به گزارش رکنا، تیروئید کم کار یا هیپوتیروئیدیسم زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید نتواند هورمون‌های کافی تولید کند. این هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارند، بنابراین کمبود آنها می‌تواند باعث کاهش عملکردهای مختلف بدن شود. از جمله علائم تیروئید کم‌کار می‌توان به خستگی، افزایش وزن، سردی بدن، پوست خشک، افسردگی و مشکلات حافظه اشاره کرد.
تیروئید کم‌کار یا هیپوتیروئیدیسم زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون‌های تیروئیدی تولید نمی‌کند. این هورمون‌ها، به ویژه تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3)، نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن، انرژی، و عملکرد ارگان‌های مختلف دارند. وقتی میزان این هورمون‌ها کاهش یابد، عملکردهای بدن کند می‌شود.
| علت | توضیح |
|---|---|
| بیماری هاشیموتو | یک اختلال خودایمنی که در آن سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله کرده و باعث التهاب و آسیب به آن می‌شود. |
| کمبود ید | ید برای تولید هورمون‌های تیروئید ضروری است. در مناطق با کمبود ید، تیروئید نمی‌تواند هورمون‌های کافی تولید کند. |
| عوامل ژنتیکی | استعداد ارثی برای ابتلا به هیپوتیروئیدیسم، به ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئید دارند. |
| جراحی تیروئید | برداشتن قسمتی از غده تیروئید به علت سرطان یا سایر مشکلات، که باعث کاهش تولید هورمون تیروئید می‌شود. |
| درمان‌های پرکاری تیروئید | استفاده از ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید برای درمان هیپرتیروئیدیسم که می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود. |
| داروها | داروهایی مانند لیتیوم یا برخی داروهای ضد افسردگی که ممکن است عملکرد تیروئید را تحت تأثیر قرار دهند. |
| التهاب تیروئید | التهاب تیروئید به علت عفونت‌ها یا آسیب‌های فیزیکی که می‌تواند عملکرد غده تیروئید را مختل کند. |
| بیماری‌های دیگر | بیماری‌هایی مانند دیابت نوع 1 یا بیماری‌های التهابی روده که می‌توانند بر عملکرد تیروئید تأثیر بگذارند. |
| سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) | اختلالات هورمونی در زنان مبتلا به PCOS که می‌تواند به اختلال در عملکرد تیروئید و هیپوتیروئیدیسم منجر شود. |
| عوامل محیطی | مواد شیمیایی موجود در محیط مانند آفت‌کش‌ها و مواد صنعتی که می‌توانند تأثیر منفی بر عملکرد تیروئید بگذارند. |
| پی‌آمدهای بارداری | تغییرات هورمونی شدید در دوران بارداری که ممکن است باعث اختلال در عملکرد تیروئید و بروز هیپوتیروئیدیسم شود. |
کمبود ید: ید یک ماده معدنی ضروری برای تولید هورمون‌های تیروئید است. در مناطق که ید به اندازه کافی در رژیم غذایی وجود ندارد، ممکن است تیروئید نتواند هورمون‌های کافی بسازد.
عوامل ژنتیکی: برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد هیپوتیروئیدیسم هستند.
جراحی تیروئید: در صورتی که قسمتی از غده تیروئید برداشته شود، ممکن است تیروئید قادر به تولید هورمون‌های کافی نباشد.
درمان‌های پرکاری تیروئید: افرادی که درمان‌هایی مانند ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید برای درمان پرکاری تیروئید دریافت کرده‌اند، ممکن است بعدها دچار کم‌کاری تیروئید شوند.
داروها: برخی داروها، مانند داروهای لیتیوم یا داروهای درمان افسردگی، می‌توانند بر عملکرد تیروئید تأثیر بگذارند.
عوامل محیطی و بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند التهاب تیروئید و عفونت‌ها می‌توانند به غده تیروئید آسیب بزنند و منجر به کاهش تولید هورمون‌ها شوند.
