به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای حسین افشین با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری پنجشنبه شب به پرسش‌ها درباره برنامه‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دولت چهاردهم پاسخ داد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:

مقدمه مجری: دوازدهمین دوره نمایشگاه «ایران ساخت» قرار است فردا برگزار شود، در برنامه گفتگوی ویژه خبری امشب می‌خواهیم بررسی کنیم این دوره نسبت به برگزاری دوره‌های پیشین با توجه به رویکرد دولت آقای دکتر پزشکیان نسبت به موضوعات علم و فناوری، چه تغییراتی کرده و کدام محور‌ها در این نمایشگاه با قوت در حوزه حمایت از تولید ملی و تقویت اقتصاد دانش بنیان پیگیری می‌شود.

سوال: آقای دکتر افشین، بپردازیم به دوازدهمین دوره «ایران ساخت»، تفاوت‌هایی که نسبت به دوره پیشین دارد و اینکه آیا تلاش شده از اینکه فقط از حالت یک نمایشگاه خارج شود و برود به آن اهدافی که همیشه ما در حوزه حمایت از تولید و اقتصاد دانش بنیان دنبال می‌کنیم؟

افشین: اینجا جا دارد که روز دانشجو را حالا با تاخیر چند روزه تبریک عرض کنم، هفته پژوهش را هم که در پیش داریم خدمت اساتید دانشجویان گرامی تبریک عرض کنم حالا چرا با این صحبت شروع کردم، به خاطر اینکه نمایشگاه «ایران ساخت» در هفته پژوهش برگزار می‌شود و فرقی دارد با نمایشگاه‌های دیگری که ما در طول سال از محصولات دانش بنیان ارائه می‌کنیم و این تفاوت را خدمتتان عرض می‌کنم. این نمایشگاه به منظور تقویت زیرساخت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در معرض نمایش قرار می‌گیرد، یعنی ما شرکت‌های دانش‌بنیانی که در زمینه تامین مواد اولیه آزمایشگاهی، تجهیزات آزمایشگاهی و همزمان با این نمایشگاه، وزارت محترم علوم فردا حضور دارند، چون کنار این نمایشگاه، نمایشگاه دستاورد‌های شرکت‌های دانش بنیان که در پارک‌های علمی فناوری هستند و همچنین دستاورد‌های پژوهشی دانشگاه‌های کشور هم در سه سالن ارائه می‌شود که ان‌شاءالله فردا جناب ریاست محترم جمهور هم البته نه برای افتتاحیه ولی حتماً از این نمایشگاه بازدید خواهند کرد و این نشان می‌دهد که دولت چهاردهم اهمیت ویژه‌ای به حوزه پژوهش و علم و شرکت دانش‌بنیان دارد. در این دوره، سیصد شرکت از بین شرکت‌هایی که متقاضی هستند در نمایشگاه ایران ساخت شرکت کنند ما ممیزی کردیم انتخاب کردیم و دستاوردهایشان وقتی صحبت از تجهیزات آزمایشگاهی می‌کنیم یعنی داریم روی لبه و مرز تکنولوژی صحبت می‌کنیم یعنی دستگاه‌هایی هستند که می‌توانند یک پایه‌ای باشند برای تحقیق و توسعه، و یک پایه‌ای باشند برای پژوهش که نکته‌ای که وجود دارد سال گذشته که یازدهمین دوره بود ما حدود سیصد میلیارد خرید از این تجهیزات داشتیم که بسته به عمق ساخت داخلی که داشته باشد معاونت بین ۴۰ درصد، ۲۵ درصد و ۱۰ درصد از کسانی که از این نمایشگاه برای دانشگاه‌ها و یا مراکز تحقیقاتی خرید انجام می‌دهند حمایت می‌کند.

سوال: پس این بحثش هم حمایت از تولید است و به ویژه، زیرساخت‌های پژوهشی فضای دانشگاهی کشور است؟

