روزنامه هفت صبح: سنت سریال‌های طنز 90 شبی سنتی ارزشمند در کنداکتور شبکه‌های تلویزیون بود. بعد از تجربه‌های جسته و گریخته در نیمه دوم دهه 60 و اوایل دهه 1370 و پس از برنامه «ساعت خوش»، برنامه‌های طنز دیگری مانند «سیب خنده»، «این چند نفر (هژیرها)» و «قطار ابدی» با ترکیبی از همان بازیگران توانستند جایگاه ثابتی را برای خود در این برنامه‌ها ایجاد کنند اما گویا مخاطب از زمانی به بعد انتظار خلاقیت بیشتری از مجموعه‌های طنز داشت و دیگر برنامه‌های آیتمی، تاریخ مصرف خود را از دست داده بودند. به همین دلیل در دهه 80 کارگردان‌ها به فکر ساخت سریال‌های کمدی و طنز افتادند و شاید «زیر آسمان شهر» مهران غفوریان را بتوان سرآغازی برای تولید سریال‌های طنز طولانی‌مدت و اصطلاحاً 90 شبی در تلویزیون نامید.
سنت 90 شبی‌ها اما محدود به کمدی‌ها نبود و در مقطع تابستان، شبکه سه تلویزیون ساعت اصلی پخش سریال‌های شبانه خود را به ملودرام‌هایی اختصاص می‌داد که اتفاقا بسیار هم در جذب مخاطب موفق عمل می‌کردند. سریال «نرگس» را می‌توان پیشگام در این سبک از سریال‌های ملودرام توصیف کرد. نکته مهم درباره این دست تولیدات ریتم پخش آن‌ها بود که مخاطبان هم از آن استقبال کردند. هرچند ریتم پخش شبانه همچنان در دستور کار شبکه‌ها باقی ماند اما تولیدات 90 شبی به محاق رفت و «چرخ گردون» به‌عنوان اولین مجموعه 90 شبی در مرکز سیمرغ، مأموریتی جدی برای احیای این سنت دارد. نکته مهم درباره این سریال‌ها هم تأثیر استمرار طولانی مدت تولید و پخش آن‌ها بر تثبیت کاراکترهای‌‌شان در حافظه مخاطبان است.
در همان هفته‌های اولی که خبرهای مربوط به ساخت فصل هفتم «پایتخت» منتشر می‌شد، اماواگرهای دوباره درباره احتمال بازگشت باباپنجعلی به میان کشیده شد تا بدانیم این نقش با بازی تحسین‌برانگیز علیرضا خمسه هنوز در حافظه مخاطبان تلویزیون نفس می‌کشد. این بازیگر 71 ساله، در دهه‌های 60 و 70 یکی از معدود ستاره‌های کمدی ایران در سینما و تلویزیون محسوب می‌شد که اتفاقا تجربه‌های پرخاطره‌ای هم با نقش‌آفرینی او ماندگار شد. خمسه که همزمان تلاش بسیاری برای ارائه تئوریک فنون بازیگری به علاقه‌مندان داشته، چند سالی می‌شد که در قاب تلویزیون غایب بود.
یکی از دو ستاره اصلی «چرخ گردون» است و در کنار حمید لولایی، مهره‌های اصلی روایت قصه هم محسوب می‌شوند. غلام هم مانند کریم چرخ دستی دارد اما در پارک عدسی می‌فروشد. علیرضا خمسه در یکی از شمایل‌های محبوب خود، ایفای این نقش را پذیرفته و ویژگی‌هایی هم به آن افزوده است.
حس رقابت و دوستی توأمانی که غلام نسبت به کریم دارد، بخشی از شخصیت او در قصه «چرخ گردون» را شکل داده اما می‌توان گفت بارزترین ویژگی‌اش، پای‌بندی به اصول است. اصولی که خودش بخش عمده‌ای از آن‌ها را پایه‌گذاری کرده است.
در مرز 70 سالگی همچنان شیرین است و دوست داشتنی؛ حمید لولایی از بازیگران توانمند کمدی در قاب تلویزیون است که با نسل «ساعت خوش» به اوج شهرت رسید و در ادامه هم در کنار ستاره‌های همین نسل خاطره‌سازی‌های بسیاری را در قالب مجموعه‌های نمایشی تجربه کرد. ایفای نقش خشایار در مجموعه دوست‌داشتنی «زیر آسمان شهر» پرتوفیق‌ترین و ماندگارترین نقش‌آفرینی لولایی در یک سریال تلویزیونی بود اما او درخشش در مجموعه‌های دیگری همچون «قطار ابدی»، «مسافران» و صدالبته «خانه به دوش» را هم در کارنامه خود دارد.