علائم تیروئید کم‌کار ممکن است تدریجی و گاهی نامشخص باشند، اما رایج‌ترین علائم شامل موارد زیر است:
| علامت | توضیح |
|---|---|
| خستگی و ضعف | احساس بی‌حالی و کمبود انرژی شدید که ممکن است حتی با استراحت کافی نیز برطرف نشود. |
| افزایش وزن | کاهش متابولیسم بدن باعث افزایش وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی می‌شود. |
| یبوست | کند شدن فعالیت دستگاه گوارش و کاهش حرکت روده‌ها که باعث بروز یبوست می‌شود. |
| حساسیت به سرما | کاهش دمای بدن و احساس سردی بیشتر حتی در محیط‌های گرم. |
| خشکی پوست و مو | پوست خشک و زبر، شکنندگی ناخن‌ها و ریزش مو به دلیل کاهش هورمون‌های تیروئید. |
| مشکلات حافظه و تمرکز | احساس گیجی، مشکلات در تمرکز و کاهش توانایی در به یاد آوردن اطلاعات. |
| افسردگی | احساس افسردگی، بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزمره و کاهش انگیزه، که ممکن است به اضطراب منجر شود. |
| درد و ضعف عضلانی | درد، گرفتگی و ضعف در عضلات، به ویژه در قسمت‌های پایین‌تر بدن، از علائم شایع تیروئید کم‌کار است. |
| کاهش ضربان قلب | ضربان قلب کندتر از حالت نرمال و احساس ضعف در ضربان قلب ممکن است دیده شود. |
| آسیب به عملکرد قلب | ممکن است مشکلاتی مانند افزایش سطح کلسترول و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی رخ دهد. |
| تورم صورت و دست‌ها | ورم صورت و دست‌ها که معمولاً ناشی از احتباس آب است. |
| تغییر در الگوهای خواب | بی‌خوابی یا خواب زیاد که می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی در بدن باشد. |
| کاهش میل جنسی | کاهش میل به فعالیت جنسی که به دلیل کاهش انرژی و تغییرات هورمونی رخ می‌دهد. |
خستگی و ضعف: کاهش سطح هورمون‌های تیروئید می‌تواند باعث احساس بی‌حالی و ضعف شدید شود.
افزایش وزن: کاهش متابولیسم بدن می‌تواند باعث افزایش وزن به رغم رژیم غذایی عادی شود.
یبوست: تیروئید کم‌کار می‌تواند باعث کند شدن حرکات روده‌ها و ایجاد یبوست شود.
حساسیت به سرما: کاهش دمای بدن و حساسیت بیشتر به سرما از علائم رایج است.
خشکی پوست و مو: کاهش هورمون‌های تیروئید می تواند موجب خشکی پوست، شکنندگی ناخن‌ها و ریزش مو شود.
مشکلات حافظه و تمرکز: افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار ممکن است احساس کنند که حافظه‌شان ضعیف شده یا در تمرکز دچار مشکل هستند.
افسردگی: احساس افسردگی، بی علاقگی و کاهش انگیزه می‌تواند ناشی از کمبود هورمون‌های تیروئید باشد.
سوزش و درد عضلانی: درد و ضعف عضلانی، خصوصا در نواحی پایین‌تر بدن، می‌تواند در اثر تیروئید کم‌کار ایجاد شود.
کاهش ضربان قلب: کاهش سطح هورمون‌های تیروئید می‌تواند باعث کند شدن ضربان قلب شود. این ممکن است باعث احساس ضعف و خستگی بیشتر شود، زیرا قلب برای تأمین انرژی بدن مجبور است کندتر بزند.
آسیب به عملکرد قلب: کم‌کاری تیروئید ممکن است منجر به افزایش سطح کلسترول در خون شود، که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند تصلب شرایین (سخت شدن شریان‌ها) را افزایش دهد.
تورم صورت و دست‌ها: یکی از علائم تیروئید کم‌کار، احتباس آب در بدن است که می‌تواند باعث تورم صورت، دست‌ها، و پاها شود. این تورم معمولاً به صورت ظاهری قابل مشاهده است.
تغییر در الگوهای خواب: در برخی افراد، کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث مشکلات خواب شود. برخی ممکن است دچار بی‌خوابی شوند و برخی دیگر احساس خواب‌آلودگی و نیاز به خواب بیشتر از حد معمول داشته باشند.
