پگاه جابری را بسیاری با پروژه‌های مرتبط با پرندگان می‌شناسند. او در تیم اجرایی حفاظت از بادخورک‌ها به مدت چهار سال فعالیت کرده و برای دو سال مدیر اجرایی این پروژه بوده است. همچنین با باشگاه پرنده‌نگری و پروژه شمارش شکاری‌ها در گلوگاه همکاری دارد. فعالیت‌های حفاظتی پگاه جابری تنها محدود به پرندگان نیست. او دو سال به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره مؤسسه رمیاران حیات‌وحش فعالیت کرده و در پایان‌نامه‌اش به بررسی مطلوبیت زیستگاه خرس قهوه‌ای در منطقه پرور پرداخته است. اخیراً نیز، پژوهش او و «علی شمس»، بیولوژیست حفاظت و محقق دکتری دانشگاه کیپ‌تاون، و «آصف رضاییان»، کارشناس ارشد مدیریت حیات‌وحش، درباره حضور سه گونه گربه‌سان در دو ذخیره‌گاه غیردولتی شمال ایران در نشریه «CAT NEWS» منتشر شده است. در این گفت‌وگو از پگاه جابری درباره فعالیت‌هایش در حوزه حیات‌وحش و چالش‌های تحقیقاتی روی گوشتخواران پرسیدیم.
چه مدت است که در حوزه حیات‌وحش فعالیت می‌کنید و با کدام انجمن‌ها همکاری داشته‌اید؟
پگاه جابری درباره شروع فعالیت‌هایش می‌گوید: «من از حدود ۱۵ سال پیش در فعالیت‌های داوطلبانه مرتبط با حفاظت حیات‌وحش شرکت می‌کردم، اما بعد از ورود به مقطع ارشد محیط‌زیست در سال ۹۸، فعالیت‌های من رنگ و بوی جدی‌تری پیدا کرد. در آغاز، شناخت زیادی از مؤسسات محیط‌زیستی نداشتم، که این می‌تواند نقطه ضعفی برای انجمن‌ها باشد که نتوانسته‌اند خود را به‌خوبی به دانشجویان و علاقه‌مندان معرفی کنند. پس از آن، در سال ۱۳۹۹ با مؤسسه رمیاران حیات‌وحش آشنا شدم و از سال ۱۴۰۰ به مدت دو سال عضو هیئت‌مدیره این مؤسسه بودم. همچنین در سال ۱۳۹۹ به باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان پیوستم و با این باشگاه در پروژه‌های مختلف همکاری کرده‌ام. در پروژه حفاظت از بادخورک معمولی که از پنج سال پیش آغاز شد، به‌مدت چهار سال در کنار تیم اجرایی فعالیت داشته و دو سال نیز مدیر اجرایی پروژه بودم.»
در پروژه حفاظت از بادخورک‌ها چه هدفی دنبال می‌کنید؟
پگاه جابری درباره پروژه حفاظت از بادخورک معمولی می‌گوید: «این پروژه وارد ششمین سال خود می‌شود و هدف ما پایش جمعیت بادخورک معمولی با استفاده از علم شهروندی است. این پرنده از جمله پرندگانی است که به‌طور طبیعی فضایی شهری را برای زندگی انتخاب می‌کند، بنابراین این فرصت را به شهروندان می‌دهیم که از نزدیک شاهد زندگی یک گونه وحشی در محیط شهری باشند. داده‌هایی که از سوی شهروندان جمع‌آوری می‌شود، به ما کمک می‌کند تا وضعیت حفاظتی این گونه را در ایران بررسی کنیم.»
نتایج پایان‌نامه شما در مورد خرس قهوه‌ای در منطقه پرور چه بوده است؟
او می‌افزاید: «پایان‌نامه‌ام بررسی مطلوبیت زیستگاه خرس قهوه‌ای در منطقه پرور بود. ما در این مطالعه، لکه‌های داغ زیستگاهی و کریدورهای ارتباطی آنها را شناسایی کردیم و بخش‌هایی از این لکه‌ها که با فعالیت‌های انسانی در تعارض بودند را مدلسازی کردیم. هدف از این تحقیق، کمک به برنامه‌ریزی بهتر برای حفاظت از این گونه در منطقه بود.»
آیا در انجام پروژه‌های حفاظتی مشکلاتی به‌عنوان یک زن تجربه کردید؟
جابری به سختی‌های تجربه‌شده اشاره می‌کند: «جنسیت در تمامی ابعاد زندگی تأثیرگذار است. به‌طور قطع، برای همکلاسی‌های مرد من این پروژه‌ها راحت‌تر بود. من به‌عنوان زن با چالش‌هایی روبه‌رو بودم؛ مثلا یک‌بار باوجود داشتن مجوزهای لازم، بدون دلیل مشخص از ورودم به یک منطقه جلوگیری شد، اما دوستانی که در آن زمان با من بودند به‌راحتی وارد آنجا شدند. متأسفانه چنین شرایطی برای زنان در حیطه حفاظت از حیات‌وحش رایج است، اما من نمی‌گذارم که این مسائل مانع پیشرفتم در اهداف حفاظتی شود.»
چرا در حوزه گوشتخواران حضور زنان محدودتر است؟
پگاه توضیح می‌دهد: «حضور در پروژه‌های مربوط به گوشتخواران اغلب نیازمند ورود به مناطق حفاظت‌شده است، در حالی که در پرنده‌نگری می‌توان از فضاهای شهری هم بهره برد. بنابراین، محدودیت‌های دسترسی زنان به مناطق حفاظت‌شده باعث شده تا حضور آنها در این حوزه کمتر باشد. البته در سطح جهانی نیز زنان در پروژه‌های حفاظتی گوشتخواران با چالش‌هایی مواجهند.»
چطور می‌توان مردم را در فرایند حفاظت مشارکت داد؟
او معتقد است: «برای حفاظت از حیات‌وحش، باید از مردم بومی‌حاشیه زیستگاه‌ها شروع کنیم و منافع آنها را در برنامه‌های حفاظتی در نظر بگیریم. برای مردم شهری، بهترین رویکرد فعال‌سازی احساسات و اعتماد به متخصصان است. به علاوه، علوم اجتماعی می‌تواند در حفاظت از حیات‌وحش نقش مهمی ایفا کند، چرا که تعارضات انسان و حیات‌وحش با کمک روانشناسی و جامعه‌شناسی به‌طور عمیق‌تری بررسی می‌شود.»
آیا امکان انجام فعالیت مشترک میان انجمن‌ها و مؤسسات حفاظتی وجود دارد؟
پگاه جابری در این زمینه می‌گوید: «حضور تفکر نقادانه و تعامل میان مؤسسات بسیار مهم است. بسیاری از انجمن‌ها و مؤسسات در ایران از هم دورند، اما رقابت و تفکر نقادانه می‌تواند به ارتقاء کیفیت کار کمک کند. از سوی دیگر، به باور من مشکلات زیاد و اختلاف نظرها میان حفاظتگران وجود دارد، اما در دلسوزی آنها برای محیط‌زیست هیچ شکی وجود ندارد.»/ منبع پیام ما