یکی از دو کاراکتر اصلی «چرخ گردون» از همان فصل ابتدایی کریم آشی بود. پیرمردی که سال‌هاست با چرخ دستی خود در پارک آش می‌فروشد و اتفاقا به دلیل همین صبقه حرفه‌ای، نام خانوادگی‌اش هم «آشی» است! نام سریال، برگرفته از نامی است که کریم روی چرخ دستی‌اش گذاشته و آن را چرخ گردون می‌خواند!
اگر بخواهیم برای کلیدواژه «طبقه آسیب‌پذیر» شمایلی درنظر بگیریم، احتمالا سروشکلی مشابه همین کریم آشی پیدا می‌کند؛ مردی اهل کار و زندگی که به نظر می‌رسد هر چه می‌دود به آنچه می‌خواهد نمی‌رسد. او هرچند خرده شیطنت‌ها و نقشه‌کشی‌هایی دارد اما بدخواه هیچ‌کس نیست.
اگر بگوییم هنوز از سایه «آذر» بیرون نیامده است، اغراق نکرده‌ایم؛ بله همان دختر سمج و مقتدری را می‌گوییم که به‌عنوان عروس وارد خانه پدرسالار شد و اقتدارش را به چالش کشید. کمند امیرسلیمانی که هم پدر و هم بردار مشهوری دارد، خودش هم در عنفوان جوانی بازیگری شناخته‌‌شده در قاب تلویزیون شد و بعد از گذشت سه دهه از فعالیت هنری، همچنان با بازی در سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی شناخته می‌شود. او همین روزها مجموعه «لالایی» را در کنار عمو پورنگ، در حال پخش در شبکه نمایش خانگی دارد. دو فیلم «دور روز دیرتر» و «کوکتل مولوتوف» با بازی او هم هنوز به اکران عمومی نرسیده‌اند.
محور اصلی روایت «چرخ گردون» کاراکتر «جدیکار» است؛ اسمی با مسما برای مدیر پارک که کمند امیرسلیمانی ایفای نقش او را برعهده دارد. جدیکار در فصل اول سریال کمی تندوتیز بود اما به‌‌نظر می‌رسد در فصل دوم کمی آرام‌تر شده و سخت‌گیری‌هایش از جنس تدبیر امور است.
یکی از جدی‌ترین کاراکترهای سریال طنز «چرخ گردون» که اتفاقا به‌واسطه کنتراستی که با دیگران دارد، موقعیت‌های کمدی ایجاد می‌کند، همین خانم جدیکار است؛ او واقعا مدیر است و هیچ اتفاقی در محوطه پارک از نظرش مخفی نمی‌ماند.
علاوه‌بر تحصیل در رشته تدوین، دستی هم بر آتش ترجمه دارد و همزمان دستیاری کارگردان و منشی صحنه هم بوده است. باوجود این تعدد فعالیت در حوزه‌های مختلف اما رامین ناصرنصیر را بیشتر به‌پشتوانه حضوری که در سریال‌های طنز تلویزیونی داشته می‌شناسیم. او که از اعضای تیم هنرمندان همراه مهران مدیری در «ساعت خوش» بود در ادامه همین همکاری هم به شهرت رسید و حضورش در مجموعه‌های «ببخشید شما» و «پلاک 14» در کنار مهران مدیری، خاطره‌ساز شد. ناصرنصیر هرچند نقش‌آفرینی‌های سینمایی هم در کارنامه‌اش داشته اما از پرکارترین بازیگران تلویزیونی است که همین روزها «مهیار عیار» را هم روی آنتن دارد.
هر چقدر که مرضیه جدیکار تلاش دارد در کارش جدی باشد و خود را فردی مسلط به همه امور نشان دهد اما گویی مدیریت همسرش، چندان ساده نیست! اردلان نام همسر خانم جدیکار است که رامین ناصرنصیر ایفای نقش او را در «چرخ گردون» برعهده دارد.