کاهش میل جنسی: کاهش هورمون‌های تیروئید می‌تواند تأثیر منفی بر میل جنسی بگذارد. افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار ممکن است احساس کنند که رغبت و انرژی کمتری برای فعالیت‌های جنسی دارند.
این علائم ممکن است به طور جزئی یا شدید در افراد مختلف ظاهر شوند و اغلب به تدریج پیشرفت می‌کنند. در صورتی که چندین علامت را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و آزمایشات لازم برای بررسی وضعیت تیروئید خود را انجام دهید.
افرادی که به تیروئید کم‌کار مبتلا هستند ممکن است علائم ظاهری متعددی را تجربه کنند که به دلیل کاهش سطح هورمون‌های تیروئید در بدن ایجاد می‌شوند. این علائم ظاهری می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
| علائم ظاهری | توضیح |
|---|---|
| افزایش وزن | افزایش وزن بدون دلیل واضح به دلیل کاهش سرعت متابولیسم بدن. |
| پوست خشک و ضخیم | خشکی، ضخامت و خشنی پوست به دلیل کمبود رطوبت و کاهش عملکرد غده تیروئید. |
| موهای خشک و نازک | موها شکننده، نازک و دچار ریزش می‌شوند. |
| تورم صورت | پف و تورم در صورت، به ویژه زیر چشم‌ها، به دلیل تجمع مایعات. |
| چشم‌های گود افتاده | چشم‌ها به نظر گود افتاده و پلک‌ها ممکن است غیرطبیعی بسته شوند. |
| کاهش ضربان قلب | ضربان قلب کندتر از حد طبیعی، که ممکن است باعث احساس سردی و خستگی شود. |
| حالت افسردگی و بی‌حالی | کاهش علاقه به فعالیت‌ها و احساس بی‌حالی و افسردگی. |
| زبان بزرگ شده | بزرگ شدن زبان و تورم آن، که ممکن است در ظاهر فرد قابل مشاهده باشد. |
| گواتر (ورم غده تیروئید) | بزرگ شدن غده تیروئید در گردن که به صورت تورم در ناحیه گردن دیده می‌شود. |
| خستگی چشمگیر و کاهش انرژی | احساس دائمی خستگی و کاهش انرژی برای انجام کارهای روزمره. |
| آبریزش یا خشکی چشم‌ها | خشکی یا آبریزش بیش از حد چشم‌ها، که ممکن است باعث ناراحتی شود. |
1. افزایش وزن
افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار ممکن است به‌طور غیرقابل توضیحی وزن اضافه کنند، حتی با وجود خوردن مقدار طبیعی غذا یا کاهش فعالیت بدنی.
2. پوست خشک و ضخیم
پوست ممکن است خشک، ضخیم و خشن شود. این حالت به دلیل کاهش فعالیت غده تیروئید و کمبود رطوبت در پوست رخ می‌دهد.
3. موهای خشک و نازک
موها می‌توانند شکننده و نازک شوند و در برخی موارد، ریزش مو افزایش یابد. این تغییرات می‌تواند به صورت تدریجی ظاهر شوند.
4. تورم صورت
یکی از علائم ظاهری شایع تیروئید کم‌کار، تورم و پف صورت است، به ویژه در ناحیه زیر چشم‌ها. این تورم به دلیل تجمع مایعات در بدن ایجاد می‌شود.
5. چشم‌های گود افتاده
به دلیل کاهش سطح هورمون تیروئید، ممکن است چشم‌ها به نظر گود افتاده بیایند و پلک‌ها به طور غیرطبیعی بسته به هم بیفتند.
6. کاهش ضربان قلب
افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار ممکن است ضربان قلب کُندی داشته باشند که این موضوع می‌تواند به‌طور ظاهری از طریق احساس سردی، خستگی و کاهش انرژی قابل مشاهده باشد.
7. حالت افسردگی و بی‌حالی
افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار ممکن است تغییرات در وضعیت روحی خود را تجربه کنند. این تغییرات می‌توانند باعث کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره و احساس بی‌حالی شوند که به ظاهر فردی او نیز تأثیر می‌گذارد.
