مهسا بهادری: یکی از فیلم‌های مستند این دوره از سینما حقیقت «حرفه‌ای» خواهد بود که سعی دارد تفکر شیعی را از زبان محمدعلی امیرمعزی یکی از اسلام‌پژوهان و قرآن‌پژوهان برجسته ایرانی روایت کند.
فیلم مستند «حرفه‌ای» درباره زندگی و آثار محمدعلی امیرمعزی است که سعی دارد تقابل مذهب تشیع با اندیشه‌های مدرن را به تصویر بکشد.
به بهانه اکران این اثر در جشنواره سینما حقیقت با مسعود طاهری، کارگردان این اثر به گفت‌وگو پرداختیم.
چرا نام «حرفه‌ای» را برای مستندی که درباره یک شیعه پژوه است انتخاب کردید؟
من بسیار دوست داشتم که اسم اثر بار خنثی و غیر ایدئولوژیک داشته باشد، ضمن اینکه محمدعلی امیرمعزی پدیدارشناس است و چون مشغول انجام یک کار علمی است، حرفه‌ای بودنش اهمیت بسیاری دارد، البته خودش این نام را دوست نداشت، چون ترجمه‌اش در فرانسه بار معنای منفی دارد و معنی گنگ (gang )می‌دهد به همین خاطر ترجمه اسم این اثر در فرانسه L'Expert (:متخصص) شده است.
فردی مانند امیرمعزی که شیعه پژوه است، چرا در ایران حضور ندارد؟
در مستند این موضوع شرح داده می‌شود، در دهه ٨٠ ایشان کتابی را با اتان کلبرگ اسلام‌شناس اسراییلی تصحیح کردند به نام « القرائات». ایشان خودشان در فیلم شرح می‌دهند که در سال ۱۳۸۸ هجری شمسی، یکی از اعضای سفارت ایران به ایشان گفته که: "شما دیگر به ایران بازنگردید، ما احساس می‌کنیم که شما با لابی صهیونیسم در ارتباط هستید" و آقای امیرمعزی هم دیگر نیامدند.
در عین حال نهادهای امنیتی می‌گویند که هیچ‌گاه چنین اتفاقی رخ نداده و معلوم نیست که چه کسی این حرف را به او زده است. ایشان جزو چهار اسلام‌شناس بزرگ فرانسه و جانشین کرسی لویی ماسینیون، هانری کربن و دنیل ژیماره هستند و جایگاه ایشان بسیار مهم و پراهمیت است. همچنین به ایشان جایزه ((لژیون دونور)) اهدا شده است، در فرانسه این جایزه را به کسی می‌دهند که در ایجاد تعادل در جامعه فرانسه نقش مهم و تاثیر گذاری داشته باشد.
پرداختن به موضوعات و افراد این چنینی ممکن است باعث شود که مخالفت‌هایی با شما انجام شود، آیا برای ساخت «حرفه‌ای» دچار چنین مشکلی شدید؟
بله، مواجه شدم، چون این اثر با خوانش صرفا سیاسی از تشیع مشکل دارد، خوانش سیاسی از تشیع در عراق و یمن و لبنان و... هم وجود دارد و خود حاکمیت هم پذیرفته که دیدگاه‌های موازی هم باید مطرح و بررسی شوند.
اینکه شما اسلام را فقط در سیاست خلاصه کنید اجحاف بزرگی در حق مردم است و باعث دین زدگی مردم می شود و بحث دیگری که آقای امیر معزی به آن اشاره می‌کند این است که وقتی شما دین را هم از جامعه بگیرید، خطرات بسیار بزرگی جامعه را تهدید می‌کند آن هم برای جامعه‌ای مثل ایران که از ابتدا عرفانی بوده است، سخت می شود و خطری برای آن به شمار می رود.
پس در واقع یکی از دلایل ساخت این آثار هشدار دهندگی و پیش‌گیرندگی است؟
ابن اثر درباره الهیات اجتماعی و فردی است اما نکات هشداردهنده هم دارد.
شما پیش از این سه مستند دیگر با محورهای این چنینی از جمله «مستشرق» را ساخته‌اید، می‌توانیم بگوییم که هدف شما ساخت چندگانه است؟
بله، این دیدگاه کاملا درست است. این آثار به صورت کاملا زنجیر وار به یکدیگر متصل هستند.
مستند «حرفه‌ای» به موضوع بسیار مهمی می‌پردازد و سفر شما به فرانسه هم احتمالا هزینه هنگفتی برایتان داشته است، شما توانستید از حمایت دولتی بهره‌مند شوید؟
خیر، از هیچ‌جا حمایت نشدم و تمام هزینه این مستند به صورت شخصی ساخته شده است.
سینمای مستند همیشه مهجور واقع شده است، شما که بیش از ۱۶ مستند ساخته‌اید، فکر می‌کنید سینمای مستند در ایران با چه بحرانی مواجه است؟
بحران اصلی این است که جامعه ایران تحت فشار اقتصادی است، رفاه ندارد و جامعه‌ای که رفاه ندارد همیشه درگیر مسائل اقتصادی است و غصه نان دارد و فرصت کتاب خواندن و فیلم دیدن ندارد، حتی سینما هم که می‌رود ترجیح می‌دهد به‌گونه‌ای خرج کند که دست‌کم بتواند یک ساعت بخندد و همه این عوامل دست به دست یکدیگر می‌دهند و اینکه رسانه‌های ما اعم از صداوسیما و دیگر رسانه‌ها تلاش می‌کنند تا مردم را در یک سطح پایینی از سواد، معلومات، توقع و رویکرد نگه دارند.
بحث عدم اکران آثار مستند در سینما را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این مسئله بسیار مهم است، این را هم در نظر بگیرید که در این مسائل فرهنگی تقریبا یک گنگی وجود دارد که به دنبال کسب درآمد هستند. همین پلتفرم‌ها برای یک فیلم مستندی که بین ۵۰۰ میلیون تا دو میلیارد تومان هزینه ساخت آن است،می‌گویند می‌شود شما این اثر را ۵ میلیون تومان به ما بفروشید؟ من می‌گویم همان ۵ میلیون تومان را هم نمی‌خواهم رایگان مستند را در اختیارتان قرار می‌دهم، اصرار می‌کنند نه ما باید این فیلم را از شما بخریم، واقعیت این است که نمی‌توان با مسائل فرهنگی این‌گونه برخورد کرد مگر شما می‌توانید الان پراید را ۲۰ میلیون تومان بخرید؟
۲۴۵۲۴۵