افشین: بله. آزمایشگاه‌های ما با این حرکت به روز می‌شوند. از همه دعوت می‌کنم از همه اساتید و دانشجویان که حتما از این نمایشگاه دیدن کنند نقاطی که حالا در آزمایشگاه شان نیاز است می‌توانند آنها را تهیه کنند سه دانشگاه هم که در قسمت سرآمد‌های علمی به‌عنوان سه دانشگاه برتر انتخاب شدند آنها هم تا سقف هر دانشگاهی، پنج میلیارد می‌توانند خرید کنند و هزینه‌اش را به عنوان پاداش به عنوان جایزه توسط معاونت علمی به آن سه دانشگاه داده می‌شود که آن سه دانشگاه در برنامه‌ای که برای سلامت بود تقدیر شدند و این وعده به آنها داده شد که می‌توانند از این نمایشگاه خرید کنند. اینجا هم ما از بخش تولید داخل داریم حمایت می‌کنیم هم کمک می‌کنیم به زیرساخت پژوهشی مان و من تقاضا دارم که دانش‌آموزان یعنی پدر و مادرها، بچه هایشان را بیاورند که از این نمایشگاه دیدن کنند. این نمایشگاه افراد رویا‌های خود را به محصول تبدیل کردند حالا اگر بخواهم یک کلمه بهتری بگویم این نمایشگاه، انگار که افراد کار دستی‌های فناورانه دارند تولید می‌کنند و خوب است که بیایند و اعتماد به نفس می‌گیرند یعنی وقتی صحبت از محصول دانش بنیان می‌شود شاید مثلاً در ذهن آن دانش‌آموز در ذهن شاید مردم عادی اینطوری بیاید که محصول یعنی چی وقتی نگاه می‌کنند می‌بینند که یک محصول با کیفیت است که اگر خارج از این نمایشگاه یا خارج از این محیط ببینند شاید باورشان نشود این محصول توسط کشور ایران توسط نخبگان ایرانی توسط شرکت‌های دانش بنیانی که با اعتماد به نفسی که داشتند تولید شده این خیلی نگاه خوبی است.

سوال: آقای دکتر افشین، سرفصل را بردید روی یک مبحث چالشی در حوزه علم و فناوری و اقتصاد دانش بنیان. ما مقاطع مختلف زمانی داریم راجع به این حمایت از اقتصاد دانش بنیان بحث می‌کنیم نمی‌گویم کار نکردیم کار کردیم ولی آنچه که صورت گرفته یا با ضریب بسیار کندی صورت گرفته یا به صورت مقطعی و درمان کوتاه مدتی بود که نتوانسته بازخورد طولانی مدتی را در حوزه اقتصاد دانش بنیان در حوزه علم و فناوری کشورمان بدهد، مشکل کار کجاست؟

افشین: آماری که خدمتتان عرض می‌کنم سعی می‌کنم با دقت‌تر عرض کنم. ما سال ۱۴۰۲، چرا حالا سال ۱۴۰۲ را عرض می‌کنم به خاطر این که معمولاً ما پایان یکسال می‌توانیم در مورد درآمد‌هایی که شرکت‌های دانش‌بنیان داشتند دقیق صحبت کنیم، شرکت‌های دانش بنیان حدود ۱۵۰۰ همت درآمد داشتند که سهم محصولات دانش‌بنیان، چون فرق می‌کند یک درآمد شرکت دانش بنیان است یک درآمد اینکه ما سلف آن محصول را ببینیم یک چیزی حدود ۳۰۰ همت بوده پس ما با یک اقتصاد تقریباً ۱۵۰۰ همتی اگر کل شرکت دانش‌بنیان را در نظر بگیریم مواجه هستیم و یا اگر فقط محصول در نظر بگیریم با اقتصاد ۳۰۰ همتی مواجه هستیم.

سوال: آخرین عدد شرکت‌های دانش‌بنیان فعال چه تعداد است؟

افشین: ده هزار شرکت فعال، ما باید حتماً ادبیات مان را نسبت به شرکت‌های دانش بنیان تغییر دهیم. از بعد صادراتی اگر نگاه کنید ببینید باز اگر شرکت دانش بنیان را بگیرید می‌شود دو میلیارد دلار که این عدد درست نیست، چون که ما باید حتماً محصول دانش بنیان هدف‌گذاری شود، چون نباید با اعداد بگوییم رونق خیلی خوبی داریم صادرات خیلی خوبی داریم مقدار صادرات ما برای محصولات دانش‌بنیان است، چون ممکن است یک شرکت، چون ما شرکت‌ها را بر اساس محصول دانش بنیان بررسی می‌کنیم ممکن است یک شرکت صد تا محصول دارد که یکی دانش بنیان است در ارزیابی اولی که عرض کردم روی کل محصولات چه دانش بنیان بوده چه نبوده مدنظر بوده یعنی ۱۵۰۰ همت و دو میلیارد دلاری که عرض کردم برای این که محصول را بگیریم پس ما با یک اقتصاد از لحاظ صادراتی یک چیزی حدود پانصد میلیون دلاری مواجهیم که ببینید ما باید قبول کنیم که به هر حال یک سری از فعالیت هایمان نیاز به تقویت زیرساخت هم دارد یعنی هم در قسمت دانشگاهی، چون ما شاید اشتباهی که انجام دادیم کوتاه مدت این بود که بعد از اینکه شرکت دانش بنیان فعال شدند تمرکزمان را گذاشتیم که با این شرکت‌های دانش بنیان می‌توانیم خیلی کار‌های بزرگ کنیم درست است خیلی کار‌های بزرگ می‌توانیم کنیم ولی اگر منشا و چشمه آن خشک شده باشد عموماً این شرکت‌ها مثل آب ساکن باقی می‌مانند.