مفعت‌طلبی در عین بی‌دست‌وپایی را می‌توان دو ویژگی بارز اردلان دانست. او که تلاش دارد خودش را به دیگران اثبات کند، در عمل اکثر نقشه‌هایش نقش بر آب می‌شود و تلاش برای بهره‌کشی از کاراکترهایی مثل معجونی هم عایدی‌ای برایش نداشته است!
فعالیت‌های هنری خود را از دوران دانش‌آموزی و با تئاترهای مدرسه‌ای در کردستان آغاز کرد و از همین مسیر توانست تبدیل به یک بازیگر بومی مستعد شود. سعید آقاخانی بود که این استعداد را کشف کرد و در قاب سریال «نون خ» درخشید. کاظم نوربخش البته پیش‌تر در فیلم‌کوتاه و حتی سریال هم تجربه بازی داشت اما با ایفای نقش کاراکتر «سلمان» بود که به شهرت رسید. او خیلی زود تبدیل به یکی دیگر از تپل‌های بانمک در عرصه سریال‌سازی کمدی شد و در شبکه خانگی هم با «رازبقا» این موفقیت را تمدید کرد.
در چالش‌های جاری در پارک، کاراکترهای متعددی تلاش دارند تا منفعت خود را به دست بیاورند و ورود معجونی در فصل دوم «چرخ گردون» هم از همین جنس است. او که پیش‌تر فردی مزاحم و مدعی در پارک بود، حالا تا مرحله استخدام رسمی به‌عنوان معاون اجرایی پارک پیش رفته است!
معجونی هم تلاش دارد خودش را فردی زرنگ نشان بدهد و هم به‌راحتی از دیگران بازی می‌خورد. از این منظر می‌توان مهمترین ویژگی این کاراکتر را سادگی او قلمداد کرد که البته، به‌طرز عجیبی نه فقط باعث دردسرش نمی‌شود که با همین سادگی کارهایش پیش می‌رود!
شهین تسلیمی از بازیگرانی است که هرچند در دوران جوانی سودای بازیگری و گویندگی رادیو در سر داشت و اتفاقا در هر دو زمینه هم مستعد بود اما با مخالفت خانواده، ورودش به این عرصه به تأخیر افتاد. او در حوالی 50 سالگی بود که برای اولین‌بار در سریال «باغ مظفر» مقابل دوربین حاضر شد و در سینما هم اولین نقش‌آفرینی‌اش در سال 87 و با فیلم «طلاومس» رقم خورد. تسلیمی به‌دلیل همان استعدادی که از جوانی داشت، خیلی زود بازیگری پرکار در مجموعه‌های تلویزیونی شد و با مجموعه‌هایی همچون «وضعیت سفید» و «دردسرهای عظیم» به شهرت هم رسید.
اشاره کردیم که خانم جدیکار به‌عنوان مدیر اصلی پارک در قصه «چرخ گردون» شوهر پردردسری به نام اردلان دارد. شهین تسلیمی در سریال نقش مادر اردلان را ایفا می‌کند که خب به‌عنوان مادرشوهر مدیر پارک هم قدرت نفوذی برای خود قائل است.
هنوز در فصل دوم سهم چندان ویژه‌ای نداشته اما به‌واسطه همین حضور کوتاه به نظر می‌رسد قرار است همان شمایل آشنا از مادرهای دلسوز و مهمتر از آن مادرشوهرهای نقشه‌کش را در این سریال داشته باشد؛ شمایلی که پای ثابت برخی لطیفه‌های جمعی ایرانیان است!
در سینما کم‌کارتر بوده اما از دهه 50 وارد تلویزیون شد و از اولین نقش‌آفرینی‌هایش مقابل دوربین در اوایل دهه 60 تا به امروز، حضوری مستمر در سریال‌های مختلف داشته است. اکبر رحمتی از آن بازیگرانی است که احتمالا بخش عمده‌ای از مخاطبان چهره‌اش را بیش از نامش در حافظه خود دارند. او که سابقه بازی در مجموعه‌های خاطره‌سازی چون «محله بهداشت»، «آینه» و «گرگ‌ها» را در سابقه سال‌های نخست بازیگری در تلویزیون دارد، این اواخر سریال‌های «آزادی مشروط» و «رستگاری» را روی آنتن داشت.
