درمان پرولاکتین بالا در بارداری با کمک داروهایی مانند بروموکریپتین یا کابرگولین که برای بارداری بی‌خطر هستند، انجام می‌شود. این داروها کمک می‌کنند تا سطح پرولاکتین بدون آن که تأثیر منفی بر رشد جنین داشته باشد، به حالت طبیعی خود بازگردد. علاوه بر این، نظارت مداوم بر وضعیت مادر و تنظیم داروها مطابق با پیشرفت بارداری بخش مهمی از روند درمان است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با همه چیز درباره پرولاکتین بالا در بارداری آشنا شوید.

هورمون پرولاکتین چیست؟

پرولاکتین یک هورمون پپتیدی است که توسط غده هیپوفیز قدامی تولید می‌شود. این هورمون نقش‌های متعددی در بدن دارد که مهم‌ترین آن‌ها تنظیم تولید شیر در دوران شیردهی است. علاوه بر این، پرولاکتین در تنظیم سیستم ایمنی، تکثیر سلولی و حتی متابولیسم بدن نقش دارد. این هورمون هم در زنان و هم در مردان تولید می‌شود، اما میزان آن در زنان مخصوصاً در دوران بارداری و شیردهی بسیار بیشتر است.

هورمون پرولاکتین و بارداری چه رابطه ای دارند؟

هورمون پرولاکتین در دوران بارداری نقش کلیدی در آماده‌سازی بدن برای شیردهی ایفا می‌کند. از این رو، افزایش سطح این هورمون در بارداری طبیعی است و توسط استروژن تحریک می‌شود. پرولاکتین به توسعه غدد پستانی و تولید شیر اولیه کمک می‌کند، اما اگر سطح آن بیش از حد طبیعی بالا برود، می‌تواند تعادل سایر هورمون‌ها را مختل کرده و مشکلاتی مانند ناباروری یا اختلالات هورمونی بیافریند.

علل پرولاکتین بالا در بارداری

پرولاکتین بالا در بارداری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که عبارتند از:

• تومورهای هیپوفیز: تومورهای خوش‌خیم مانند پرولاکتینوما می‌توانند تولید بیش از حد این هورمون را تحریک کنند.
• داروها: مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی‌ یا ضد روان‌پریشی‌ ممکن است سطح پرولاکتین را افزایش دهد.
• اختلالات تیروئید: کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می‌تواند بر عملکرد هیپوفیز و تولید پرولاکتین تأثیر بگذارد.
• استرس: استرس مزمن می‌تواند افزایش موقت پرولاکتین را تحریک کند.
• آسیب به هیپوفیز: هرگونه آسیب به غده هیپوفیز یا تغییرات آناتومیکی ناشی از بارداری ممکن است منجر به افزایش سطح پرولاکتین شود.

علائم پرولاکتین بالا در بارداری

سطح بالای پرولاکتین ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد که عبارتند از:

• اختلالات قاعدگی پیش از بارداری: چرخه‌های قاعدگی نامنظم یا عدم تخمک گذاری ممکن است نشانه‌هایی از سطح بالای پرولاکتین باشند.
• ترشح غیرطبیعی شیر: حتی در دوران بارداری، ترشح شیر بیش از حد ممکن است حاکی از وجود پرولاکتین بالا باشد.
• سردرد یا مشکلات بینایی: این علائم مخصوصاً در صورت وجود تومور هیپوفیز است که خود را نشان می‌دهند‌‌.
• احساس خستگی شدید: این خستگی می‌تواند ناشی از اختلال در تعادل هورمونی از جمله هورمون پرولاکتین باشد.
• کاهش میل جنسی: بروز این علامت نیز به دلیل تاثیر پرولاکتین بر سایر هورمون‌های جنسی ممکن است.

عوارض پرولاکتین بالا در بارداری

پرولاکتین بالا در دوران بارداری می‌تواند عوارض متعددی ایجاد کند که عبارتند از:

• اختلال در تعادل هورمونی: افزایش پرولاکتین می‌تواند بر عملکرد هورمون‌های دیگر مانند پروژسترون و استروژن تأثیر بگذارد.
• خطر زایمان زودرس: برخی مطالعات نشان می‌دهند که افزایش بیش از حد پرولاکتین ممکن است با زایمان زودرس مرتبط باشد.
• مشکلات در شیردهی پس از زایمان: هرچند پرولاکتین برای شیردهی ضروری است، افزایش بیش از حد آن ممکن است تعادل را برهم زند.
• فشار خون بالا: در موارد نادر، پرولاکتین بالا ممکن است به فشار خون حاملگی یا پره‌اکلامپسی منجر شود.

آیا پرولاکتین بالا در بارداری باعث سقط جنین می‌ شود؟

یکی از دغدغه‌های رایج درباره پرولاکتین بالا در زمان بارداری، احتمال سقط جنین است. تحقیقات نشان می‌دهند که افزایش شدید پرولاکتین ممکن است با خطر سقط در مراحل اولیه بارداری همراه باشد، زیرا این هورمون می‌تواند تعادل هورمونی و لانه‌گزینی جنین را تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، این خطر بیشتر در مواردی مشاهده می‌شود که پرولاکتین به دلیل وجود تومورهای هیپوفیز یا اختلالات هورمونی دیگر به‌ طور غیرعادی افزایش یافته باشد.

