همشهری آنلاین: قدرت سیاسی در سوریه تنها در عرض کمتر از ۱۰ روز از حاکمی به حاکم دیگر دست به دست شد. حاکمان تازه بر تخت نشسته در دمشق در واقع همان نیروهای شورشی مسلح هستند که که حدود دو هفته پیش بخش‌های زیادی از شمال غرب سوریه را تصرف کردند. آنها در ابتدا بزرگترین شهر سوریه یعنی حلب و سپس حماه و حمص را به کنترل خود در آوردند و روز یکشنبه وارد دمشق، پایتخت سوریه شدند. با فرار زودتر از حد انتظار نیروهای دولتی و ارتش سوریه، مخالفان مسلح خیلی زود توانستند پایان کار ارتش و نظامیان دولت سوریه را اعلام کنند. سرعت پیشروی نیروهای مخالف در سوریه تا بدان حد زیاد بوده است که اکنون بسیاری سخن از جنگ روانی گروه‌های مخالف علیه نظام پیشین سوریه می‌زنند. از جمله «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوالی در مورد تحولات سوریه تاکید کرده است که ارتش سوریه بیشتر درگیر جنگ روانی شد تا اینکه در میدان درگیر جنگ باشد. صرف نظر از چرایی سقوط دولت بشار اسد، این گزارش در نظر دارد تا به مصادیق جنگ روانی مخالفان مسلح دولت بشار اسد نگاهی داشته باشد:
ابزارهای جنگ روانی مخالفان مسلح
مخالفان مسلح سوری تا پیش از سقوط دولت بشاراسد، دارای شبکهای از رسانه‌ها و تلویزیون‌ها بودند:
شبکه‌های تلویزیونی نزدیک به مخالفان مسلح بشاراسد:
شبکه العربیه، متعلق به عربستان سعودی
شبکه الجزیره، متعلق به قطر
شبکه الحره، متعلق به آمریکا
شبکه بی بی سی عربی، متعلق به انگلیس
شبکه‌های ماهواره‌‍‌ای متعلق به مخالفان مسلح:
شبکه أورینت نیوز مستقر در استانبول ترکیه، متعلق به «محمد غسان عبود»
شبکه حلب الیوم، مستقر در ترکیه ، مدیریت توسط شورای مخفی
شبکه تلویزیون سوریه، مستقر در ترکیه، مدیریت توسط اسپیس مدیا
شبکه سوریا الشعب، مستقر در لندن، مدیریت توسط مخالفان
شبکه سوریا الغد، مستقر در ترکیه، مدیریت توسط مخالفان
شبکه الجسر، مستقر در ترکیه، مدیریت توسط مخالفان
کاناهای مجازی متعلق به مخالفان:
مخالفان مسلح بشاراسد در فضای مجازی نیز حضور گسترده داشتند:
کانال توئیتری «الائتلاف الوطنی السوری»، پخش اخبار و بیانیه‌ها علیه نظام پیشین سوریه، ۱۳۹.۵هزار دنبال کننده
کانال توئیتری «بشار الاسد»، طنز سیاسی علیه بشاراسد و سخره گرفتن حکومت پیشین سوریه، ۲۸۱.۷ هزار دنبال کننده
کانال یوتیوب «القناة التاسعة»، کانال اخبار سیاسی با پوشش تحولات سوریه و وابستگی به مخالفان بشاراسد، ۲۳۸ هزار مشترک
کانال یوتیوب «شریف السیرافی»، کانال متعلق به شریف السیرافی، خبرنگار مخالف بشار اسد، ۱.۱۴ میلیون مشترک
۱. مصادیق جنگ روانی مخالفان بشاراسد
انتشار اخبار جعلی: مخالفان مسلح و تروریست‌ها از رسانه‌ها برای انتشار اخبار دروغ علیه دولت سوریه و القای ناامنی استفاده کردند: پخش خبر دروغ سقوط هواپیمای بشاراسد / خبر دروغ ترور برادر بشاراسد به دستور او
