بر اساس توافق بین بخش خصوصی و دولتی قرار شد هر مقدار که کلزا از سوی بخش خصوصی خریداری شود، آنها مجوز واردات دریافت کنند. کلزای استان‌‌‌های جنوبی خریداری شد، اما خرید کلزای استان‌‌‌های شمالی با مشکل بسیاری همراه شد.
در چنین شرایطی محقق نشدن کامل خرید تضمینی کالاهای اساسی به‌ویژه در دانه‌‌‌های روغنی، که ۹۵درصد وابستگی به واردات دارد، سبب شده تا خوداتکایی محقق نشود.
با سرمازدگی دانه‌‌‌های روغنی در کشورهایی مانند روسیه و اوکراین، قیمت روغن در بازار جهانی افزایش یافته و این امر بازار داخلی را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
در این راستا سعدالله منصوری، مجری طرح دانه‌‌‌های روغنی درباره وضعیت تولید دانه‌‌‌های روغنی در کشور با بیان اینکه ۱۰درصد نیاز به روغن خوراکی کشور در داخل تامین می‌شود، تصریح کرد: برنامه وزارت جهاد کشاورزی برای سال آینده، پیش‌بینی افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی تولید انواع دانه‌‌‌های روغنی است.
وی گفت: امسال درمجموع تولید دانه‌‌‌های روغنی حدود ۴۰۰هزار تن بوده که در سطح دیم و آبی حدود ۲۵۰هزار هکتار زیر کشت این محصولات رفته است.
منصوری درباره تغییرات کشت امسال نسبت به سال گذشته عنوان کرد: تولید کلزا نسبت به سال گذشته حدودا ۹۰ تا ۱۰۰درصد افزایش یافته و در سایر گیاهان با ۱۰درصد نوسان نسبت به سال گذشته، تولیدات انجام شده است.
وی در خصوص خرید تضمینی دانه‌‌‌های روغنی اظهار کرد: بر اساس تصمیم شورای سیاستگذاری و اتخاذ سیاست‌‌‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی، خرید بر مبنای قیمت تضمینی با محوریت و هماهنگی معاونت زراعت و معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و از سوی بخش خصوصی انجام شد.
اما در چنین وضعیتی خبرها از کاهش عرضه انواع روغن خوراکی در بازار حکایت دارد و همزمان فروشندگان روغن مدعی حذف تخفیف‌‌‌های عمده‌‌‌فروشی روغن هستند.
رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی نشان می‌دهد قفسه‌‌‌های انواع روغن خوراکی نسبت به سال گذشته خالی‌‌‌تر شده است و هر چه به ماه‌‌‌های پایانی سال نزدیک‌‌‌تر می‌‌‌شویم، این کاهش در عرضه مشهودتر است.
در همین راستا، رئیس اتحادیه صنف بنکداران مواد غذایی تهران گفت: در حال حاضر عرضه روغن خوراکی محدود شده است و مانند قبل فراوان نیست و درنهایت این محدودیت افزایش قیمت را به دنبال داشته است؛ هرچند هنوز هیچ دستوری صادر نشده که قیمت مصرف‌کننده تغییر کند، اما واحدهای تولیدی بدون مصوبه تخفیف‌‌‌های خود را حذف کرده‌‌‌اند؛ بر این اساس روغن از قیمت درج شده ۱۴درصد بالاتر عرضه می‌شود.
رضا کنگری از محدودیت توزیع روغن خبر داد و افزود: اکنون شرکت‌های پخش ۱۲ تا ۱۴درصد تخفیف برای عمده‌‌‌فروشی‌‌‌ها را حذف کرده‌‌‌اند و روغن را با قیمت مصرف‌کننده در اختیار آنها قرار می‌دهند که این امر منجر به جرایم نهادهای نظارتی برای اصناف خرد می‌شود.
وی با بیان اینکه قیمت جدید مصرف‌کننده روغن اعمال نشده است، افزود: به‌‌‌رغم آنکه ۱۲ تا ۱۴درصد افزایش قیمت واحدهای تولیدی به واحدهای صنفی تحمیل شده است، اما هنوز نرخ جدید مصرف‌کننده اعلام نشده است.
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفت: محدودیت عرضه روغن و حذف تخفیفات شرکت‌های پخش برای عمده‌‌‌فروشی‌‌‌ها ازجمله چالش‌‌‌های بازار روغن است.
کنگری درباره قیمت‌گذاری روغن در بازار اظهار کرد: ۸۲۶ تومان قیمت مصرف‌کننده درج شده و ۸۲۶ تومان هم خریداری شده است و اگر ۳درصد اعمال و توزیع شود، ۸۵۰ تومان عرضه می‌شود، اما سوپرمارکت‌‌‌ها نیز هستند که حاشیه سود آنها ۱۰درصد است که باید اعمال و عرضه کنند و در این میان مشکل اصلی برای مصرف‌کننده است.
همچنین رئیس هیات‌مدیره انجمن روغن نباتی گفت: در یک ماه گذشته قیمت روغن در بازار جهانی افزایش پیدا کرده است و اگر کارگروهی متشکل از انجمن و سازمان حمایت بر سر افزایش قیمت داخلی به توافق برسند، این افزایش با کسب موافقت ستاد تنظیم بازار اعمال خواهد شد. علی فاضلی، رئیس انجمن روغن نباتی درباره احتمال افزایش قیمت روغن خوراکی گفت: آنچه سبب افزایش یا کاهش قیمت روغن در ایران می‌شود، قیمت جهانی این کالاست.
