به گزارش همشهری آنلاین، نوید زمانی استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه لرستان در مراسم بررسی وضعیت یوزپلنگ آسیایی «حفاظت مشارکتی، فرصت‌ها و تهدیدها» که به مناسبت روز جهانی یوزپلنگ در دانشکده منابع طبیعی این دانشگاه برگزار شد، بیان کرد: در سراسر دنیا یوزپلنگ آسیایی را به نام ایران می‌شناسند چراکه نسل آن در سایر کشورهای آسیا منقرض شده و تنها جمعیت یوزپلنگ آسیایی جمعیت موجود در ایران است و چنانچه برای بقا و حفظ این گونه ارزشمند کاری نشود این جانور نیز منقرض خواهد شد.
کمتر از ۳۰ قلاده یوزپلنگ در ایران داریم
وی با تاکید براینکه این گونه در بحران انقراض قرار دارد و اکنون کمتر از ۳۰ قلاده در ایران داریم و برای صیانت از این گونه چتری نیازمند همکاری جوامع محلی، دوستداران محیط زیست و... هستیم، اضافه کرد: اکنون در آفریقا ۶ هزار قلاده یوز پلنگ وجود دارد و تفاوت این گونه با پلنگ در خط اشکی است که یوزها وجود دارد. یوزپلنگ بدنی کشیده‌تر دارد و تا ۱۱۰ کیلومتر می‌تواند بدود و یکی از کارکردهای شناسایی این گونه نحوه شکارش است.
تفات یوز ایرانی با آفریقایی/ یوزپلنگ ایرانی در دسته‌بندی CR
این استادیار محیط‌زیست و حیات‌وحش با بیان اینکه یوز پلنگ آسیایی در مقایسه با یوز آفریقایی یال‌های بلندتر و پوشش ضخیم‌تری دارد و الگوی خال‌های یوزها با هم متفاوت است، اظهار کرد: براساس فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت «IUCN»، یوزپلنگ ایرانی جزو حیوانات در بحران انقراض «CR» است که در طبقه‌بندی کنوانسیون تجارت بین‌المللی گیاهان و جانوران وحشی «CITES» جزو حیوانات در معرض نابودی (ضمیمه‌ای) است.
وی ادامه داد: تراکم یوزپلنگ در ایران خیلی خیلی کم است و گستره خانگی آن در ایران بیشتر یوز آفریقایی است؛ قلمرو یوزپلنگ ایرانی ۶ برابر یوزپلنگ آفریقایی است.
کاهش مناطق حضور یوز از ۴۴ به ۵ در کشور
زمانی با بیان اینکه براساس بررسی‌های صورت‌گرفته مرور منابع موجود و گفتگو با افراد خبره و باتجربه حضور یوزپلنگ آسیایی در میانه دهه ۱۳۵۰ شمسی در ۴۴ منطقه مستقل از سراسر کشور با وسعت بیش از ۱۲ میلیون هکتار قطعی است، افزود: شکار یوزپلنگ و طعمه‌های آن و تخریب زیستگاه‌هایش در کشور سبب شده که وسعت پراکنش قطعی آن رفته‌رفته به شدت کاهش یابد به طوری که در سال ۱۳۸۰ حضور یوزپلنگ تنها در ۵ منطقه با وسعتی در حدود کمتر از ۴ میلیون هکتار اثبات شده است.
زیستگاه‌های یوزپلنگ در ایران
این استادیار دانشگاه ادامه داد: عرض آشیان اکولوژیک این جانور کوچک است و براساس پروژه یوزپلنگ که در سال ۱۳۸۰ انجام شده، در غرب کشور اثری از زیستگاه یوز پلنگ مشاهده نشده است. بر اساس تصویر یوزپلنگ، آثار و علائم تاییدشده، تصویر یوزپلنگ شکارشده، لاشه یوزپلنگ و ردپای تایید شده، زیستگاه قطعی آن در مرکز و شرق و در مناطقی نظیر میاندشت، عباس‌آباد، بهکده رضوی، کالمند، رفسنجان، سیاهکوه، بهاباد و آرسک دامغان دیده شده است.