انتشار تصاویر و فیلم‌های صحنه‌سازی شده: نمایش قربانیان جعلی حملات شیمیایی برای جلب حمایت بین‌المللی به عنوان یکی از مشهورترین تصاویر جعلی تهیه شده توسط مخالفان در سال ۲۰۱۴/ صحنه سازی کودکان زخمی شده و گریم افراد برای نمایش افراد آسیب دیده در حملات نیروهای دولت سوریه
تقویت نفرت قومی و مذهبی: پیگیری این هدف از طریق فضای مجازی برای بسیج نیروهای مذهبی و قومی سوریه علیه یکدیگر / انتشار سخنان جولانی علیه ایران با ادعای ایجاد تفرقه در سوریه
۲. ایجاد وحشت روانی در میان مردم
حملات ویدئویی: انتشار ویدئوهایی از اعدام‌های وحشیانه و گروگان‌گیری برای ایجاد ترس/ انتشار ویدئوی اعدام گروهی نظامیان ارتش سوریه در حلب توسط مخالفان مسلح چند روز قبل از حمله به دمشق
بمب‌گذاری در مناطق غیرنظامی: هدف قراردادن بازارها و مناطق شلوغ برای القای حس بی‌ثباتی و ضعف دولت/ بمب‌گذاری در بازاری در استان حلب سوریه توسط گروه‌های مسلح در فروردین ماه امسال(۸ ماه قبل از سقوط دمشق)
۳. استفاده از شایعات برای تضعیف روحیه مردم
القای خیانت درون دولت: شایعه‌پراکنی درباره اختلافات داخلی میان مقامات برای ایجاد بی‌اعتمادی / انتشار خبرهای اختلاف نظر نخست وزیر پیشین سوریه با بشاراسد
اخبار فروپاشی نیروهای نظامی: انتشار اطلاعات نادرست درباره عقب‌نشینی یا تسلیم ارتش سوریه / انتشار خبر عقب نشینی ارتش سوریه از حلب در زمان حضور کامل نیروهای دولتی در حلب
۴. حمله به ارزش‌ها و اعتقادات مذهبی و ملی
تحریف هویت ملی: ادعای اینکه دولت نماینده واقعی مردم نیست و حمایت از آن خیانت به کشور است. / تاکید مخالفان بر وابسته بودن بشاراسد به ایران و روسیه
تخریب اماکن مقدس: حمله به اماکن مذهبی برای تشدید اختلافات فرقه‌ای و مذهبی. / انتشار ویدئوهایی با به سخره گرفتن اعتقادات شیعیان سوریه
۵. جذب حمایت بین‌المللی با روش‌های احساسی
استفاده از کودکان و قربانیان جنگ: انتشار تصاویر دلخراش از کودکان آسیب‌دیده برای جلب حمایت غربی‌ها / برگزاری نمایشگاه نقاشی نقاشی کودکان آسیب دیده از جنگ سوریه در آمریکا
نشان دادن خود به‌عنوان قربانی: معرفی خود به‌عنوان گروه‌های آزادی‌خواه یا مدافع مردم. / بیانیه تحریرالشام در ابتدای آغاز شورش در شمال سوریه برای دفاع از حقوق همه شهروندان سوریه
۶. دوقطبی‌سازی جامعه
تقویت اختلافات مذهبی و قومی: تروریست‌ها با تأکید بر تفاوت‌های مذهبی و قومی، جامعه سوریه را به گروه‌های متخاصم تقسیم کردند./ تاکید چندین باره مخالفان مسلح بر جنگ برای خارج کردن قدرت از علویان سوریه
بزرگ‌نمایی تبعیض‌ها: ادعای نابرابری میان اقوام و مذاهب مختلف برای تحریک حس مظلومیت در برخی گروه‌ها./ انتشار بیانیه‌های متعدد از سوی مخالفان مسلح علیه شیعیان و علوی‌ها
۷. ربایش و باج‌گیری روانی
گروگان‌گیری شخصیت‌های عمومی و مذهبی: نمایش علنی گروگان‌ها برای اعمال فشار بر دولت و جلب توجه بین‌المللی. / انتشار تصاویر اسرای ارتش سوریه در جریان حمله به حمص
استفاده از کودکان در جنگ: به‌کارگیری کودکان در عملیات نظامی یا تهدید خانواده‌ها برای جذب آنها به گروه‌های تروریستی. / بکارگیری کودکان در گروهک مسلح کُردی
