افزایش سن ازدواج و حتی خودداری از ازدواج، مشکلی بود که اکنون به آن افزوده شده است: طولانی‌تر شدن دوران نامزدی. بسیاری از خانواده‌ها به دلایل مختلف تصمیم می‌گیرند فاصله بین مراسم عقد و جشن عروسی را به طور قابل توجهی افزایش دهند. اگرچه این فاصله ممکن است فرصتی برای حل برخی مسائل فراهم کند، اما طولانی شدن آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در واقع، هرچه دوران عقد یا نامزدی طولانی‌تر شود، احتمال بروز مشکلات ناخوشایند بیشتر است. این نوع نامزدی‌های طولانی می‌تواند آسیب‌های جدی به زندگی مشترک وارد کند و حتی در برخی موارد منجر به طلاق شود.
مدت زمان دوران عقد و نامزدی به توافق و شرایط دختر و پسر و خانواده‌ها وابسته است و نمی‌توان قانون مشخصی برای آن تعیین کرد. خانواده‌ها باید با توجه به شرایط موجود به توافقی دست یابند. با این حال، لازم به ذکر است که روانشناسان و مشاوران معمولا بهترین زمان برای این دوران را بین ۶ ماه تا یک سال پیشنهاد می‌کنند.
متاسفانه درحال‌حاضر نه تنها بیشتر جوانان در زمان حدود ۶ ماه تا دو سال سر خانه و زندگیشان نمی‌روند؛ بلکه دوران نامزدی بعضا تا ۱۰ سال هم طول می‌کشد و عمده دلیل این اتفاق عجیب و به شدت مخرب هم به موضوعات اقتصادی و خصوصا بخش «مسکن» مرتبط است. در سال‌های اخیر، نرخ مسکن به طور چشمگیری افزایش یافته است این افزایش قیمت‌ها باعث شده است که جوانان برای خرید یا اجاره مسکن مجبور به صرف زمان بیشتری برای پس‌انداز و تامین مالی لازم باشند.
در این خصوص با محمد سراج عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دوازدهم شورای اسلامی به گفت‌وگو پرداخته است.
مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم نیز از دیگر عواملی هستند که تاثیر مستقیم بر زمان ازدواج دارند. تورم و کاهش ارزش پول ملی موجب شده‌اند که هزینه‌های زندگی افزایش یابد و بسیاری از خانواده‌ها توان مالی لازم برای حمایت از جوانان خود را نداشته باشند. این امر موجب شده که بسیاری از جوانان برای تامین هزینه‌های ازدواج و زندگی مشترک خود نیاز به زمان بیشتری داشته باشند.
طولانی‌تر شدن زمان ازدواج و نامزدی می‌تواند تاثیرات روانی و اجتماعی نیز به دنبال داشته باشد. افزایش استرس و نگرانی‌های مالی، ایجاد ناامیدی و کاهش انگیزه برای ازدواج از جمله تاثیرات روانی هستند که بسیاری از جوانان با آن مواجه می‌شوند. از سوی دیگر، افزایش سن ازدواج می‌تواند تاثیرات اجتماعی نیز به همراه داشته باشد و منجر به تغییر الگوهای خانوادگی و اجتماعی شود.
به طور کلی، مشکلات بخش مسکن نقش مهمی در طولانی‌تر شدن زمان ازدواج و نامزدی دارند. افزایش قیمت‌ها، کمبود عرضه واحدهای مسکونی و مشکلات اقتصادی همگی دست به‌دست هم داده‌اند تا فرآیند ازدواج و تشکیل زندگی مشترک برای بسیاری از جوانان دشوارتر شود. برای حل این مشکلات نیاز به توجه جدی و اقدامات موثر از سوی دولت و نهادهای مربوطه است تا بتوانند با ایجاد بسترهای مناسب و حمایت‌های مالی، وضعیت بازار مسکن را بهبود بخشند و از تاثیرات منفی آن بر زندگی جوانان جلوگیری کنند.
از سوی دیگر درست است که مسکن یکی از نگرانی‌های اصلی جوانان در آستانه ازدواج به شمار می‌آید و برخی افراد بر این باورند که داشتن یک مسکن برای ازدواج، پیش‌نیازی ضروری برای آغاز زندگی مشترک است، اما با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی کنونی، این نگرش در حال تغییر است. در واقع، نمی‌توان داشتن مسکن را به عنوان یک ضرورت مطلق برای همه زوج‌ها در نظر گرفت. عوامل متعددی از جمله وضعیت اقتصادی، فرهنگی، ویژگی‌های شخصیتی و اولویت‌های زندگی هر زوج در اتخاذ تصمیم در این زمینه تاثیرگذار هستند. در صورتی که تامین مسکن در آغاز زندگی مشترک ممکن نباشد، می‌توان از راهکارهای جایگزین بهره‌برداری کرد.
محمد سراج عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دوازدهم شورای اسلامی در خصوص تاثیر‌پذیری موضوع ازدواج از مشکلات بخش مسکن توضیح داد: یک بخشی از مشکلات ازدواج و طولانی شدن دوران نامزدی جوانان به مسائل فرهنگی مرتبط است. اما با همه تفاسیر درست، بخش زیادی از مشکلات جوانان برای ازدواج به موضوع مسکن بستگی دارد. به اعتقاد من، عمده مشکلات مرتبط با ازدواج جوانان به مسائل فرهنگی مربوط است و کمال‌گرایی در موضوع ازدواج به مبحثی منفی و پرزیان برای جامعه ما تبدیل شده است.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: جوانان ما در خصوص ازدواج سخت‌گیری می‌کنند و برای مثال، یک خانه کمتر از ۷۰ متر را در شان خود نمی‌دانند. حالا شما فرض کنید که سعی دارند همین متراژ خانه را با اسباب و اثاثیه‌ای که مختص یک خانواده پرجمعیت است پر کنند؛ خب، یکی به جوانان ما بگوید که شما در اوایل ازدواج تنها دو نفر هستید و این همه حساسیت برای شروع زندگی نه تنها دوران نامزدی را طولانی می‌کند، بلکه به‌طور کلی موضوع ازدواج را زیر سوال می‌برد. من از جوانان می‌خواهم که با چشم بازتر و کمی قانع‌تر به موضوع ازدواج نگاه کنند و بعد از تشکیل زندگی و با مشارکت همسر خود، زندگی خود را به مرور سر و سامان بدهند و با هم به آن چیزی که در ذهن دارند برسند.
