سرویس سیاست مشرق - بعد از صادر شدن قطعنامه شورای حکام علیه تهران در آژانس یک دیپلمات اروپایی در لابی محل برگزاری جلسات به یکی از همراهان تیم ایرانی گفته بود که وعده دیدار ما فردای روی کار آمدن ترامپ در کاخ سفید است، این جمله غیر دیپلماتیک احتمالاً تهدیداتی در خود داشته است.
طرف اروپایی این روزها در تلاش است تا یک توافق نیم‌بند با ایران را فروخته و در صبح تغییر و تحولات سیاسی در آمریکا آن را باقیمت بالایی بفروشد. البته ایران نسبت به همه این دست فعل‌وانفعالات سیاسی حساس بوده و روی آن رصد ویژه دارد.
از نگاه ایران انتصاب افراد تندرو با ذهن رادیکال در تیم امنیت ملی ترامپ نه یک عامل گسست بلکه یک مزیت مهم تلقی خواهد شد، زیرا برای هر نوع تصمیم‌گیری در داخل یک نوع یکپارچگی ایجاد خواهد کرد. برای همین در مذاکرات پس از قطعنامه در ژنو تیم ترکیبی ایران (مجید تخت روانچی و کاظم غریب آبادی) نه‌تنها هیچ پالس مثبتی به وعده‌های تروئیکایی اروپای ندادند، بلکه تلاش کردن طرف غربی را به این نقطه‌نظر خاص برسانند که در ایران یک زبان مشترک برای گفتگو وجود دارد.
بیشتر بخوانید:
کابینه ضد ایرانی ترامپ را چه کسانی تشکیل می دهند؟
داشت زبان و زمینه اشتراکی باعث شد تا ایران نه پرونده هسته‌ای بلکه مجموعه مواردی را برای گفتگو روی میز بگذارد که زمینه کاهش تنش بدهد، درحالی‌که اروپا در تلاش است تا پرونده هسته‌ای را در آینده نه‌چندان دوری تبدیل به یک کلاف پیچیده، سردرگم و پرهزینه کند. در این‌سو طرف ایرانی با ابتکار عمل، داشتن سنجش نسبت به تحریکات و آینده خوانی توانست کل معادلات چیده شده را به هم بزند. پس از برگزاری این جلسات اروپا متوجه شد که نمی‌تواند مذاکره را اجتماعی کرده و به زندگی مردم ایران گره بزند.
پرهیز از اشتباه مهلکی که روحانی کرد!
همچنین در مذاکرات ژنو مشخص شد که راه طولانی برای ترجمه زبان جدید ایران در غرب وجود داشته و این مذاکرات زمان‌بر خواهد بود. از همین روی غریب آبادی به‌محض پایان این دور از گفتگوها نوشت که توافق شد که در آینده نزدیک گفت‌وگوهای دیپلماتیک ادامه یابد. امتداد بخشی به مذاکرات بخشی از راهبردهای سیاسی ایران در آینده خواهد بود، امتداد دادن باعث می‌شود که هر پدیده در زمان خود انرژی لازم را تخلیه کرده و به‌اندازه همان مقدار آزادسازی بهره تابشی آن را نیز بگیرد!
همچنین در مذاکرات ژنو برای طرف اروپایی مشخص شد که تهدید ایران بی‌اعتبار نیست، و تهدیدات صورت گرفته دارای پیوست اجرایی خواهد بود. درحالی‌که آمریکایی‌ها در تدارک طرحی بودند که تهران را مجبور به ورود به بازی امتیازدهی و تقابل کند، در ژنو تروئیکا با خطی مواجه شد که تقابل را به نقد کردن امتیازات بدل کرده است. بازی پیش‌دستانه دیپلماتیک ایران در آینده نیز ادامه خواهد یافت.
درحالی‌که طرف غربی با تهدید هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای و با گشودن سقف‌های جدیدی را در عرصه‌های جدید قطعنامه صادر کرده و آماده بهره‌برداری سیاسی از آن بود، این سقف با تعیین کف انتظاراتی جدیدی از جانب تهران روبه‌رو شد که در آن تغییر دکترین هسته‌ای و موشکی را تغییر داد، اعمال این تغییرات باعث شد تا بایدن بگوید هدف قرار دادن تأسیسات اتمی ایران خط قرمز است! این خط قرمز در مذاکرات ژنو نیز جاری و ساری بود.
همچنین تیم مذاکراتی ایرانی در حالی پایش را به فرودگاه ژنو گذاشت که از قبل می‌دانست که زیر بار هیچ تعهد جدیدی نخواهد رفت، در این مذاکرات طرف غربی هیچ پالسی دریافت نکرده است که ایران ضعیف شده و در حال عقب‌نشینی است، بلکه هر آنچه روی میز قرار گرفت ابتکار عمل‌هایی سیاسی و میدانی بود که اروپا را دچار وحشت کرده است.
در اواخر آذرماه سال ۱۳۹۸ حسن روحانی و هیئت همراه در حالی به توکیو سفر می‌کنند که ایران اغتشاشات آبان ۹۸ را به‌تازگی گذرانده، عراق و لبنان نیز با چالش‌هایی روبه‌رو بود.
پیش از سفر، به روحانی تأکید شد زیر بار هیچ تعهدی نرود. اما در جلسه روحانی و آبه که پشت درهای بسته است، هیئت ایرانی درخواست می‌کند ژاپن کانال واسطه‌ای با آمریکا را مجدداً فعال کند و برای پیشرفت روابط، ۳ تا ۵ میلیارد دلار از منابع ایران را آزاد کند. طرف ژاپنی در کمال تعجب می‌گوید ما بدون اجازه ترامپ کاری نمی‌کنیم و شما باید با برداشتن گام‌هایی اعتماد ترامپ را جلب کنید زیرا دوره این اقدامات گذاشته و آمریکا به دنبال تقابل است.
نهایتاً توافقاتی صورت می‌گیرد مانند اینکه طرح گام‌به‌گام کاهش تعهدات هسته‌ای متوقف شود و امریکا هم دیگر تحریم نکند. بعد از جلسه و در تماس توکیو با ترامپ، وی به این نتیجه می‌رسد که ایران ضعیف شده و در حال عقب‌نشینی است و به همین دلیل سایر توافقات نیم‌بند با ژاپن هم لغو می‌شود.
در مذاکرات ایران در ژنو، دیپلمات‌های کشورمان به‌هیچ‌عنوان اشتباه آذر ۹۸ حسن روحانی در توکیو را در آذر ۱۴۰۳ تکرار نکرده و پالسی که به اروپا داده است سراسر نقاط قوت و بازی‌سازی در خود دارد.
در آمریکا، از سه پرونده مهم منطقه‌ای، مدیریت پرونده آتش‌بس بر عهده ویلیام برنز، پرونده عادی‌سازی عربستان و رژیم اسرائیل بر عهده جیک سالیوان و پرونده مذاکرات با ایران بر عهده برت مک گورک بود، تیم امنیتی ترامپ معتقد است که آمریکا در هر سه پرونده اشتباهات بزرگی را انجام داده است.
حالا دوباره به نقطه اول برویم و دوباره این سؤال را مطرح کنیم که پس از صدور قطعنامه ضد ایرانی آژانس چه کسی بیشتر باید نگران باشد؟ سرنوشت تروریست‌هایی که در منطقه غربی حلب در حال تکثیر شدن هستند پاسخی خوب برای این سؤالات خواهند داشت!
