اظهارات عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، در مورد شرکت پروژه نشان‌دهنده تلاش دولت برای هدایت منابع مالی به سمت پروژه‌های ملی و زیرساختی است. شرکت‌های پروژه می‌توانند نقش مهمی در تجمیع منابع از بازار سرمایه و جذب سرمایه‌گذاران و هدایت آن به سمت پروژه‌ها ایفا کنند، با این‌حال تحقق این هدف مستلزم ایجاد زیرساخت‌های حقوقی و مدیریتی مناسب است.
تامین مالی پروژه‌ها در بازار سرمایه ایران بهطور جدی از دهه۱۳۹۰ آغاز شد. با توسعه ابزارهای نوین مالی همچون اوراق مشارکت، اوراق اجاره و به‌ویژه صندوق‌های پروژه، این روند تسریع شده‌است.
آمارهای موجود نشان می‌دهد؛ سهم بازار سرمایه از تامین مالی پروژه‌ها طی سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته، اما هنوز سهم بازار بدهی بالاتر است. در سال‌های اخیر، اوراق‌بدهی و ابزارهای اسلامی مانند صکوک اجاره نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده‌اند. سهم بازار سرمایه بهطور تقریبی بین ۳۰ تا ۴۰درصد از کل تامین مالی پروژه‌ها تخمین‌زده می‌شود.
بله، روند افزایشی در سهم بازار سرمایه مشهود است. عواملی نظیر توسعه ابزارهای مالی جدید، اصلاحات قانونی و افزایش آگاهی سرمایه‌گذاران، موجب‌شده تا بازار سرمایه به یکی از گزینه‌‌‌‌‌‌های اصلی برای تامین مالی پروژه‌ها تبدیل شود.
چالش‌های اصلی شامل عدم‌شفافیت اطلاعاتی، پیچیدگی فرآیندهای تایید و پذیرش در بازار سرمایه، کمبود ابزارهای متناسب با نیازهای پروژه‌ها و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی می‌شود، همچنین برخی از سرمایه‌گذاران تاکنون اعتماد کافی به این ساختارها ندارند.
تامین مالی پروژه‌ها و طرح‌های کشور از طریق بازار سرمایه مزایای فراوانی دارد. اولین مزیت آن امکان جذب سرمایه‌های خرد از عموم مردم است و فرصت برای همه افراد برای شرکت در پروژه‌ها به‌وجود خواهد آمد. همچنین وابستگی شرکت‌ها به منابع دولتی کاهش می‌یابد و تامین مالی و اجرای پروژه‌ها از طریق یک مسیر شفاف میسر می‌شود، بنابراین این سه مهم، جزو مزایای تامین مالی شرکت پروژه‌ها از طریق بازار سرمایه است.
البته تامین مالی شرکت‌‌‌‌‌‌‌پروژه‌ها از بازار سرمایه معایب و چالش‌هایی هم دارد، به‌عنوان مثال برای تسهیل تامین مالی از طریق بازار سرمایه نیازمند زیرساخت‌های قوی مدیریتی و حقوقی هستیم. همچنین ریسک‌های مرتبط با نوسانات بازار سرمایه می‌تواند در تامین مالی از طریق بازار سرمایه اثرگذار باشد. همچنین فرآیند تامین مالی از طریق بازار سرمایه نسبت به بازارهای سنتی زمانبر است.
جهت افزایش سهم بازار سرمایه در تامین مالی شرکت پروژه‌ها لازم است که ابزارهای نوین مالی مانند اوراق گام و صندوق‌های پروژه، توسعه پیدا کنند. همچنین اصلاح قوانین و مقررات برای کاهش بوروکراسی، افزایش آگاهی عمومی در مورد مزایای سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها، تضمین بازدهی مناسب برای سرمایه‌گذاران از طریق مکانیزم‌های حمایتی و تقویت نظارت و شفافیت در فرآیندهای اجرایی از اقدامت لازم جهت افزایش سهم بازار سرمایه است. تامین مالی پروژه‌ها از طریق بازار سرمایه، با وجود چالش‌ها، پتانسیل بالایی برای رشد دارد. اگر زیرساخت‌های لازم فراهم شود و اعتماد سرمایه‌گذاران جلب شود، این مسیر می‌تواند یکی از مهم‌ترین روش‌های تامین مالی برای پروژه‌های ملی کشور باشد.
* کارشناس بازار سرمایه
