نامه نیوز - محمدجواد ظریف در یادداشتی که در مجلهٔ اکونومیست منتشر شد پیشنهاد تشکیل «انجمن گفت‌وگوی کشورهای مسلمان غرب آسیا»MWADA را به‌عنوان سازوکاری برای دستیابی به تحول در غرب آسیا مطرح کرد اما این ایده با حمله منتقدانش به طور مشخص کیهان و روزنامه جوان مواجه شد. حال این سئوال مطرح می شود که آیا این ایده ظریف را موضع دولت پزشکیان است یا شخص او و چرا به مذاق منتقدان خوش نیامد؟
مهدی مطهرنیا در گفت‌وگو با نامه نیوز درباره طرح مودت محمدجواد ظریف گفت: آقای ظریف از نظر شخصی این مقاله را نوشت و حتی به عنوان معاون راهبردی رئیس جمهور بر آن صحه نمی گذارد. او برای شکوفایی در غرب آسیا یک رویکردی را مطرح می کند که آن را نوین می داند اما اگر محتوای طرح را بررسی کنیم متوجه می شویم که هر چند این رویکرد بدیع نیست، می خواهد قرائتی نو را از رویکردهای گذشته مطرح کند.
وی با اشاره به هدف سند چشم انداز 20 ساله برای تبدیل شدن ایران به قدرت نخست منطقه غرب آسیا افزود: سال 1404 نزدیک است و ایران کجای سپهر این قدرت ایستاده است. ظریف پیشنهاد می کند انجمن گفتگوی کشورهای مسلمان غرب آسیا تشکیل شود تا بستری برای گفتگو و همکاری این کشورها باشد و براساس اصولی همچون حاکمیت، تمامیت ارضی و عدم مداخله بنا شود. آیا یک دولت کشور بدون درنظر داشتن اصول حاکمیت، تمامیت ارضی و عدم مداخله می تواند ارتباطی چندجانبه با دولت کشورهای دیگر داشته باشد؟
این استاد دانشگاه اظهار کرد: ظریف در طرح خود یکپارچگی اقتصادی کشورهای مسلمان غرب را پیشنهاد می دهد «تا اعضا برای تأمین مالی پروژه های زیربنایی در مناطق آسیب دیده مشارکت کنند و در این بستر به سمت یکپارچگی اقتصادی و کاهش وابستگی به بازارهای خارجی حرکت کنند» اما واقعیت آن است که اگر قرار بود در قالب این طرح یکپارچگی اقتصادی پیش بیاید، با یک عنوان این هدف محقق نمی شود چون هر کدام از کشورهای غرب آسیا جهت گیری های خاص خود را در حوزه اقتصاد دارند.
وی با اشاره به ابهامات اقتصادی اهداف مندرج در طرح مودت ادامه داد: اکنون ایران براساس چه جایگاهی پیشنهاد می دهد اقتصاد کشورهای مسلمان غرب آسیا در قالب طرح مودت یکپارچه شود؟ کشورها در قالب چه مکانیزمی باید به مناطق آسیب دیده کمک کنند؟ مناطق آسیب دیده اساسا در کدام کشورها هستند؟ هر چند ظریف به سوریه و فلسطین اشاره می کند و به آنها اولویت می دهد اما سئوال اصلی آن است که آیا همه کشورهای مسلمان غرب آسیا اسرائیل را متجاوز و اشغالگر می دانند؟ امروز بسیاری از این کشورها در تل آویو سفارتخانه دارند، چگونه می توانیم آنها را به یک منطقی دعوت کنیم که آن را ضد منطق می دانند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی یادآور شد: طرح موقت همزیستی مسالمت آمیز کشورهای مسلمان غرب را مورد تأکید قرار می دهد که امری کاملا پذیرفته شده است اما استلزامات ابزاری و نقشه راه و وجوه گوناگون ایجاد همکاریهای اقتصادی-سیاسی باید چگونه باشد که بتواند آینده ای بهتر را برای غرب آسیا فراهم کند.
وی افزود: ظریف در طرح مودت به همکاری های منطقه ای در اجرای برنامه های زیرساختی همچون امنیت انرژی، همکاریهای دریایی، طرح صلح هرمز و عاری سازی منطقه از سلاح هسته ای می پردازد و نقش ایران را کلیدی توصیف کرده است. پرونده هسته ای ایران در کجای هدف عاری سازی منطقه از سلاح های هسته ای قرار دارد؟ در طرح صلح هرمز همکاری بین ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه چه طور خواهد بود؟ آن هم با علم به آنکه می دانیم ریاض در جهت عکس آنچه تهران به آن تکیه دارد حرکت می کند.
مطهرنیا گفت: مقاله ظریف بر لزوم گفتگوهای معنادار و همکاری در راستای تحقق آینده بهتر تأکید دارد و از کشورهای منطقه می خواهد برای تبدیل غرب آسیا به نماد صلح تلاش کنند اما این سئوال مطرح می شود ایران که این طرح را می دهد در داخل خود چقدر مودت را بین «جناح های سیاسی»، «جناح های سیاسی و حکومت»، «حکومت و مردم» و «جناح های سیاسی و مردم» تجربه می کند؟ آیا واقعا داخل ایران الگویی از مودت، همکاری و همیاری در لایه های گوناگون می توان شاهد بود که براساس آن بتوان بسیار قدرتمندانه در منطقه ایجاد مودت کرد؟
وی با بیان اینکه طرح مودت ظریف جدید نیست و ابهام نیز زیاد دارد، اظهار کرد: نقشه عملیاتی این طرح چیست؟ مدل هایی گوناگونی امروز در منطقه به طور دو جانبه و چندجانبه با عناوین مختلف تشکیل شده است، این مدل ها به چه نتیجه ای انجامیده است که حالا یک مدل جدیدی به نام مودت نیز بخواهد به آنها اضافه شود؟ البته نقدی که کیهان به طرح مودت وارد کرد برآمده از آنالیز کارشناسی آن نبود بلکه فقط برای مقابله با محمدجواد ظریف موضع انتقادی اتخاذ کرد که مورد پذیرش هیچ کس نیست.
