نوسانات خلقی در بارداری به تغییرات ناگهانی و بعضی اوقات شدید در حالات روحی اشاره دارد که معمولاً تحت تأثیر تغییرات هورمونی، فشارهای جسمانی و دغدغه‌های مرتبط با این دوران ایجاد می‌شود. این تغییرات می‌توانند از احساس شادی و سرزندگی گرفته تا غمگین بودن و اضطراب متغیر باشند و گاه باعث حساسیت یا تحریک پذیری شوند. هورمون‌هایی مانند پروژسترون و استروژن در این فرآیند نقش اساسی دارند و می‌توانند بر عملکرد سیستم عصبی تأثیر بگذارند. با این وجود، زنان باردار می‌توانند با کمک گرفتن از حمایت عاطفی، داشتن برنامه روزانه منظم و کاهش عوامل استرس‌زا، نوسانات خلقی بارداری خود را بهتر مدیریت کنند.
دوران بارداری با تغییرات گسترده‌ای در ذهن و بدن زنان همراه است. یکی از برجسته‌ترین این تغییرات، نوسانات خلقی است که اغلب به دلیل تغییرات هورمونی و سایر عوامل جسمی و روانی رخ می‌دهد. در دوران بارداری، سطح هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون به شدت افزایش می‌یابد و بر سیستم عصبی و روانی فرد تأثیر می‌گذارد.
این هورمون‌ها می‌توانند تعادل شیمیایی مغز را مختل کرده و منجر به بروز احساسات متغیر، از شادی و هیجان گرفته تا اضطراب و افسردگی شوند. علاوه بر این، نگرانی‌های مربوط به سلامت جنین، تغییرات بدن و آماده شدن برای نقش مادری نیز می‌تواند به این نوسانات خلقی دامن بزند. نوسانات خلقی در هر سه ماهه بارداری به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود که در ادامه به تفصیل آن‌ها را بررسی کرده‌ایم:
بدن در سه ماهه اول بارداری با تغییرات سریع و گسترده‌ای روبه‌رو می‌شود تا محیط مناسبی را برای رشد جنین فراهم کند. افزایش سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) که در این دوره به اوج خود می‌رسد، به همراه افزایش سطح استروژن و پروژسترون می‌تواند در مغز تغییرات شیمیایی ایجاد کند. این تغییرات اغلب به صورت احساس خستگی شدید، تحریک پذیری یا حتی نوسانات خلقی در بارداری ظاهر می‌شوند.
تهوع و استفراغ صبحگاهی می‌تواند بر روحیه زنان تأثیر منفی بگذارد.
تهوع و استفراغ صبحگاهی نیز یکی از چالش‌های رایج این دوره است که می‌تواند بر روحیه زنان تأثیر منفی بگذارد. این علائم نه تنها از نظر جسمی خسته کننده هستند، بلکه باعث می‌شوند زنان احساس کنند انرژی لازم برای انجام کارهای روزانه خود را ندارند. علاوه بر این، همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، نگرانی‌های اولیه در مورد سلامت جنین و موفقیت بارداری نیز می‌تواند احساس اضطراب را در این مرحله افزایش دهد.
برخی از زنان هستند که در کنار این احساسات منفی مانند غم و افسردگی، احساسات مثبتی مانند هیجان از بارداری و شادی از شروع فرآیند جدید را نیز تجربه می‌کنند. این تضاد در احساسات ممکن است به دلیل تغییرات سریع هورمونی باشد که بدن هنوز به آن‌ها عادت نکرده است.
سه ماهه دوم بارداری معمولاً از نظر جسمی و عاطفی دوره آرام‌تری است. در این مرحله، بسیاری از علائم ناخوشایند مانند تهوع و خستگی و نوسانات خلقی در سه ماهه اول کاهش می‌یابند و زنان احساس راحتی بیشتری می‌کنند. هم‌چنین، بدن تا حد زیادی به تغییرات هورمونی عادت کرده و تعادل نسبی برقرار شده است.
