«ابهام در چگونگی واردات تولیدات شرکت اپل به ایران» موضوعی است که با رفع ممنوعیت رجیستری سری‌های جدید گوشی‌های آیفون مطرح شد اما این همه ماجرا نیست؛ چون به نظر می‌رسد قاچاقچیان وارد بازی با قوانین واردات شده‌اند به‌طوری‌که گذرنامه مسافران در فرودگاه‌ها به ابزاری برای ثبت گوشی‌های قاچاق تبدیل شده است.
آن‌طور که «تجارت‌نیوز» گزارش کرده است، با گذشت حدود 2 ماه از آزادسازی واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون همچنان ابهام‌هایی درباره اجرای این قانون به‌ویژه در رویه تجاری وجود دارد. در این میان، کارشناسان این حوزه هم می‌گویند: «باتوجه‌به این ابهام‌ها همچنان واردات از رویه مسافری نسبت به رویه بازرگانی صرفه بیشتری دارد و حتی آزادسازی رجیستری از سوءاستفاده قاچاقچیان و سوداگران نکاسته است.»
طبق قانون، مسافران که با پرواز خارجی وارد ایران می‌شوند، هر سال می‌توانند یک گوشی تلفن‌همراه به نام خودشان ثبت کنند. گرچه این قانون برای تسهیل شرایط واردات موبایل به‌صورت فردی وضع شده و جزو قوانین تسهیلگر به حساب می‌آید، باتوجه‌به سختی‌ها و محدودیت‌های واردات گوشی از رویه تجاری و بازرگانی قاچاقچیان سعی دارند قاچاق گوشی را در قالب قانونی انجام دهند. این افراد سودجو در فرودگاه‌ها به مسافران پیشنهاد می‌دهند گذرنامه‌‌هایشان را در ازای دریافت مبلغی اجاره دهند. سپس از این گذرنامه‌ها برای ثبت گوشی‌های قاچاق استفاده می‌کنند.
ازآنجاکه کنترل دقیقی بر این رویه وجود ندارد، برخی واردکنندگان ارزش گوشی را کمتر از قیمت واقعی آن اعلام می‌کنند تا حقوق ورودی کمتری بپردازند؛ درنتیجه گوشی‌های قاچاق راحت‌تر وارد بازار می‌شوند و در سوی مقابل با قیمت اصلی به دست مصرف‌کنندگان نهایی می‌رسند.
دبیر کنگره زیست‌بوم موبایل ایران درباره سوءاستفاده از واردات رویه مسافری می‌گوید: «از زمانی که تغییرات در سیستم رجیستری اجرا شد، چنین چالشی پیش آمد. درحالی‌که پیش از ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ این مسئله به حداقل رسیده بود. متأسفانه از زمانی که واردات گوشی‌های آیفون ۱۴، ۱۵ و ۱۶ ممنوع اعلام شد، قاچاق این گوشی‌ها هم افزایش یافت.»
«محمدرضا عالیان» می‌افزاید: «پس از طرح رفع ممنوعیت، همچنان بلاتکلیفی در رویه بازرگانی واردات این مدل‌ها وجود دارد. همین امر باعث شده واردات از رویه مسافری همچنان به‌صرفه باشد و سودجویان از این فضا سوءاستفاده کنند.»
او معتقد است: «مسئله اصلی زمانی حل می‌شود که رویه تجاری برای واردات گوشی‌های آیفون ۱۴، ۱۵ و ۱۶ باز شود. دراین‌صورت، صرفه اقتصادی واردات از رویه مسافری از بین می‌رود و قاچاق نیز کاهش می‌یابد.»
این فعال صنفی با اشاره به بلاتکلیفی رجیستری آیفون‌های تجاری 14 به بالا، توضیح می‌دهد: «حتی برای گوشی‌هایی که پیش از ۹ آبان وارد کشور شده‌اند، تعیین تکلیف نشده است. این مسئله باید هرچه سریع‌تر و پیش از پایان سال، حل شود. با مشخص شدن وضعیت رویه بازرگانی، سوءاستفاده از رویه مسافری نیز به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.»
عالیان به موضوع تنش‌های ارزی و تأثیر آن بر بازار موبایل هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «این روزها تنش‌های ارزی نیز بر وضعیت مبهم بازار تأثیر گذاشته است. قیمت ارز نیمایی به بازار آزاد نزدیک شده و احتمال تک‌نرخی شدن ارز وجود دارد. این تغییرات می‌تواند زمینه‌ساز باز شدن رویه بازرگانی باشد. اگر این اتفاق رخ دهد، طی یک هفته مردم شاهد تثبیت قیمت گوشی‌های آیفون ۱۴، ۱۵ و ۱۶ در بازار خواهند بود. درنتیجه، سوءاستفاده از رویه مسافری از بین می‌رود و دغدغه قاچاق نیز کمتر خواهد شد.»