تشخیص پرولاکتین بالا در بارداری

قبل از شروع به درمان پرولاکتین بالا در بارداری، این وضعیت باید تشخیص داده شود. پزشکان برای تشخیص از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

• آزمایش خون: اندازه‌گیری سطح پرولاکتین در خون اولین قدم تشخیصی است. در واقع، اگرچه سطح پرولاکتین در بارداری به‌ طور طبیعی بالا است، اما افزایش غیرطبیعی باید بررسی شود.
• تصویربرداری: ممکن است در صورت مشکوک بودن به وجود تومور هیپوفیز، MRI مغز توصیه شود. البته استفاده از تصویربرداری در دوران بارداری با توجه به شرایط بیمار محدود است.
• ارزیابی علائم بالینی: بررسی سوابق پزشکی، علائم و تغییرات فیزیکی می‌توانند به تشخیص کمک کنند.
• آزمایش‌های هورمونی مکمل: ممکن است برای بررسی عملکرد تیروئید و دیگر هورمون‌ها آزمایش‌های بیشتری نیز انجام بگیرد.

درمان پرولاکتین بالا در بارداری

درمان پرولاکتین بالا در این دوران بستگی به علت و شدت آن دارد و معمولاً موارد زیر را شامل می‌شود:

• داروهای کاهش‌ دهنده پرولاکتین: بروموکریپتین و کابرگولین از داروهای رایجی هستند که برای کاهش سطح پرولاکتین استفاده می‌شوند و در بسیاری از موارد برای مصرف در زمان بارداری بی‌خطر هستند.
• کنترل تومورهای هیپوفیز: اگر علت پرولاکتین بالا تومور باشد، نظارت دقیق و در صورت لزوم درمان دارویی یا جراحی آن لازم  است.
• کنترل سایر اختلالات هورمونی: درمان پرولاکتین بالا در دوران بارداری می‌تواند وسیع‌تر باشد و در صورت وجود اختلالاتی مانند کم‌کاری تیروئید، درمان مناسب این مشکلات را نیز شامل شود.
• نظارت مستمر: در دوران بارداری سطح هورمون‌ها باید به ‌طور منظم بررسی شوند تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل شود.
• مشاوره با متخصصان: مراجعه و همکاری نزدیک با متخصص غدد و متخصص زنان و زایمان برای مدیریت بهتر وضعیت بیمار ضروری است.

پیشگیری از پرولاکتین بالا در بارداری

پیشگیری از پرولاکتین بالا در بارداری عمدتاً بر مدیریت عوامل خطرزا و حفظ تعادل هورمونی متمرکز است. در واقع، با رعایت اصول زیر می‌توان از افزایش غیرطبیعی پرولاکتین در بارداری جلوگیری کرد:

• مدیریت استرس: استرس مداوم می‌تواند سطح پرولاکتین را افزایش دهد. از این رو، استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌تواند کمک ‌کننده باشد.
• کنترل اختلالات تیروئید: کم‌کاری یا پرکاری تیروئید از علل اصلی پرولاکتین بالا محسوب می‌شوند. به همین دلیل، انجام آزمایش‌های دوره‌ای تیروئید و درمان به‌ موقع اختلالات تیروئیدی در پیشگیری از بروز پرولاکتین بالا در بارداری نقش مهمی ایفا می‌کنند.
• پرهیز از مصرف داروهای محرک پرولاکتین: برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، ضد روان‌پریشی و مسدود کننده‌های دوپامین می‌توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. به همین دلیل، در صورت لزوم مصرف این داروها، مشورت با پزشک ضروری است.
• تغذیه سالم: رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی به حفظ تعادل هورمونی کمک کرده و مصرف غذاهای حاوی پروتئین، ویتامین B۶ و روی می‌تواند سطح پرولاکتین بدن را تنظیم کند.
• کنترل وزن: چاقی می‌تواند بر تعادل هورمونی بدن تاثیر بگذارد و منجر به افزایش پرولاکتین شود. از این رو است که حفظ وزن مناسب از طریق ورزش و رژیم غذایی سالم توصیه می‌شود.
• تشخیص زودهنگام تومورهای هیپوفیز: اگر علائمی مانند سردرد مداوم یا مشکلات بینایی مشاهده کردید، مراجعه به پزشک برای بررسی عملکرد هیپوفیز و انجام آزمایش‌های تصویربرداری را جدی بگیرید. با این کار از افزایش غیرطبیعی و احتمالی پرولاکتین نیز جلوگیری می‌کنید.

کلام آخر

درمان پرولاکتین بالا در بارداری به علت و شدت آن بستگی دارد و معمولاً شامل استفاده از داروهای ایمن مانند بروموکریپتین یا کابرگولین است که تحت نظر پزشک متخصص تجویز می‌شوند. البته در مواردی که تومور هیپوفیز عامل افزایش پرولاکتین باشد، نظارت دقیق و گاهی درمان دارویی یا جراحی لازم است. هم‌چنین، کنترل اختلالات هورمونی همراه مانند کم‌کاری تیروئید و مدیریت استرس از اقدامات مکمل درمانی محسوب می‌شوند.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.