سه ماهه دوم بارداری معمولاً از نظر جسمی و عاطفی دوره آرام‌تری است.
در این دوره، رشد قابل مشاهده جنین و شروع حرکات او می‌تواند منبعی از شادی و آرامش باشد. زنان اغلب ارتباط عمیق‌تری با جنین خود احساس می‌کنند و این موضوع می‌تواند روحیه مثبت‌تری ایجاد کند. با این حال، برخی از زنان هم‌چنان ممکن است به دلیل تغییرات ظاهری بدن خود احساس ناامنی کنند. در واقع، افزایش وزن، بروز علائم کشش و تغییرات پوست و مو در سه ماه دوم بارداری می‌تواند اعتماد به نفس زنان را کاهش دهد.
از سوی دیگر، نگرانی‌های مرتبط با سلامت جنین و آمادگی برای ورود به نقش مادری هم‌چنان وجود دارد و مثل سه ماهه قبل می‌تواند به احساس اضطراب دامن بزند. این احساسات متضاد معمولاً از ویژگی‌های بارز نوسانات خلقی در سه ماهه دوم هستند که تمرینات سبک ورزشی، مراقبت‌های پوستی و گفتگو با اطرافیان می‌تواند در کاهش این نگرانی‌ها مؤثر عمل کند.
زنان در سه ماهه سوم بارداری خود با چالش‌های جسمانی و عاطفی جدیدی روبه‌رو می‌شوند. نزدیک شدن به زمان زایمان معمولاً با افزایش اضطراب و نگرانی همراه است و بدن در جهت آماده شدن برای زایمان دچار یک سری دیگر از تغییرات هورمونی مانند افزایش سطح اکسی توسین می‌شود. این تغییرات ممکن است احساساتی مانند بی‌قراری، حساسیت زیاد و تحریک پذیری را به همراه داشته باشند.
نزدیک شدن به زمان زایمان معمولاً با افزایش اضطراب و نگرانی همراه است.
از نظر جسمانی، رشد جنین در این مرحله به حداکثر می‌رسد و باعث احساس سنگینی، خستگی و مشکلات خواب می‌شود. این عوامل می‌توانند بر خلقیات تأثیر منفی داشته باشند و زنان را مستعد نوسانات روحی کنند. علاوه بر این، نگرانی درباره فرآیند زایمان، سلامت نوزاد و توانایی در مراقبت از او می‌تواند به راحتی به احساس اضطراب یا حتی ترس تبدیل شود و به این ترتیب بر نوسانات خلقی در سه ماهه سوم تاثیر بگذارد.
در مقابل، بسیاری از زنان در این دوره شور و اشتیاق بیشتری برای دیدن نوزاد خود دارند و با انجام برنامه‌ریزی‌های مربوط به زایمان و آماده‌سازی اتاق کودک، این هیجان را تقویت می‌کنند. فعالیت‌هایی مانند تمرینات آرام‌بخش، شرکت در کلاس‌های زایمان و صحبت با پزشک درباره نگرانی‌ها می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. حمایت عاطفی از سوی همسر و خانواده نیز در این مرحله بسیار حیاتی است.
با توجه به مطالبی که تا این‌جا گفتیم، علل نوسانات خلقی در دوران بارداری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
نوسانات خلقی در دوران بارداری را می‌توان با روش‌های زیر تخت کنترل درآورد:
نوسانات خلقی در بارداری از شایع‌ترین تغییرات روحی است که زنان در این دوران تجربه می‌کنند. این نوسانات عمدتاً به دلیل تغییرات سریع هورمونی مانند افزایش سطح استروژن و پروژسترون رخ می‌دهند که بر تعادل شیمیایی مغز و سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند. در واقع، زنان باردار ممکن است از احساس شادی و هیجان به سمت اضطراب، تحریک پذیری یا غمگینی گذر کنند که باعث می‌شود نیاز زیادی به حمایت عاطفی و مدیریت استرس داشته باشند.