در دو سال گذشته قیمت روغن دو بار و هر بار ۱۵درصد کاهش را تجربه کرده و این کاهش قیمت برآمده از افت قیمت جهانی بود و هر چند در این مدت همه کالاها در کشور افزایش قیمت داشتند، اما به دلیلی که گفته شد قیمت روغن کاهش پیدا کرد.
وی افزود: در یک ماه گذشته قیمت روغن در بازار جهانی افزایش پیدا کرده است؛ اما این به معنای افزایش فوری قیمت روغن در کشور نیست، بلکه ابتدا باید کارگروهی متشکل از انجمن و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تشکیل شود و در صورتی که اعضای کارگروه بر سر افزایش قیمت به توافق برسند، این افزایش با کسب موافقت ستاد تنظیم بازار اعمال خواهد شد.
فاضلی در پاسخ به اینکه افزایش قیمت‌ها از چه زمانی و به چه میزانی اعمال خواهد شد، اظهار کرد: زمان و میزان افزایش قیمت مشخص نیست و فعلا روغن خوراکی با همان قیمت‌های پیشین در بازار عرضه می‌شود.
رئیس هیات‌مدیره انجمن روغن نباتی اظهار کرد: همه انواع روغن مصرفی در کشور وارداتی است و روغن‌‌‌های با قیمت جدید جهانی در حال ورود به کشور هستند اما هنوز در بازار عرضه نشده‌‌‌اند.
این فعال صنفی بر وجود ثبات بازار کنونی روغن خوراکی مصرف خانوار تاکید کرد و گفت: میان عرضه و تقاضا تعادل مطلوبی برقرار است.
فاضلی اضافه کرد: در عرضه روغن‌‌‌های مصرفی در اصناف و صنایع مشکلاتی وجود دارد که آنها هم با ورود روغن‌‌‌های جدید و اصلاح قیمت‌ها برطرف می‌شود.
رئیس هیات‌مدیره انجمن روغن نباتی از واردات سالانه ۲ میلیون تن روغن به کشور خبر داد و افزود: نیمی از این میزان به مصرف خانوار اختصاص دارد و بیشتر روغن خوراکی مصرفی خانوار شامل روغن‌‌‌های آفتابگردان، پالم و سویا می‌شود.
به گفته وی، این روغن‌‌‌ها در قالب روغن‌‌‌های سرخ‌‌‌کردنی و خوراکی عرضه می‌شود، روغن ذرت هم در فروشگاه‌‌‌ها عرضه می‌شود که تقاضای بسیار کمتری نسبت به دیگر روغن‌‌‌ها دارد.
بر اساس این گزارش، طی روزهای اخیر گزارش‌‌‌هایی مبنی بر کاهش تامین روغن خام در کارخانه‌ها و کاهش عرضه روغن خوراکی منتشر شده است که قیمت‌ها را در بازار دچار نوسان کرده و ۲۰ تا ۳۰درصد بالاتر از قیمت مصرف‌کننده معامله می‌شود. کارشناسان می‌‌‌گویند که عدم‌واردات به موقع روغن خام به کشور، موجب بروز این مشکلات در بازار شده است.
دبیر انجمن روغن خوراکی در این باره اظهار کرد: واردات روغن خام برای تامین نیاز کارخانه‌ها و در نهایت بازار آغاز شده و به شرکت‌های روغنی مجوز داده‌‌‌اند که بیشتر وارد کنند و برای یک ماه آینده بتوانیم مشکلات را برطرف کنیم.
سیامک ربیعی توضیح داد: یک میلیون و ۷۰۰هزار تومان مصرف ۶ ماه اول سال است که در این بازه زمانی قیمت کمتر و در ۶ ماه دوم بیشتر است.
ما کالای استراتژیک روغن خام خود را باید در زمان خاص خودش تامین می‌‌‌کردیم اما به اندازه کافی روغن تامین نکرده‌‌‌ایم.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» تامین کالاهای اساسی وارداتی ۱۵ تا ۱۷ میلیارد دلار هزینه در بر دارد که عنوان می‌شود بخشی از ناترازی ارزی مربوط به همین امر است؛ البته این عدد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کاهش یافته و حدود ۱۲ میلیارد دلار تعیین شده است. حال باید دید با توجه به نوسانات ارزی و قیمتی کالاهای اساسی در بازار جهانی و ایران، دولت قرار است چگونه بازار کالاهای اساسی را سال آینده مدیریت کند.
اگرچه زمزمه‌‌‌هایی مبنی بر تخصیص ارز ترکیبی به روغن نباتی (به صورت ۲۰درصد برای ارز تالار دوم و ۸۰درصد برای ارز ترجیحی) در بودجه سال آینده وجود داشت و بر این اساس پیش‌بینی شده بود که قیمت روغن نباتی حدود ۴درصد افزایش یابد؛ اما به تازگی وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده که «نرخ ارز کالاهای اساسی از جمله روغن در سال آینده ترجیحی خواهند ماند و ترکیب آن با ارز تالار دوم منتفی است.»
البته وزیر جهاد کشاورزی در هفته نخست آذر ماه از احتمال تغییر نرخ روغن خوراکی به دلیل افزایش جهانی دانه‌‌‌های روغنی از نیمه دوم سال خبر داده و گفته بود: «با این شرایط بازار در ماه‌‌‌های آینده با تغییراتی در خصوص این کالای اساسی مواجه خواهد بود.» وی درباره وضعیت روغن خام وارداتی هم گفته بود: «روغن خام به اندازه کافی تامین شده است، اما به دلیل افزایش قیمت جهانی روغن خام، احتمال تغییرات جزئی در قیمت روغن خوراکی وجود دارد.»