8. زبان بزرگ شده
در برخی موارد، زبان ممکن است بزرگ‌تر از حد طبیعی شده و به نظر متورم بیاید.
9. گواتر (ورم غده تیروئید)
گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید یکی از علائم ظاهری کم‌کاری تیروئید است که ممکن است به‌صورت یک تورم در گردن ظاهر شود. این حالت به دلیل تلاش غده تیروئید برای جبران کمبود هورمون‌های تیروئیدی ایجاد می‌شود.
10. خستگی چشمگیر و کاهش انرژی
فرد ممکن است به‌طور ظاهری به نظر برسد که همواره خسته است و انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره ندارد.
11. آبریزش یا خشکی چشم‌ها
خشکی چشم یا برعکس، آبریزش بیش از حد ممکن است یکی از علائم ظاهری در افرادی باشد که به تیروئید کم‌کار مبتلا هستند.
این علائم ممکن است در هر فرد به شکلی متفاوت ظاهر شوند و شدت آنها بسته به وضعیت تیروئید و درمان‌های انجام شده متغیر باشد.
تشخیص تیروئید کم‌کار (هیپوتیروئیدیسم) معمولا با استفاده از آزمایشات خون و بررسی علائم بالینی انجام می‌شود. پزشک ممکن است ابتدا علائم بیمار را بررسی کرده و سپس آزمایش‌های لازم را برای تایید تشخیص درخواست کند. مهم‌ترین آزمایشات برای تشخیص تیروئید کم‌کار به شرح زیر است:
| آزمایش | توضیح |
|---|---|
| آزمایش سطح TSH | اندازه‌گیری میزان هورمون TSH در خون. سطح بالای TSH نشان‌دهنده تیروئید کم‌کار است. |
| آزمایش سطح T4 (تیروکسین) | اندازه‌گیری سطح T4 در خون. در تیروئید کم‌کار، سطح T4 معمولاً پایین است. |
| آزمایش سطح T3 (تری‌یدوتیرونین) | اندازه‌گیری سطح T3 در خون. در بیشتر موارد، سطح T3 نیز پایین است، اما این آزمایش معمولاً برای تشخیص اولیه استفاده نمی‌شود. |
| آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئیدی | اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های ضد تیروگلوبولین (TgAb) و ضد تیروئید پراکسیداز (TPOAb) برای تشخیص بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو. |
| آزمایش کلسترول | اندازه‌گیری سطح کلسترول برای بررسی عوارض قلبی و عروقی که ممکن است به دلیل تیروئید کم‌کار افزایش یابند. |
| آزمایش‌های تصویربرداری | در صورت شک به مشکلات ساختاری غده تیروئید (مانند گواتر یا تومورها)، ممکن است سونوگرافی یا اسکن تیروئید درخواست شود. |
1. آزمایش سطح TSH (هورمون تحریک‌کننده تیروئید)
TSH مهم‌ترین آزمایش برای تشخیص هیپوتیروئیدیسم است. در این آزمایش، میزان هورمون TSH در خون اندازه‌گیری می‌شود.
در افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار، سطح TSH معمولاً بالا است. این اتفاق به این دلیل است که هنگامی که غده تیروئید نمی‌تواند هورمون‌های تیروئید تولید کند، هیپوفیز (غده‌ای در مغز) تلاش می‌کند تا با تولید بیشتر TSH غده تیروئید را تحریک کند.
2. آزمایش سطح T4 (تیروکسین)
T4 یا تیروکسین، هورمونی است که بیشتر در غده تیروئید تولید می‌شود. این هورمون در بدن به T3 تبدیل می‌شود که اثرات بیولوژیکی بیشتری دارد.
در تیروئید کم‌کار، سطح T4 معمولاً پایین است، زیرا تیروئید قادر به تولید میزان کافی از این هورمون نیست.
3. آزمایش سطح T3 (تری‌یدوتیرونین)
در بیشتر موارد تیروئید کم‌کار، سطح T3 نیز پایین است. اما این آزمایش معمولاً برای تشخیص اولیه استفاده نمی‌شود، زیرا بسیاری از افراد مبتلا به هیپوتیروئیدیسم ممکن است فقط کاهش T4 را نشان دهند.
4. آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئیدی
در صورت مشکوک بودن به بیماری هاشیموتو (یک بیماری خودایمنی شایع که باعث تیروئید کم‌کار می‌شود)، ممکن است پزشک آزمایشاتی برای اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های خاص تیروئید درخواست کند.
این آنتی‌بادی‌ها شامل آنتی‌بادی‌های ضد تیروگلوبولین (TgAb) و آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید پراکسیداز (TPOAb) هستند که در بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو در خون یافت می‌شوند.
5. آزمایش کلسترول
یکی از عوارض تیروئید کم‌کار افزایش سطح کلسترول است. بنابراین، آزمایش سطح کلسترول ممکن است برای ارزیابی عوارض قلبی و عروقی در بیماران مبتلا به تیروئید کم‌کار درخواست شود.
6. آزمایش‌های تصویربرداری (در موارد خاص)
در صورتی که پزشک به وجود مشکلات ساختاری در غده تیروئید شک کند (مانند گواتر یا تومورهای تیروئید)، ممکن است درخواست تصویربرداری از غده تیروئید مانند سونوگرافی تیروئید یا اسکن تیروئید را بدهد.
روند تشخیص
تاریخچه پزشکی و علائم بالینی: پزشک ابتدا علائم بیمار، سوابق پزشکی و سابقه خانوادگی را بررسی می‌کند.
آزمایش خون: پزشک آزمایشات مربوط به سطح هورمون‌های تیروئید (TSH، T4 و T3) و آنتی‌بادی‌های تیروئید را درخواست می‌کند.
سطح TSH بالا و سطح T4 پایین نشان‌دهنده هیپوتیروئیدیسم اولیه است.
سطح TSH بسیار بالا و سطح T4 نرمال یا پایین معمولاً به معنی تیروئید کم‌کار است.
اگر آزمایش‌ها نشان دهند که فرد دچار هیپوتیروئیدیسم است، پزشک ممکن است درمان مناسب (مثل مصرف داروهای هورمونی تیروئید) را تجویز کند.
درمان تیروئید کم‌کار (هیپوتیروئیدیسم) به‌طور معمول شامل جایگزینی هورمون‌های تیروئید است. هدف از درمان این است که سطح هورمون‌های تیروئید در بدن به حالت طبیعی بازگردد و علائم بیماری کاهش یابد. در زیر انواع درمان‌ها برای تیروئید کم‌کار آورده شده است:
| درمان | توضیح |
|---|---|
| هورمون‌های تیروئید مصنوعی (لووتیروکسین) | درمان اصلی با استفاده از داروی لووتیروکسین که شبیه به هورمون T4 طبیعی است. دوز آن باید توسط پزشک تنظیم شود. |
| هورمون‌های تیروئید ترکیبی | در برخی موارد خاص از داروهای ترکیبی T3 و T4 استفاده می‌شود، مانند سینتراید (Cytomel) که حاوی T3 است. |
| آزمایش و تنظیم دوز دارو | پس از شروع درمان، آزمایش‌های تیروئید برای تنظیم دوز دارو انجام می‌شود تا سطح هورمون‌ها در محدوده طبیعی باقی بماند. |
| پرهیز از مصرف غذاهای خاص | برخی غذاها مانند سویا، کلسیم و آهن می‌توانند جذب داروهای تیروئید را مختل کنند. بهتر است دارو حداقل 4 ساعت قبل یا بعد از این مواد مصرف شود. |
| درمان بیماری‌های زمینه‌ای | در صورت وجود بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو، درمان این بیماری‌ها به کنترل بهتر تیروئید کمک می‌کند. |
| مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری | در دوران بارداری، تنظیم دقیق دوز دارو برای حفظ سطح طبیعی هورمون‌های تیروئید در مادر و جنین ضروری است. |
| پیگیری طولانی‌مدت | درمان معمولاً مادام‌العمر است و نیاز به پیگیری منظم برای تنظیم دوز دارو و بررسی وضعیت تیروئید دارد. |
| درمان علائم همراه | برای کاهش علائم همراه مانند افسردگی، یبوست و مشکلات حافظه، ممکن است داروهای دیگری تجویز شوند. |
1. درمان با هورمون‌های تیروئید مصنوعی
لووتیروکسین (Levothyroxine):
درمان اصلی برای تیروئید کم‌کار استفاده از داروهای هورمونی است که شبیه به هورمون T4 طبیعی هستند. معروف‌ترین داروی مورد استفاده لووتیروکسین است.