۸. اعمال نفوذ بر سازمان‌های بین‌المللی
دستکاری اطلاعات برای متهم کردن دولت: ارائه گزارش‌های جعلی به سازمان ملل و سازمان‌های حقوق بشری درباره استفاده از سلاح‌های شیمیایی./ انتشار گزارش جعلی سازمان منع تسلیحات شیمیایی درباره حادثه ادعایی شیمیایی در سراقب
فشار رسانه‌ای برای مداخله نظامی خارجی: القای ضرورت مداخله بین‌المللی علیه دولت سوریه با برجسته کردن بحران‌های انسانی. / اعتراف «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی بایدن به نقش غیرمستقیم آمریکا در سقوط اسد
۹. استفاده از دین برای توجیه خشونت
تفسیر افراطی از متون دینی: توجیه اقدامات تروریستی به‌عنوان جهاد یا وظیفه دینی. / تشکیل شبکه‌های جهادی در فضای مجازی از جمله شبکه أمة الجهاد
فتواهای جعلی: صدور فتواهای غیرمعتبر برای مشروعیت‌بخشی به کشتار غیرنظامیان یا دشمنان سیاسی. /
۱۰. سوءاستفاده از آوارگان
بهره‌برداری از اردوگاه‌های آوارگان: تبدیل اردوگاه‌های پناهجویان به مراکز جذب نیرو یا تأمین مالی از طریق کمک‌های بین‌المللی. / سوءاستفاده از اردوگاه یرموک به عنوان اردوگاه پناهندگان فلسطینی در سوریه برای توطئه چینی علیه بشاراسد
نمایش مظلومیت آوارگان: تولید محتوای احساسی برای جلب توجه افکار عمومی جهان و دریافت حمایت مالی و نظامی. / انتشار تصاویر گسترده کودک کردی با نام «آلان کردی» به عنوان قربانی آوارگان جنگ سوریه
۱۱. انتشار اطلاعات متناقض
ایجاد سردرگمی در میان مردم: ارائه گزارش‌های متناقض درباره جنگ و صلح برای تضعیف اعتماد به دولت. / انتشار خبرهای مختلف و ناهمگون درباره وضعیت حلب پس از آزادی در سال ۲۰۱۸
استفاده از تکنیک «هیاهو برای هیچ»: پررنگ کردن مسائل جزئی برای انحراف ذهن مردم از مسائل اصلی. / برجسته سازی اختلاف میان دولت بشاراسد و گروه مقاومت فلسطینی حماس در میانه جنگ داخلی سوریه
۱۲. تحریک خشونت اجتماعی
ترویج قیام‌های محلی: تحریک مردم به شورش علیه دولت با وعده حمایت خارجی. / تحریک عشایر شمال سوریه به تظاهرات علیه دولت بشاراسد
ایجاد حس بی‌عدالتی: بزرگ‌نمایی مشکلات اقتصادی یا اجتماعی برای افزایش تنش‌ها. / تاکید گروه‌های مخالف بر عمیق تر شدن شکاف میان شهروندان سوری و غیرقابل مصالحه بودن روابط شهروندان سوری
۱۳. استفاده از فناوری‌های پیشرفته جنگ روانی
هک و انتشار اطلاعات: دسترسی به داده‌های شخصی مقامات و تهدید به افشای آنها. / حمله گسترده هکری به وبسایت های داخلی سوریه در مهرماه ۱۴۰۳
تولید محتوای عمیق جعلی (Deepfake): ایجاد ویدئوهای جعلی برای تحریف واقعیت و متهم کردن دولت. / انتشار ویدئوهای ساختگی از شهروندان آسیب دیده در حملات ارتش سوریه
۱۴. همکاری با گروه‌های خارجی
حمایت مالی و اطلاعاتی خارجی: دریافت کمک از کشورهای حامی برای تقویت جنگ روانی. / استقرار بسیاری از شبکه‌های ماهواره ای مخالفان در ترکیه
پشتیبانی فکری و ایدئولوژیک: استفاده از ایده‌پردازان خارجی برای طراحی استراتژی‌های شناختی پیچیده.
