همشهری آنلاین - مجیدجباری: فرونشست زمین در بخش‌های وسیعی از ایران از مرز هشدار گذشته است. برداشت بی‌رویه از ذخایر زیرزمینی با حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز همچنان ادامه دارد. طبق آخرین آمار، ۶۳ درصد از آب شرب موردنیاز کشور از منابع زیرزمینی برداشت می شود. این در حالی است که میانگین برداشت از سفره های زیرزمینی برای تامین آب مصرفی در جهان ۳۰ درصد است.
طبیعت ایران تنها در بخش جنگل‌های هیرکانی و زاگرسی سالانه ۱۲میلیارد مترمکعب آب شیرین ذخیره و به سفرهای آب زیرزمینی تزریق می‌کند. اما برداشت بی‌رویه از ذخایر زیرزمینی با حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز همچنان ادامه دارد و جنگل‌ها در رقابتی نابرابر برای جبران مصرف آب از ذخایر زیرزمینی کم آورده‌اند.
به گفته علی پوراحم، رئیس حوضه آبریز فلات مرکزی و شرقی شرکت مدیریت منابع آب ایران «مصرف سالانه آب آشامیدنی در کشور بیش از ۹ میلیارد مترمکعب است و از این رقم، ۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب یعنی ۶۳ درصد از منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود. ضمن اینکه آب شرب ۱۸ استان بیش از ۶۰ درصد و ۹ استان کشور بیش از ۸۰ درصد به منابع آب زیرزمینی وابسته است.»
سکونت ۴۰ میلیون نفر روی پهنه‌های فرونشست
وابستگی بالای آب آشامیدنی کشوربه منابع زیرزمینی از یک سو و تامین بخش عمده ای از آب مورد نیاز برای کشاورری و صنایع از طریق حفر چاه‌های مجاز و غیر مجاز و برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی عامل اصلی گسترش فرونشست زمین در سرتاسر کشور به ویژه در دشت مرکزی است.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری وزارت راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به بحران فرونشست زمین در کشور گفت: «بر اساس نقشه های پهنه بندی فرونشست زمین در کشور، گزارش ملی تهیه کرده ایم که اعداد و آمار آن آخرین مطالعه روی خطرات ناشی از فرونشست زمین است.»
علی بیت اللهی در گفت‌وگو با همشهری آنلاین اعلام کرد: «با اینکه پهنه های فرونشستی ۱۱ درصد مساحت سرزمینی ایران را در بر می گیرد، اما همین مساحت به دلیل اینکه ساکنان زیادی را در خود جا داده است، نیمی از جمعیت ایران را که روی پهنه های فرونشستی و یا مجاور زون های فرونشست کشور ساکن هستند، شامل می شود.»
حادثه در تهران؛ فرونشست در اتوبان باکری + تصاویر
شناسایی سیاه‌چاله مرموز در خوزستان | چه موجودات عجیبی در این حفره زیست می‌کنند؟
عبور از مرحله «بسیار پرخطر»
رییس سازمان مدیریت بحران کشورهم با هشداردرباره افزایش فرونشست در کشور به دلیل اصلی افزایش نرخ فرونشست زمین اشاره کرد و گفت: «همه دنیا به این صورت است که اگر به محدوده‌ای برسند که ۲۰ درصد از آبهای زیرزمینی را برداشت کنند، به خط قرمز رسیده‌اند. این در حالی است که در برخی از مناطق کشور ۸۰ تا ۸۵ درصد از آبهای زیرزمینی برداشت کرده‌ایم که به معنای عبور از مرحله بسیار پرخطر است.»
محمد حسن نامی اضافه کرد: «راهبرد قبلی این بود که ۷۵ درصد از آبهای سطحی و ۲۵ درصد از آبهای چاه استفاده کنیم ولی الان این موضوع برعکس شده است در نتیجه هر روز چاه‌های جدیدی را وارد مدار می‌شد و این خطری است که باید برای آن چاره اندیشی کرد.»
به گفته کارشناسان، اجرای طرح‌های آبخیزداری اصولی برای تغذیه و تقویت آبخوان‌ها با کنترل سیلاب و رواناب و هدایت آن به منابع زیرزمینی، مهم‌ترین راهکاری است که می‌تواند به کمک طبیعت بیاید تا ناترازی آبی کشور جبران شود و برداشت بیش از توان آب از منابع زیرزمینی کاهش یابد.