نحوه عملکرد: لووتیروکسین به جای هورمون تیروئید طبیعی که غده تیروئید قادر به تولید آن نیست، عمل می‌کند. این دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود و به تدریج سطح هورمون‌های تیروئید در بدن را به حالت طبیعی می‌رساند.
دستور مصرف: معمولاً این دارو باید هر روز صبح، بر روی معده خالی، 30 تا 60 دقیقه قبل از خوردن غذا مصرف شود.
مراقبت‌های خاص: دوز دقیق لووتیروکسین باید توسط پزشک تنظیم شود، زیرا میزان کم یا زیاد این دارو می‌تواند علائم بیماری را تشدید یا کاهش دهد.
2. درمان با هورمون‌های تیروئید ترکیبی (در موارد خاص)
برخی افراد ممکن است نیاز به درمان با ترکیبی از هورمون‌های T3 و T4 داشته باشند. این داروها معمولاً در شرایط خاص یا زمانی که فرد به لووتیروکسین پاسخ کافی نمی‌دهد تجویز می‌شوند.
سینتراید (Cytomel) یکی از داروهای حاوی T3 است که ممکن است برای افرادی که مشکلات خاص دارند تجویز شود.
3. آزمایش و تنظیم دوز دارو
پس از شروع درمان، پزشک به‌طور منظم آزمایش‌های تیروئید (TSH و T4) انجام می‌دهد تا مطمئن شود دوز دارو مناسب است. سطح TSH معمولاً باید به حدود 1-2 میکروگرم در دسی‌لیتر برسد.
در صورتی که سطح TSH بسیار بالا یا پایین باشد، پزشک ممکن است دوز دارو را تنظیم کند.
4. پرهیز از مصرف غذاهای خاص
برخی غذاها ممکن است جذب داروهای تیروئید را مختل کنند، بنابراین بهتر است از مصرف همزمان دارو با غذاهای خاصی مانند سویا، کلسیم و آهن پرهیز کرد.
مصرف دارو باید حداقل 4 ساعت قبل یا بعد از مصرف این مواد انجام شود.
5. درمان بیماری‌های زمینه‌ای (در صورت وجود)
در صورت وجود بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری هاشیموتو، درمان این بیماری‌ها ممکن است به کنترل بهتر وضعیت تیروئید کمک کند.
در صورت وجود کمبود ید، مصرف مکمل‌های ید ممکن است توصیه شود.
6. مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری
در دوران بارداری، هورمون‌های تیروئید برای رشد جنین ضروری هستند. بنابراین، دوز دارو باید تحت نظر پزشک تنظیم شود تا سطح تیروئید مادر در محدوده طبیعی باقی بماند.
درمان تیروئید کم‌کار در دوران بارداری به‌طور خاص باید به‌دقت کنترل شود.
7. پیگیری طولانی‌مدت
درمان تیروئید کم‌کار معمولاً مادام‌العمر است و نیاز به پیگیری منظم دارد تا سطح هورمون‌های تیروئید در بدن همیشه در سطح طبیعی باقی بماند.
پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های مکرر برای ارزیابی اثربخشی درمان و تنظیم دوز دارو داشته باشد.
8. درمان علائم همراه
در برخی موارد، برای کاهش علائم مرتبط با تیروئید کم‌کار مانند افسردگی، یبوست و مشکلات حافظه، ممکن است داروهای دیگری برای درمان این علائم تجویز شوند.
در نهایت، درمان تیروئید کم‌کار نیازمند همکاری نزدیک با پزشک و انجام آزمایش‌های منظم است تا وضعیت بیمار به درستی کنترل شود و از بروز مشکلات دیگر جلوگیری شود.
