در یادداشتی که ماه گذشته با موضوع «چند واقعیت درباره آلودگی هوا» منتشر شد؛ اشاره کردم که حل مسئله آلودگی هوا درکوتاه‌مدت ممکن نیست. آلودگی هوا یک شبه حاصل نشده و معلول نگرش غلط ما به مقوله «توسعه» در دهه‌های گذشته بوده است. نگرشی که هنوز هم غالب است. 

 

باید این واقعیت را بدانیم که بدون اجماع بر سر راه‌های درست اما دشوار، کاهش آلودگی هوا ممکن نیست. پرهیز دستگاه‌ها از بخشی‌نگری و توافق بر سر اجرای برنامه‌های اصولی یکی از مهمترین موضوعات محیط زیستی کشور است.

 

کاهش آلودگی هوا راهکارهایی معین دارد که ‌باید در ظرف زمانی منطقی عملی شوند. از اسقاط و خارج‌ کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده از چرخه حمل و نقل گرفته تا توسعه حمل‌ونقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، ارتقای استاندارد خودروهای تولیدی، کنترل آلودگی صنایع و سایر منابع ثابت در طول سال باید عملی شوند تا آلودگی در عمل کاهش یابد. در جدول پیوست که همکارانم آن را تهیه کرده‌اند به روشنی این راهکارها مشخص شده است.

 

تقلیل این مسئله و توجه موقت و مقطعی به آن، صرفاً در شرایط هشدار و اضطرار با راهکارهای ضربتی مانند توقف فعالیت‌ها، محدودیت تردد خودروها و حتی تعطیلی شهر، نمی‌تواند محملی اثرگذار برای مدیریت آلودگی هوا فراهم کند.

 

در روزهای گذشته برخی افراد درباره اثر مازوت‌سوزی بر رفع ناترازی انرژی یا انکار اثر آن بر افزایش آلودگی اظهارنظرهایی مبالغه‌آمیز و غیرتخصصی کرده‌اند.

 

رفع این ابهام ضروری است که با مازوت‌سوزی، ناترازی انرژی در کشور رفع نمی‌شود. ضمن این‌که در بسیاری از شهرها مازوت‌سوزی یگانه عامل آلودگی هوا نیست.

 

در شهر تهران سهم منابع متحرک در انتشار ذرات معلق ۵۸ درصد است و اتفاقا فعالیت نیروگاه با مصرف مازوت در آن وجود ندارد. از این رو برای هر شهر باید متناسب با سهم منابع انتشار آلودگی برنامه‌ریزی کرد و نسخه مدیریتی میان‌مدت و بلندمدت تجویز کرد.

 

تجربه بسیاری از شهرهای جهان نشان می‌دهد که آلودگی هوا درد بی‌درمان نیست. برخی از این شهرها با مشکلاتی مشابه تهران توانسته‌اند با سیاست‌گذاری و اولویت‌بخشی به برنامه‌های کاهش انتشار آلاینده‌ها، سرمایه‌گذاری برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه حمل و نقل عمومی از این مشکل گذر کنند.

 

بنابراین می‌توان با درک درست مسئله و ایجاد وفاق و همگرایی بین دستگاه‌های متولی و همراهی و مشارکت مردم بر مسئله آلودگی هوا فائق آمد. البته که در این میان چالش کمبود منابع مالی برای اجرای برنامه‌های اصلی را هم نمی‌توان نادیده گرفت. اگر کاهش آلودگی هوا به اولویت همه سیاستگذاران کشور تبدیل شود می‌توان با استفاده از روش‌های نوین تامین مالی، برای اجرای طرح‌ها هم راهی پیدا کرد.

 

سازمان حفاظت محیط زیست با فعال کردن کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا در دولت چهاردهم که تاکنون چهار جلسه با حضور معاون اجرایی رییس جمهور برگزار شده است، موضوع سه شهر اراک، اصفهان و اهواز را با حضور مسئولان استانی بررسی کرده است. بررسی وضعیت سایر کلانشهرهایی که از آلودگی شدید هوا رنج می‌برند هم در دستور کار کارگروه ملی قرار دارد.

 

البته صرفا به برگزاری جلسه‌های کارگروه بسنده نمی‌کنیم. پیگیری مصوبه‌ها و انتشار گزارش‌های نظارتی و سیاستی سازمان در زمینه عملکرد دستگاه‌های مسئول برای اجرای قانون هوای پاک از اقدامات آتی ما خواهد بود.