محمدجعفر یاحقی امشب ۵دی‌ماه، در اختتامیه همایش «رودکی و پیوندهای فرهنگی ایران و تاجیکستان» که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: سخنرانی من بهانه‌ای برای تاکید بر امر مهم و خطیر، یعنی پیوند بین ایران و تاجیکستان است و به این نیت این کار فراهم شده و چه پیوندی بهتر از رودکی که معمار اصلی زبان فارسی است.
وی افزود: این فصل مشترک مبارک است و امیدوارم وسیله‌ای برای تعامل و همفکری بیشتر فرهنگی بین تاجیکستان و ایران شود. ۲ ماه پیش از زیارت رودکی آمده‌ام و از عطر خوش فارسی و زبان رودکی سرافرازم. رودکی دیوانی ندارد که حجم بالایی از شعر را در اختیار داشته باشیم و آنچه که هست چند قصیده، غزل و تعدادی رباعی و عمدتا ابیات پراکنده‌ای است که از کتاب‌های مختلف به دست ما رسیده است.
رئیس همایش «رودکی و پیوندهای فرهنگی ایران و تاجیکستان» بیان کرد: بخشی از مآخذ مهم شناخت شعر رودکی، فرهنگ‌های فارسی است؛ شعر رودکی بنیان زبان فارسی است و وقتی می‌خواهیم در فرهنگ‌ها شاهدی برای لغت بیان کنند، می‌گویند رودکی است. از ابیات پراکنده موجود و اشعاری که حدود ۱۰۰۰ بیت آن پیدا شده، شاید نتوان به عظمت و امنیت یک شاعر پی برد. تقریبا یک برآورد سرانگشتی کردم که اگر تعداد ابیات رودکی یک سمت و تعداد مقالات نوشته شده در مورد آن را طرف دیگر بگذاریم، می‌بینیم مقالات و کتاب‌های نوشته شده برای رودکی بیشتر است.
یاحقی ادامه داد: هیچ شاعری چنین توفیقی در زبان فارسی به دست نیاورده که به اندازه تعداد ابیات برای آن کتاب نوشته شده باشد. این سعادت نصیب رودکی شده است و تازه دوستان تاجیک می‌خواهند در مورد آن کار کنند. در تذکره و منابع دیگر به میزان زیاد از رودکی اسم برده‌اند. در تاریخ بیهقی حدود ۳۸ بیت از رودکی نقل شده است. رودکی اساس‌گذار ادبیات فارسی است، همه شاعران مدیون رودکی هستند که بزرگ‌ترین آن‌ها فردوسی بزرگ است که بسیار از اندیشه‌های بلند فردوسی از رودکی گرفته شده است.
رودکی در بستر خاص بنیاد زبان فارسی و فرهنگ ایرانی رشد کرد
وی بیان کرد: رودکی در یک بستر فرهنگی خاص رشد کرده که بنیاد زبان فارسی و فرهنگ ایرانی است. سامانیان خدمت بزرگی کردند تا فرهنگ را بر پای خود نگاه دارند و به زبان فارسی سامان دادند. در همه زمینه‌ها به حمایت سامانی‌ها شعر گفته و کتاب نوشته شد، که سرآمد آنان رودکی است.
شاعران امروزی در مضمون شعر وام‌دار رودکی هستند
رئیس همایش «رودکی و پیوندهای فرهنگی ایران و تاجیکستان» اظهار کرد: نه تنها در قالب و صورت ظاهری، شاعران ما مدیون رودکی هستند بلکه در مضمون و اندیشه وام‌دار آن هستند. بسیاری از قالب‌های شعری را اولین بار رودکی آورده و انتقالی که در ارتباط با ادبیات پیش از اسلام به پس از اسلام صورت گرفته، توسط رودکی پی‌ریزی و محکم‌کاری شده است.
یاحقی اظهار کرد: شعر ایران پیش از اسلام عروضی نبوده و در خدمت موسیقی بوده است. رودکی توانسته تعادلی بین موسیقی و زبان ایجاد کند و خود رودکی از موسیقی‌دانان برجسته زمان خود است. ارتباط موسیقی و ادبیات در دیوان رودکی خود را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: در اندیشه، ما مدیون رودکی هستیم. در یک دوره و محوری خردورزی در ادبیات داریم که فردوسی پرچم‌دار بزرگ آن است و اولین بار رودکی است که پرچم دانش‌افروزی در زبان فارسی برافراخت و اگر دیوان رودکی بود، خیلی حرف‌های دیگری در مورد رودکی وجود داشت.
یکی از محورهای شعر رودکی خردورزی است
رئیس همایش «رودکی و پیوندهای فرهنگی ایران و تاجیکستان» اظهار کرد: بسیاری از مضمون‌های رودکی در شاهنامه فردوسی درج شده و دیگران از فردوسی و رودکی درس گرفته‌اند. یکی از محورهای اصلی شعر رودکی خردورزی است که فردوسی آن را به‌عنوان پرچم بزرگ در تارک شاهنامه نشانده است. دانشگاه فردوسی با افتخار وارث این فرهنگ است که نشات گرفته از رودکی است.
یاحقی افزود: انسان در شعر رودکی بسیار مهم است، ارزش‌های انسان‌ساز و تعاملات انسان در شعر رودکی وجود دارد. دعوت به دوستی و نشاط بسیار مهم است و در شعر رودکی پیام‌های بسیار مهم وجود دارد. گوهر دیگر مهم در شعر رودکی، مسئله شادی است. در ایران شادی را بد برداشت می‌کنیم، به جای شادی، خرم‌دلی می‌گویم. شادی فلسفی و عمیق که برای رسیدن به انسانیت به آن نیاز داریم. بعد آفرینش انسان، آفرینش شادی مهم است.
وی بیان کرد: اگر انسان شاد نباشد، نمی‌تواند هویت خود را پیدا کند. یک ارامش‌خاطر که همه ما به آن برای استمرار حیات نیازمند هستیم در شعر رودکی وجود دارد و از این جهت سعدی فرزند رودکی است. مجموع همه این موارد اما در حافظ جمع شده است، حافظ وارث رودکی و فردوسی، رودکی و سعدی و رودکی و خیام است. گوهر طلایی که امروز به آن احتیاج داریم.
رئیس همایش «رودکی و پیوندهای فرهنگی ایران و تاجیکستان» گفت: بسیار جا دارد به پیام و آموزه‌های رودکی توجه کنیم. به دریافت و تحلیل رودکی بپردازیم. گسیختگی ابیات رودکی و عدم انسجام آنان ما را از این شاعر بزرگ غافل کرده است. این همایش برای ارتباط با تاجیکستان است که امیدوارم بعد از این گسترش یابد که ما به این گسترش نیاز داریم.
وی اضافه کرد: متاسفانه در ایران از زبان و منطقه تاجیکستان شناخت درستی نداریم. حاضریم تورهای علمی به تاجیکستان بگذاریم، سفیر تاجیکستان اینجا هستند و راه را هموار می‌کنند. خردسرای فردوسی از دانشگاه فردوسی جدا نیست. امیدوار هستم همکاری بین دانشگاه و خردسرای فردوسی وجود داشته باشد.
یاحقی ادامه داد: مهمان‌نوازی تاجیک برای ما درس بزرگی است و امیدواریم بعد از این، زمینه را برای آشنایی دانشگاهیان فراهم کنیم و به جای سفر به غرب و ترکیه به شرق سفر کنیم، ما از خورشید آمده‌ایم و اینجا خراسان است.
انتهای پیام