در صورتی که تیروئید کم‌کار درمان نشود یا به‌طور مناسب کنترل نشود، ممکن است عوارض و مشکلات جدی ایجاد کند. برخی از عوارض احتمالی تیروئید کم‌کار عبارتند از:
| عوارض | توضیح |
|---|---|
| مشکلات قلبی | افزایش سطح کلسترول و فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و ضربان قلب کند (برادی‌کاردی). |
| بارداری و مشکلات آن | ناباروری، سقط جنین، زایمان زودرس، مشکلات در بارداری. |
| اختلالات روانی | افسردگی، اضطراب، مشکلات حافظه، کاهش تمرکز و اختلالات خلقی. |
| مشکلات عضلانی و مفصلی | درد و ضعف عضلانی، گرفتگی و التهاب مفاصل، ناراحتی‌های عضلانی. |
| گواتر (ورم غده تیروئید) | بزرگ شدن غده تیروئید به دلیل تلاش آن برای تولید هورمون‌های کافی. |
| مشکلات خواب | نیاز به خواب بیشتر از حد طبیعی یا بی‌خوابی. |
| کمبود ید و مشکلات متابولیک | مشکلات رشد و توسعه مغزی، به‌ویژه در کودکان. |
| میوکاردیال میوپاتی (بیماری عضله قلبی) | ضعیف شدن عملکرد عضله قلب که می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود. |
| کمای هیپوتیروئیدی | وضعیت اورژانسی که به دلیل کاهش شدید هورمون‌های تیروئید ایجاد می‌شود و تهدیدی برای زندگی است. |
| عوارض در کودکان | کندی رشد، دیررس بودن بلوغ، ناتوانی ذهنی و مشکلات یادگیری. |
| نارسایی تنفسی | مشکلات تنفسی، مشکل در نفس کشیدن و کاهش عملکرد ریه‌ها. |
| مشکلات گوارشی | یبوست شدید، هضم دشوار غذا و مشکلات گوارشی دیگر. |
1. مشکلات قلبی
افزایش سطح کلسترول: یکی از عوارض شایع تیروئید کم‌کار افزایش سطح کلسترول در خون است که می‌تواند به تصلب شرایین (سخت شدن دیواره‌های شریانی) و بیماری‌های قلبی منجر شود.
بیماری‌های قلبی: کاهش سطح هورمون‌های تیروئید می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب و مشکلات قلبی نظیر برادی‌کاردی (ضربان قلب کند) و فشار خون بالا شود.
2. بارداری و مشکلات آن
ناباروری: کم‌کاری تیروئید می‌تواند به ناباروری و مشکلات در بارداری منجر شود. هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در عملکرد دستگاه تولیدمثل دارند.
سقط جنین: کم‌کاری تیروئید کنترل نشده در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.
زایمان زودرس: در صورت عدم درمان، تیروئید کم‌کار می‌تواند منجر به زایمان زودرس و مشکلات دیگر در بارداری شود.
3. اختلالات روانی
افسردگی: کمبود هورمون‌های تیروئید می‌تواند به افسردگی، اضطراب و اختلالات خلقی منجر شود. بسیاری از افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار احساس بی‌حالی، نارضایتی و از دست دادن انگیزه دارند.
مشکلات حافظه: کاهش عملکرد تیروئید می‌تواند باعث مشکلات حافظه، تمرکز و کاهش توانایی یادگیری شود. در برخی افراد، این مشکلات می‌تواند به حدی باشد که شبیه به زوال عقل یا بیماری‌های روانی دیگر باشد.
4. مشکلات عضلانی و مفصلی
درد عضلانی و مفصلی: افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار ممکن است درد و ضعف عضلانی، گرفتگی و التهاب مفاصل را تجربه کنند.
ناراحتی‌های عضلانی: ممکن است فرد احساس کند عضلات او ضعیف و سنگین شده‌اند.
5. گواتر (ورم غده تیروئید)
در صورت کم‌کاری تیروئید طولانی‌مدت، ممکن است غده تیروئید بزرگ شود و گواتر ایجاد کند. گواتر ممکن است به دلیل تلاش تیروئید برای تولید هورمون‌های کافی ایجاد شود.
6. خواب و مشکلات خواب
خواب زیاد یا بی‌خوابی: افراد مبتلا به تیروئید کم‌کار ممکن است دچار مشکلات خواب شوند. برخی افراد نیاز به خواب بیشتر از حد طبیعی دارند، در حالی که برخی دیگر با بی‌خوابی مواجه می‌شوند.
