سرویس سیاست مشرق - سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل غرب آسیا در گفتگو با «مشرق» به حوادث و تحولات سوریه پرداخت و نقش دولت‌های خارجی برای استقرار تحریر الشام در سوریه را جدی دانست.
آقای صدرالحسینی، سرعت اختلافات داخلی و سهم‌خواهی‌ها در داخل سوریه را رو به افزایش توصیف کرد و به فشارهای سیاسی و اجتماعی که بر مردم سوریه جاری شده است اشاره کرد.
علاوه بر این، مداخلات نیروهای آمریکایی و تصرف منابع نفتی، بر پیچیدگی اوضاع افزوده است و به زغم ایشان پیشبینی می‌شود تا ۳ تا ۵ سال آینده، وضعیت سوریه به شدت غیرقابل پیشبینی باشد. همچنین، بین کشورهایی مانند عراق، فرانسه و آلمان، تلاش‌ها برای درک آینده سوریه ادامه دارد و جدی‌ترین نگرانی این کشورها، تبدیل سوریه به پایگاه تروریستی است.
در ادامه گفتگوی مشرق با سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل غرب آسیا را می‌خوانید:
** کشورهای حامی هیئت تحریرالشام برای تجهیز و روی کار آمدن جولانی در اراضی و حاکمیت سوریه سنگ تمام گذاشتند، آیا این تجهیزات و حمایت‌های مالی و تسلیحاتی، ضامن بقا و ثبات آنها در این کشور خواهد شد؟
با توجه به تکثر جریانات و گروه‌های تروریستی که در ادلب گرد هم جمع شده بودند، ترکیه با حمایت آمریکا و رژیم‌صهیونیستی و با امکانات نظامی و لجستیکی بعضی از کشورهای دیگر، هیئت تحریرالشام را بر حاکمیت سوریه مسلط کرد. یکی از مهمترین امکانات کشورهای غربی که در اختیار این گروه قرار گرفته بود، آموزش استفاده از پهپادها توسط اوکراینی‌ها بود.
اگرچه مدتی است هیئت تحریرالشام با این امتیازها، کنترل حاکمیت و اراضی سوریه را در اختیار داد؛ اما به نظر می‌رسد که اختلافات و سهم‌خواهی‌های این گروه‌ها و جریانات مختلف، از روزهای گذشته آغاز شده است. افزوده بر این، تجاوز ترکیه و رژیم صهیونیستی به خاک سوریه هم که از همان ابتدای سقوط دولت بشار اسد آغاز شده بود و همچنان مورد توجه ملت سوریه و رسانه‌ها باقی مانده است، موجب می‌شود حرکت‌های داخلی و مقاومتی در برابر تصرفات ارضی را تحریک کند. همچنین فشارهای روحی، روانی و سیاسی که بر مردم تاکنون سوریه وارد شده، شرایط این کشور را روزبه‌روز نابسمان‌تر و آشفته‌تر می‌نماید.
در واقع همه ادیان توحیدی و گرایش‌های مختلف سیاسی و اعتقادی داخل سوریه، اکنون با اقدامات و تصمیمات تحریرالشام که با نام آزادی، سکولاریسم و عدم تمامیت‌خواهی، وارد سوریه شده بود، روبه رو شدند.
لازم به ذکر است که تا همین مدتی که گروه‌های مسلح بر سوریه مسلط شدند وضعیت داخلی این کشور از جنبه سیاسی و اجتماعی به پیچیدگی‌ها و چالش‌های قابل توجهی تبدیل شده است و به همین خاطر پس از اتخاذ تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های آنها در سطح حاکمیت، این پیچیدگی‌ها در هم تنیده خواهد شد و به چالش‌های جدیت‌های بیشتری نسبت به حالا خواهد بخشید.
علاوه بر این موارد، تصرف بخش‌هایی از شرق و شمال شرقی این کشور توسط نیروهای مداخله‌گر آمریکایی و تصرف چاه‌های نفت آنها هم به این چالش‌ها قوت خواهد بخشید؛ از این رو، حوادث جاری سوریه، پیشبینی آینده را برای بسیاری از تحلیل‌گرانی که مسائل منطقه‌ای را به صورت مستقیم پیگیری می‌کنند، بسیار دشوار کرده است.
** هرچند صحبت کردن درباره برگزاری انتخابات در نظام جدید سوریه کمی زود باشد؛ اما به طورکلی، با توجه به شناخت ملت سوریه و گروه‌های مسلح بدسابقه که بر حاکمیت این کشور مسلط شدند، فرایند منطقی و بدون دردسری برای برگزاری انتخابات و در پیوست آن، قانون‌گذاری در سوریه جدید قابل تصور است؟
به نظر می‌رسد جولانی درس‌های آموزش‌داده‌شده توسط سرویس‌های بیگانه را به خوبی فراگرفته و می‌تواند با واژه‌ها بازی کند. این نکته ضروری است که بدون نگارش و تایید قانون اساسی سوریه توسط مردم، امکان برگزاری هیچ انتخاباتی وجود نخواهد داشت؛ ازین رو برآوردی که می‌توان از این موضوع داشت، این است که بین ۳ تا ۵ سال دیگر در سوریه، یک وضعیت نابسمانی و غیرقابل پیشبینی بوجود خواهد آمد.