زمانی اضافه کرد: ۵ زیستگاه اصلی این جانور پارک ملی و منطقه حفاظت‌شده کویر، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت‌شده توران، منطقه حفاظت‌شده کوه بافق و پناهگاه‌های حیات وحش دره انجیر و نای‌بندان هستند.
وی خاطرنشان کرد: زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی و بخش قابل توجهی از فعالیت‌های زیستی و شکار این جانور در مناطق کوهستانی و دارای عوارض توپوگرافی سخت متمرکز شده و سمداران کوه‌زی بخش غیرقابل انکاری از رژیم غذایی این جانور را تشکیل می‌دهند.
این استادیار محیط زیست و حیات وحش بیان کرد: هم‌اکنون از میان زیستگاه‌های قطعی و بررسی‌شده یوزپلنگ در کشور، این گونه در تمامی مناطق به ویژه مناطق تپه‌ماهوری و کوهستانی دیده می‌شود، غیر از پناهگاه حیات وحش میاندشت و تا حدی منطقه شکار ممنوع دهکده رضوی که بنا به اقتضای شرایط طبیعی و توپوگرافی آن، این جانور تنها در دشت‌ها و تپه‌ماهورهایی میان آنها زندگی می‌کند و از تنها سمدار بزرگ جثه موجود در این مناطق یعنی آهوی ایرانی تغذیه می‌کند.
یوزپلنگ ایرانی آسیب‌پذیر شده؛ مهاجرت از دشت به کوهپایه
زمانی با اشاره به اینکه یوزپلنگ ایرانی در دشت‌های کشور آسیب‌پذیر شده و به کوهپایه‌ها آمده است، تصریح کرد: نمی‌توان با قاطعیت اظهار کرد که این جانور در گذشته اصلا قوچ و میش شکار نمی‌کرده است. شاید بهتر باشد اینطور نتیجه‌گیری کرد که یوزپلنگ بقای خود را در ایران مرهون توانایی‌اش در شکار هرگونه آهو و گوسفند وحشی است، زیرا اگر این جانور از گذشته اصلا قادر به صید شکارهای کوه‌زی نبود، نمی‌توانست امروز خود را در تپه‌ماهورها و زیستگاه‌های کوهستانی در مناطق کویری کشور همچنان حفظ کند.
یوزپلنگ ایرانی غذا چه می خورد؟
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان تصریح کرد: بررسی گونه‌های قابل شکار یوزپلنگ نشان می‌دهد که قوچ و میش در ۴ زیستگاه مورد بررسی بیشتر از سایر گونه‌ها در نزدیکی یوزپلنگ‌ها مشاهده شده است و در اکثر مناطق قوچ و میش بخش عمده نیاز غذایی یوزپلنگ را تشکیل می‌دهد. البته کل و بز نیز طعمه‌های دیگری هستند که در اکثر مناطق مورد استفاده یوز وجود دارند.
وی گفت: آهوان نیز، با وجود اینکه کمترین تراکم را دارند، همچنان درصدی از غذای یوزپلنگ را به خود اختصاص داده و جبیر یقینا برای این طعمه‌خار مفید خواهد بود.
این استادیار محیط زیست و حیات وحش یادآور شد: یوزپلنگ برای بقای خود به پستانداران بزرگ‌جثه نیاز مبرم دارد و جانوران کوچک‌تر تنها بخش کوچکی از نیاز این گونه را تامین می‌کنند، مگر آنکه یوزپلنگ در شرایط اضطراری قرار داشته باشد که با کاهش جمعیت طعمه‌های مورد علاقه خود چاره‌ای جز گرفتن جانوران کوچک‌تر برایش باقی نمانده باشد.