7. کمبود ید و مشکلات متابولیک
در برخی موارد که تیروئید کم‌کار به دلیل کمبود ید رخ می‌دهد، ممکن است مشکلات متابولیک دیگری نیز ایجاد شود. کمبود ید می‌تواند به مشکلات رشد و توسعه مغزی، به ویژه در کودکان، منجر شود.
8. میوکاردیال میوپاتی (بیماری عضله قلبی)
در صورت عدم درمان طولانی‌مدت تیروئید کم‌کار، ممکن است عملکرد عضله قلب ضعیف شده و به میوکاردیال میوپاتی (بیماری عضله قلبی) منجر شود که باعث نارسایی قلبی می‌شود.
9. کمای هیپوتیروئیدی
در موارد بسیار شدید و درمان‌نشده، ممکن است فرد دچار کمای هیپوتیروئیدی شود که یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به درمان فوری دارد. این وضعیت به دلیل کاهش شدید هورمون‌های تیروئید اتفاق می‌افتد و می‌تواند تهدیدی برای زندگی فرد باشد.
10. عوارض در کودکان
کندی رشد: در کودکان، کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده می‌تواند باعث کندی رشد، دیررس بودن بلوغ و مشکلات توسعه‌ای شود.
ناتوانی ذهنی: کمبود هورمون‌های تیروئید در دوران کودکی می‌تواند باعث ناتوانی ذهنی و مشکلات یادگیری شود.
11. نارسایی تنفسی
در برخی از افراد، کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث مشکلات تنفسی، از جمله مشکل در نفس کشیدن و کاهش عملکرد ریه‌ها شود.
12. مشکلات گوارشی
کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث مشکلات گوارشی از جمله یبوست شدید و هضم دشوار غذا شود.
در مجموع، درمان به‌موقع و پیگیری وضعیت تیروئید می‌تواند از بروز این عوارض جلوگیری کند. در صورت تشخیص و درمان زودهنگام، بسیاری از این مشکلات قابل پیشگیری هستند.
| ویژگی | تیروئید کم‌کار | تیروئید پرکار |
|---|---|---|
| تولید هورمون‌های تیروئید | کم | زیاد |
| علائم اصلی | خستگی، افزایش وزن، حساسیت به سرما، یبوست | تپش قلب، کاهش وزن، حساسیت به گرما، اضطراب |
| علل شایع | بیماری هاشیموتو، کمبود ید، آسیب تیروئید | بیماری گریوز، التهاب تیروئید، گواتر سمی |
| تشخیص | TSH بالا، T4 پایین | TSH پایین، T3 و T4 بالا |
| درمان | لووتیروکسین (هورمون تیروئید مصنوعی) | داروهای ضد تیروئید، ید رادیواکتیو یا جراحی |
| تاثیر بر متابولیسم | کاهش سرعت متابولیسم، افزایش وزن | افزایش سرعت متابولیسم، کاهش وزن |
| عوارض | مشکلات قلبی، افسردگی، کندی رشد در کودکان | مشکلات قلبی، اضطراب، بی‌خوابی |
چه مدت طول می‌کشد تا درمان تیروئید کم‌کار موثر باشد؟
معمولاً پس از شروع درمان با لووتیروکسین، افراد می‌توانند بهبودی‌هایی در علائم خود پس از چند هفته تا چند ماه مشاهده کنند. تنظیم دوز دارو ممکن است زمان‌بر باشد.
آیا ممکن است تیروئید کم‌کار به تیروئید پرکار تبدیل شود؟
بله، در برخی موارد، درمان تیروئید کم‌کار می‌تواند باعث بروز تیروئید پرکار شود، به‌ویژه اگر دوز داروهای تیروئید بیش از حد باشد.
آیا تغذیه می‌تواند بر تیروئید کم‌کار تأثیر بگذارد؟
بله، برخی از مواد غذایی مانند سویا، کلسیم و آهن ممکن است جذب داروهای تیروئید را مختل کنند. بهتر است این مواد را حداقل 4 ساعت قبل یا بعد از مصرف داروهای تیروئید مصرف کنید.