سوال: یک نکته می‌گویید تقویت زیرساخت‌ها، اما به نظر می‌رسد که در برخی از مقاطع و در برخی از موضوعات ما اصلا زیرساختی نداریم؟

افشین: بله، ببینید به‌هر حال کشوری هستیم که در شرایط سخت قرار داریم ولی یک نقطه قوتی داریم افراد و جوانان و نوجوانان هم با اعتماد به نفس خوب داریم هم با سواد داریم هم اساتید بسیار خوبی داریم ببینید جملاتی که دانشگاه‌های دنیا در مورد مثلاً فرض کنید دانشگاه شریف می‌گویند هیچ جای دنیا دانشجوی کارشناسی به خوبی دانشگاه شریف تربیت نمی‌کند.

پس اگر کارشناسی دارد این کار را می‌کند چرا در بحث تکمیلی نمی‌تواند چرا در دکترا نمی‌تواند شما بلافاصله برمی‌گردید تا جایی که به فرد بستگی پیدا می‌کرده، استاد‌های خوب دانشجو‌های خوب فضای خوب این رشد تکمیل شده به محضی که یک قسمتی به زیرساخت‌های آزمایشگاهی برمی‌گردد که بتواند پژوهش را تقویت کند ما کمی رکود داریم الان خیلی رکود هم نیست، یعنی اتفاقی نیست که من بگویم که مثلاً فاصله نداریم ولی نیاز داریم که آن قسمت تقویت شود.

سوال: کی؟

افشین: من نمی‌توانم زمان بدهم به دلیل اینکه دارید از یک موردی می‌پرسید که به پارامتر‌های مختلف بستگی دارد ولی می‌توانیم بگوییم که گام‌های خوبی می‌توانیم برداریم حالا من اگر قسمت جلو برسد عرض می‌کنم.

سوال: این گام‌های خوبی که اشاره می‌کنید آن سرعت علم و فناوری را در کل دنیا می‌تواند پوشش دهد؟

افشین: بله. به دلیل اینکه ما یک قانون خوب داریم الان به شما عرض می‌کنم قانون مترقی جهش شرکت‌های دانش‌بنیان است یک قانونی که اگر به آن عمل شود و اجازه دهند چند سال باقی بماند من به شما قول می‌دهم که زیرساخت‌های کشور هم تقویت می‌شود.

سوال: یعنی قرار است اجازه داده نشود؟

افشین: ببینید ما نباید اجازه بدهیم در همین قانون بودجه شاید بزرگ‌ترین دغدغه من که شبانه روز با نماینده‌های محترم داشتم صحبت می‌کردم این است که در قانون بودجه کسی یک دفعه نیاید بگوید یک قانون دیگر بگذارد که قسمتی از این قانون صدمه ببیند ما یک قانون پس خوب داریم چند درصد اجرا کردیم این قانون را زیر ده درصد من باید قول بدهم به مردم قول بدهم به شرکت‌های دانش بنیان قول دهم به نخبگان این قانون را بالای ۸۰ درصد اجرا کنند و این را می‌توانیم اجرا کنیم اگر این قانون بالای ۸۰ درصد اجرا شود یعنی اینکه زیرساخت‌های کشور توانستند تقویت کنند. ولی اگر نه، ببینید، چون یک منبعی ایجاد می‌شود مثلاً گفتیم آقا اعتبار مالیاتی همه جای دنیا از اعتبار مالیاتی استفاده می‌کردند ولی، چون در ایران قانونش نبود نمی‌شد، یعنی می‌گوییم اگر کسی رفت در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرد ماده یازده و ماده سیزده قانون جهش شرکت‌های دانش بنیان اگر از اینجا استفاده کرد می‌تواند مالیاتش را در این زمینه هزینه کند ببینید بدون تحقیق و توسعه امکان ندارد کشوری پیشرفت کند من یک مثال کوچک عرض کنم در سال ۱۹۹۰، بهترین شرکتی که در رده‌های مختلف تراشه و میکرو الکترونیک بود ژاپن بود ۱۹۹۰، یعنی هم در ماشین آلات شرکت‌های «نیکون» و «کنون» که جزو دو شرکتی بودند که دوربین می‌ساختند از قسمت ماشین آلات تولید تراشه بود، طراحی بود تولید تراشه بود و محصول ولی بعد ادامه ندادند الان ژاپن دچار افول شده الان دیگر نفر اول نیست، هلند اول است، آمریکا اول است، تایوان اول است و اصلا ژاپن دیده نمی‌شود الان آمدند یک قانون گذاشتند که می‌خواهند برگردانند یعنی فناوری به ما چه می‌گوید باید شما مرتب بدوید و هر دفعه سریع‌تر از دفعه قبل بدوید هر وقت به این دویدن و به این سرعت ادامه بدهیم یعنی ما می‌توانیم پیشرفت کنیم پس یک کار ممتد، مستمر و ادامه دار.

ادامه دارد