فرارو- محسن صالحی‌خواه؛ بچه‌تر از امروز که بودم، همیشه منتظر می‌ماندم پدربزرگم از مکه بیاید، با خودش موز و نوشابه قوطی بیاورد. نه این که فقیر بودیم، نه. موز کالای لوکس بود و خیلی پیدا نمی‌شد. نوشابه‌های خارجیِ اصلی هم اینجا نبود و گیرمان نمی‌آمد. شانس ما این بود که، چون پدربزرگ سالی چندبار مکه می‌رفت، موز و نوشابه ما نوه‌ها می‌رسید. اگر بالای سی سال سن دارید احتمالاً شما هم این را تجربه کرده باشید.
خاطره مشترک دیگری که احتمالاً همه ما داریم، قصه آن پسر دیپلمه همسایه بود که پدرش می‌گفت رفته است خارج، هفته‌ای یک روز سر کار می‌رود، حقوق بالایی می‌گیرد، ماشین آخرین سیستم دارد و آنجا برایش سر و دست می‌شکنند.
خیلی طول نکشید موز و نوشابه قوطی زواری که از مکه برمی‌گشتند دیگر از سکه افتاد، چون به مرور زمان راهش باز شد و در مغازه‌ها از تجریش تا راه‌آهن پیدا می‌شد. قصه پسر همسایه هم دیگر خریدار ندارد، چون ارتباطات میان چهارگوشه جهان به قدری گسترده شد که چشم‌های مردم معمولی مانند ما را باز کرد و دیدند از این خبرها نیست. سفر‌های خارجی با گذشت زمان میان مردم عمومیت پیدا کرد و خیلی‌ها توانستند کشور‌های خارجی را ببینند. دسترسی به اخبار راحت‌تر شد و مردم فهمیدند پسرِ همسایه به پدرش دروغ گفته و احتمالاً هنوز در کمپ پناهندگان است تا شاید فرجی شود و بتواند از زیر صفر شروع کند.
القصه؛ سه پاراگراف و دو خاطره جمعی نوشتم تا به این نتیجه برسم که مردم هم می‌بینند و هم می‌فهمند. خیلی‌ها می‌دانند که زندگی در کشور‌های دیگر به خصوص در غرب که مقصد اصلی مهاجرت ایرانیان است، سختی‌های زیادی دارد و کار، سرمایه و تخصص در همه چیز حرف اول را می‌زند. می‌توانیم ادعا کنیم که دیگر کم‌تر کسانی هستند که با تفکر وجود اتوپیا و آرمانشهر آباد و آزاد به کشور‌های دیگر می‌روند، اما همین آگاهی به آنها نشان می‌دهد که از بسیاری کشور‌های منطقه یا کشور‌هایی که شرایطی مشابهی به ایران دارند، عقب افتاده‌اند.
این ذهن آگاه، اخبارِ روز ایران مثل آلودگی گسترده هوا، ناترازی‌های گسترده، شرایط تحریمی، هواپیما‌های فرسوده و قدیمی، فرودگاه‌های خلوت، خودرو‌های بی‌کیفیت و جدا افتادن از تمام معادلات دنیا را می‌گذارد کنار این که کشور‌های جنوب خلیج فارس مسیری صعودی را طی می‌کنند. کشور‌هایی که زمان زیادی از تشکیل آنها و نه صرفاً حکومتشان نمی‌گذرد، اما به خاطر مدیریت صحیح و استفاده از منابع مسیری درست را طی می‌کنند. از خود می‌پرسد که چرا میزان سرمایه‌گذاری چین در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ در عربستان ۳۷ برابر و در امارات ۳۱ برابر ایران بوده است. بهترین دانشگاه‌های جهان در این کشور‌ها شعبه دارند، تبدیل به محل سرمایه‌گذاری‌های کلان خارجی شرق و غرب شدند و خودشان و مردم‌شان را بالا می‌کشند. قدرت سیاسی آنان نیز افزایش داشته. امارات تنها یک نمونه است که برخی هیچ درکی از افزایش قدرت و نفوذ سیاسی آن در منطقه و جهان ندارند. از جمله این که امارات با مساحتی کوچک و جمعیتی اندک، در حال حاضر حوزه نفوذ خود را از آسیای مرکزی تا قفقاز، شمال آفریقا و اروپا گسترش داده است. چه چیزی باعث می‌شود قطر بتواند میزبان جام‌جهانی ۲۰۲۲ باشد، عربستان سعودی جامِ ۲۰۳۴ را به نام خود زده باشد، اما ما بالای خلیج فارس با بدیهیات زندگی دست به گریبان باشیم. این فقط یک مثال است. آنها درگیر مشکلات نیستند؟ فقیر ندارند؟ همه چیز خوب است؟ قطعاً این گونه نیست. کشور بدون مشکل در جهان وجود خارجی ندارد. اما میزان درگیری ملت‌ها با مشکلات در کشور‌های مختلف، متفاوت است. آن ذهن آگاه، این حقایق را به خاطر تغییر جهان می‌بیند و از خود سوال‌های زیادی می‌پرسد که بسیاری از آنان بدون جواب باقی مانده است. شاید تبلیغات سیاسی داخلی صرفاً بر مشکلات طرف‌های دیگر متمرکز باشد و تبلیغات سیاسی فارسی‌زبان صرفاً بر مشکلات داخلی، اما ذهن آگاهی که بتواند میانگینی از اخبار به دست بیاورد این حقیقت را درک می‌کند که ایران وضعیت مناسبی ندارد.
