها انسان‌ساخت است.
روسیه: در جنگل‌های بوریال، آتش‌سوزی‌های شدید در سال‌های اخیر به دلیل گرمای بی‌سابقه و تغییرات اقلیمی ثبت شده است.
اندونزی: آتش‌سوزی‌های مرتبط با کشاورزی و تولید روغن پالم تأثیرات مخربی بر جنگل‌های استوایی این کشور گذاشته است.
ایالات متحده و استرالیا: به دلیل خشکسالی و دمای بالا، این کشور‌ها هر ساله با آتش‌سوزی‌های شدیدی مواجه می‌شوند.
میزان از دست رفتن جنگل‌ها
بر اساس داده‌های جهانی، حدود ۳۸ درصد از کاهش پوشش جنگلی جهان مرتبط با آتش‌سوزی است. به‌عنوان مثال، روسیه در سال ۲۰۲۱ بیش از دو برابر مساحت بلژیک را در اثر آتش‌سوزی از دست داد. در آمازون، بیش از ۴۱ درصد از آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های دست‌نخورده رخ داده است که هر ساله هزاران هکتار جنگل را از بین می‌برد.