یکی از بازنشستگان همیشه حاضر در پارک، همین آقاصفر است. اکبر رحمتی ایفاگر نقش این کاراکتر در «چرخ گردون» است. او که بازنشسته شرکت نفت است، به‌دلیل سال‌ها ممارست در زمینه بازی شطرنج به یک بازیکن متبحر در این زمینه تبدیل شده و اتفاقا در هر فرصتی که پیدا می‌کند دیگران را به «بازی» فرامی‌خواند! پاتوق اصلی او هم آلاچیق بازی شطرنج در پارک است.
دو رفیق اصلی‌اش در پارک‌نشینی معتقدند او برای هر چیزی «ناز می‌کند»! این ناز کردن البته ناظر به وسواس بیش از اندازه آقاصفر برای تصمیم‌گیری است که خب ویژگی آشنایی برای خیلی از پیرمردهای اطراف‌‌مان هم به نظر می‌رسد!
یکی از چهره‌های دوست‌داشتنی در دنیای بازیگری که در آستانه 80 سالگی همچنان می‌تواند به گرمای یک فیلم یا سریال بیفزاید، همین آتش تقی‌پور است. بازیگر متولد خوی، که لهجه شیرین ترکی‌اش یکی از امضاهای اصلی او در بازیگری بوده و در کنار نقش‌های جدی، نقش‌آفرینی‌های به یادماندنی‌ای هم در مجموعه‌های طنز طی دهه‌های گذشته داشته است. تقی‌پور که بازیگری حرفه‌ای را از تئاتر آغاز کرد، از ابتدای دهه 60 فرصت نقش‌آفرینی مقابل دوربین را هم به‌دست آورد و همزمان در سینما و تلویزیون هم بازیگر شد. آخرین حضور او در سریال‌های خانگی مربوط به مجموعه «داریوش» بود که در آن نقش پیرمردی آلزایمری را ایفا می‌کرد.
خودش می‌گوید سال‌ها پیش کارگر تراکتورسازی بوده و حالا دارد دوران بازنشستگی‌اش را سپری می‌کند. «آقااسماعیل» با لهجه ترکی و شیرین خود یکی از تیپ‌های آشنا در ترکیب شخصیت‌های «چرخ گردون» است که آتش تقی‌پور اجرایی شیرین در نقش آن داشته است.
برای تصمیم‌گیری‌های جمعی، پایه است و البته سعی دارد در آن‌ها نقش هم داشته باشد. آقااسماعیل به‌نوعی یکی دیگر از شمایل‌های بسیار آشنا از پیرمردان بازنشسته و همواره حاضر در پارک‌ها را در فضای سریال نمایندگی می‌کند.
تحصیلکرده بازیگری و کارگردانی است و از چهره‌های فعال در پشت دوربین بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی هم محسوب می‌شود. افشین سنگ‌چاپ فعالیت حرفه‌ای خود را از اواخر دهه 60 در تلویزیون آغاز کرد و اتفاقا در مجموعه‌های خاطره‌سازی مانند «چاق‌ولاغر» و یا «قصه‌های تابه‌تا» هم سهم داشت. او به‌واسطه تعدد نقش‌آفرینی‌های کوتاه در سریال‌های مختلف به چهره‌ای آشنا در قاب تلویزیون تبدیل شد. اولین نقش‌آفرینی حرفه‌ای او در سینما هم با «بوتیک» حمید نعمت‌اله رقم خورد.
سنگ‌چاپ از بازیگرانی است که از همان فصل اول در «چرخ گردون» حضور داشت. او ایفاگر نقش اتابک بود که معتادهای پارک‌نشین را در قصه نمایندگی می‌کرد. او در فصل دوم با شمایلی متفاوت ظاهر شده و بعد از ترک، تصمیم به کمک به دیگر معتادان برای ورزش و حرکت به سمت زندگی پاک گرفته است. او به همین دلیل خود را مربی معتادان پارک می‌داند و مدام هم گرم‌کن ورزشی به تن دارد.
اتابک هر چند در فصل اول کاراکتر سوءاستفاده‌گر داشت و به‌دلیل ابتلا به اعتیاد، کسی به او اعتماد نمی‌کرد اما در فصل دوم، به تعبیر خودش پاک شده است و تا به اینجا، بیشتر مورد سوءاستفاه قرار گرفته است!