چالش‌های اساسی سوریه، در زمان نگارش قانون اساسی و به ویژه در زمان تصویب آن بسیار جدی است که قطعا مشکلات پیشروی جولانی و کارگردانان پشت صحنه ورود او به این کشور، در آینده خواهد بود. در واقع شرایط سوریه یک شرایط کاملا ژله‌مانند و غیرمنتظره است؛ مطالب و موضوعاتی که در حال حاضر در صحنه سیاسی سوریه مشاهده می‌کنیم، بیشتر به یک شو تنظیم شده از جانب سرویس‌های بیگانه شباهت دارد که تلاش می‌کنند فردی را به عنوان صحنه‌گردان یا عرصه حساس، معرفی کرده و بدین شکل در تلاش هستند تا شرایط سوریه را به یک وضعیت عادی و علی‌الظاهر در مسیر خواست مردم جلوه بدهند!
اما در واقع این حقیقت ندارد و شرایط پیش‌گفته شده در سطوح بالا، کاملا حاکی از پیچیدگی موضوع و عدم شفافیت در آینده نزدیک جولانی و همراهان او است.
البته کشورهای مداخله‌گر، آرام آرام دستان خودشان را از پشت صحنه خارج می‌کنند و یکی از آنها آمریکایی‌ها هستند که علی رغم اعلام عدم مداخله در سوریه، اما سعی دارند در این کشور مجری‌گری کنند و پس از اینکه نابسامانی ها به اوج خودش رسید، راهبردها و تصمیماتشان را به عنوان فصل‌الخطاب مسائل سوریه ارائه کنند؛ البته قطعا مردم سوریه با توجه به سوابق سیاه آمریکایی‌ها در مسائل منطقه‌ای و حمایت از تروریست داعش، به این موضوع هم لبیک نخواهند گفت و مخالفت جدی خود را بروز خواهند داد.
** اخیرا جولانی، دیدارهای دیپلماتیک خود را افزایش داده است. پس از ملاقات با وزیر خارجه ترکیه، نوبت به سفر هیئت امنیتی عراق به دمشق رسید و این روزها پای وزرای خارجه آلمان و فرانسه هم به کاخ اسد سابق باز شده است؛ این دولت‌ها در گفتگو با جولانی در جستجوی چه هستند؟
تلاش هریک از این کشورها این است که به یک درک قابل اتکایی درباره آینده سوریه دست پیدا کنند. موضوعاتی که «حمید الشطری»، رئیس جدید دستگاه اطلاعات عراق با محمد الجولانی داشته، بیشتر حول مسائل امنیتی، تروریسم و شرایط شیعیان در سوریه بوده است. بغداد علاقهمند بود که نظرات جولانی در این خصوص را مطلع شود و دیدگاه کشور موثر و شیعه‌ای همچون عراق را به آنها منتقل کند.
اما قطعا اروپایی‌ها با توجه به نگرانی‌هایی که از وضعیت آوارگان در منطقه و شرایط جغرافیایی نزدیک به صحنه سوریه دارند، به گونه‌ای دیگر علاقهمند هستند که مثل گذشته به خصوص فرانسوی‌ها، دخالت‌ها و اراده خودشان را در منطقه از طریق دولت‌های مرکزی کشورها ازجمله سوریه آینده، وارد کنند.
در هر حال در حال حاضر اکثر دیدارها و گفتگوها حول محور شنیدن تحلیل‌ها و یا پاسخ به ابهاماتی است که دولت‌های گوناگون از آینده سوریه دارند. اینها نگرانی‌های جدی است که دولت‌ها با توجه به سابقه و تجربیات منطقه‌ای، در خصوص تبدیل سوریه به یک پایگاه تروریستی که البته ریزش این تروریسم قطعا به کشورهای اروپایی هم متصور است، در نظر دارند.
بر همین اساس باید توجه داشته باشیم که نقش اساسی در آینده سوریه را مردم با محوریت جوانان، بازی خواهند کرد. این جوانان در طول ۱۳ سال گذشته، در مقابله با تروریست داخلی که از خارج حمایت می‌شد و حتی برخی هم از خارج از این کشور به داخل منتقل می‌شدند، تجربیات راه‌گشا و عبرت‌آموزی دارند و این توانمندی در آنها وجود دارد که بتوانند سرنوشت سیاسی خودشان را مشخص بنمایند.