سراج در تاکید بر ساده‌زیستی در اوایل ازدواج گفت: من و بیشتر هم‌نسل‌هایم که در اوایل دهه ۶۰ ازدواج کردیم، با یک اتاق و آشپزخانه اشتراکی زندگی خود را آغاز کردیم. اکنون برخی از پدر و مادرها بعد از ازدواج فرزندان خود در یک خانه ۱۰۰ متری تنها می‌مانند، اما تازه عروس و دامادها سختی اجاره‌نشینی و طولانی شدن دوران نامزدی را تحمل می‌کنند، اما به خانه پدر و مادر برای زندگی نمی‌روند. خب، چنین موضوعاتی ریشه فرهنگی داشته و هزینه‌تراشی بسیاری برای خانوار به همراه دارند. جوانان انتظار دارند که در همان ابتدا یک خانه بزرگ، خودرو و وسایل به‌روز و گران‌قیمت داشته باشند که این اتفاق برای همه میسر نیست.
نماینده مردم تهران با بیان اینکه مدیران، خانوارها و همه جوانان باید تحمل کنند تا مشکلات ازدواج جوانان حل شود، افزود: حل این مشکل با بالا رفتن توقع‌ها و سخت‌گیری در ازدواج ممکن نیست. البته این را هم بگویم جوانانی که در یک شهر دیگر از محل تولد خود می‌خواهند زندگی کنند و از خانواده دور هستند، چاره‌ای جز خرید یا اجاره خانه ندارند، اما بسیاری از افراد می‌توانند با حداقل‌ها شروع کنند و از خانه پدری خود نیز کمک بگیرند. این که یک پیرمرد و پیرزن در یک خانه ۱۲۰ متری تنها باشند و فرزندانشان از این خانه به آن خانه بروند، چه چیزی را حل می‌کند؟ در چنین شرایطی مشکلات فرهنگی قد علم می‌کند و به شکلی بیشتر از مشکلاتی نظیر خرید خانه و خودرو خود را نشان می‌دهد. چه ایرادی دارد که نسل جدید همانند گذشته در اوایل زندگی خود ماشین نداشته باشند؟ مگر با کم کردن توقع‌ها آسمان به زمین می‌آید؟
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: من خواهشم از دولت این است که در روند ازدواج جوانان تسهیل‌گری کند. بخشی از ازدواج نکردن جوانان به مسئله مسکن مرتبط است و باید تلاش کنیم که تمامی چالش‌های این چنینی رفع شود. ما مادر و پدرهایی داریم که در همین اطراف تهران زمین‌هایی دارند که دولت اجازه ساخت آن را نمی‌دهد. خب چه اشکالی دارد که دولت تسهیل‌گری کند تا مردم خودشان راحت‌تر خانه بسازند؟ خود دولت باید زمین بدهد و اگر کسی زمین دارد، باید با تسهیل‌گری به ساخت‌وساز آن کمک کند.
باید به حل مشکلات مربوط به ازدواج جوانان توجه ویژه‌ای داشته باشیم. ازدواج نقش اساسی در ایجاد آرامش و سکون درونی دارد، زیرا یک نیاز فطری به شمار می‌آید. این رویداد یکی از مراحل مهم زندگی است و از نظر اجتماعی به عنوان پیوندی پایدار و هدفمند میان زن و مرد شناخته می‌شود. هرچند که ازدواج یک عمل ارادی است و تحت تأثیر خواسته‌ها، تمایلات و دیدگاه‌های فردی قرار دارد، اما زندگی اجتماعی انسان و روابط پیچیده‌اش با محیط اطراف، ازدواج را تحت تأثیر متغیرهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و حتی سیاسی قرار می‌دهد. جوانی که به سن ازدواج می‌رسد و اقدام به ازدواج نمی‌کند، دچار ناآرامی می‌شود و این وضعیت می‌تواند به ضرر جامعه تمام شود. امید است که همه دست در دست هم بدهند تا علاوه بر کاهش زمان نامزدی، سن ازدواج برای جوانان را کمتر کنند تا امر ازدواج که سنت پیامبر اسلام است، به خطر نیوفتد و ازدواج تسهیل شود.
یکی از راه‌های حل مشکلات بخش مسکن و تاثیرات آن بر زمان ازدواج، افزایش حمایت‌های دولتی و تصویب قوانین مناسب است. دولت و مجلس شورای اسلامی می‌توانند با تصویب قوانین حمایتی و ایجاد تسهیلات مالی برای جوانان، به بهبود وضعیت بازار مسکن و کاهش اثرات منفی آن بر جوانان کمک کنند. ایجاد وام‌های مسکن با بهره پایین، تخفیف‌های مالیاتی برای خریداران نخستین خانه و ایجاد مشوق‌های مالی برای ساخت‌وساز می‌تواند از جمله راهکارهای موثر در این زمینه باشد.
