خبرگزاری مهر، گروه استانها - نورا محمدی: مازندران در حالی از سوی سرمایه گذاران مطرح کشور بهشت سرمایه گذاری غیر مولد در املاک و مستغلات نامیده می‌شود که این خطه دیگر جوابگوی ساخت و سازهای جدیدی نبوده و منابع حیاتی آن مانند آب، هوا، جنگل و دریا بشدت در وضعیت بحران و هشدار قرارگرفته و هویت و اصالت بومی و مزیت رقابتی آن رنگ باخته است.
این خطه به دلیل وجود دریای خزر، جنگل هیرکانی و هوای پاک همواره در کانون توجه مسافران و گردشگران بوده و به تدریج به نخستین مقصد سفر در کشور تبدیل شد و پدیده مسافرت انبوه رقم خورد.
این در حالی که به دلیل سیاست نادرست و مواضع انفعالی دولت‌ها در رویارویی با صنعت کشاورزی، دامداری و گردشگری، مسافران بر آن شدند تا در کنار استفاده از مواهب خدادادی، به سرمایه گذاری در ملک هم روی آورده و مالکان خانه‌های دوم و یا به اصطلاح خودشان ویلا در شمال شوند و این موضوع در دراز مدت سبب شد، این خانه‌های دوم به اندازهای افزایش یابد که دیگر به مرز هشدار رسیده و آه از نهاد فعالان و دوستداران محیط زیست برخاسته است.
منشأ این آسیب ویرانگر را باید در باور اشتباه عامه و سیاست انفعالی دولت‌ها جستجو کرد، باور نادرست عامه از این منظر که ویلا سازی و صنعت ساختمان عامل رشد و پیشرفت منطقه می‌شود و بدین ترتیب و با این باور اشتباه، زمینه نابودی هویت بومی و مزیت‌های رقابتی منطقه فراهم شد.
این پدیده ویرانگر البته دلایل دیگری هم دارد، دولت در یک بازه زمانی به بعد، برای تأمین مخارج خود، بار مالی خود را بر دوش دهیاران و شوراهای اسلامی شهر و روستا و دهیاران و شهرداران گذاشت و برای تأمین این بار مالی مضاعف، این نهادهای مردمی روی آوردن به شهر و روستا فروشی را آسان‌ترین راه دانستند و در ادامه به دلیل افزایش تورم در بخش ملک و ساختمان و سودآوری چشمگیر آن، خودشان هم در زمره فعالان خرید و فروش ملک و مستغلات قرار گرفته و اکنون مالکان و صاحبان بیشتر بنگاه‌های املاکی منطقه، دهیاران و شوراها هستند. افرادی که با آشنایی به راه‌های دور زدن قانون، بانیان اصلی ساخت و ساز در اراضی خارج از بافت، کشاورزی و زراعی منطقه هستند.
شکست طرح هادی روستایی
همه این تفاسیر در حالی است که بنیاد مسکن هم در اجرای طرح هادی موفق نبوده و به هیچ عنوان در این طرح با اصطلاح هادی، ویژگی ممتاز روستاها و هویت و اصالت معماری در آن دیده نشده و فقط به ساخت و ساز، آن هم بدون سازوکاری مشخص و به طور شلخته و نابسامان پرداخته شد.
محمد درویش فعال محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن ابراز تأسف از بی برنامگی‌های موجود در حفظ منابع زیست محیطی با بیان اینکه بر اساس آخرین تحقیقات واحد تحقیقات جنگلداری کشور، رویشگاه جنگلی در سه استان شمالی ۱.۶ میلیون هکتار است، اظهار کرد: بر اساس گزارش رئیس وقت سازمان محیط زیست کشور از این میزان حدود ۸۰۰ هزار هکتار آن مخروبه است.
وی افزود: این در حالی که در دهه ۳۰ وسعت رویشگاه جنگل هیرکانی دست کم حدود ۵/۳ میلیون هکتار بوده و این یعنی استانداران و رؤسای سازمان‌های برنامه در استان‌های شمالی باید در طرح آمایش سرزمینی خود مناطقی که مستعد توسعه شهری و شهرک‌های صنعتی هستند را برای ساخت و ساز مشخص می‌کردند که به منابع جنگلی و ساحلی منطقه آسیب زده نشود.
تجاوز به قلمروها و رویشگاه‌های طبیعی
وی افزود: در حال حاضر پدیده خطرناکی که در شمال کشور جریان دارد تجاوز به قلمروهای طبیعی و رویشگاه هایی است که قابلیت بازسازی و ترمیم و تبدیل به جنگل را دارند اما به دلیل ساخت ویلا و کشاورزی‌های غیر قانونی از بین رفتند.
درویش این موضوع را بزرگترین تهدید برای شمال کشور توصیف کرد و گفت: این بحران ناشی از به رسمیت نشناختن رویشگاه‌های جنگلی و سو مدیریت در سواحل است که هر روز بیشتر از دیروز سندروم ویلا سازی در استان‌های شمالی همه گیر می‌شود.
این فعال محیط زیست با توضیح اینکه شمال کشور حدود ۱۲ میلیون متر مکعب وسعت دارد، خاطر نشان کرد: اگر برنامه‌ریزی درست و اصولی توسط متولیان امر در زمینه صنعت ساختمان انجام می‌شد، اکنون این خطه سبز این بحران را تجربه نمی‌کرد، لیکن رویکرد فعلی بدون آنکه هیچ هیچیک از دست اندرکاران به آن بیندیشند این است که در نزدیک‌ترین فاصله به دریا و یا در قلب جنگل ساختمان ساخته شود.
درویش تراکم ساخت در استان‌های شمالی را با سواحل مدیترانه قیاس کرد و افزود: از منظر تراکم ساخت در هر دو از این مکان در موقعیت یکسان قرار داریم، اما چون در خطه شمالی با بهم ریختگی و جانمایی غیر اصولی مواجه هستیم، به این درد دچار شدیم که راه درمانش همان طوری که گفته شد، بسیار ساده است.
شلختگی ساخت و سازها در روستاها
وی مصداق بهم ریختگی و شلختگی ساخت و ساز را در روستاهای بالادست رامسر، ییلاق جواهرده و ارتفاعات تنکابن دانست و خاطر نشان کرد: این ساخت و سازها در حالی در بستر طبیعی رویشگاه‌های جنگلی انجام شد که قابلیت ثبت جهانی در یونسکو را داشتند.
درویش با بیان اینکه این ویلاها در سال فقط حدود یک ماه سکونت داشته و باقی سال خالی از سکنه هستند، تصریح کرد: این در حالیست که در تمام دنیا در مناطقی که دارای جاذبه‌های گردشگری هستند، مسئولان با ساخت و تقویت هتل‌ها، متل ها و زیرساخت‌هایی چون فرودگاه، راه آهن ریلی با کیفیت، فضایی امن را برای گردشگران فراهم می‌کنند تا آنان مجبور نباشند برای یک اقامت امن، برای خودشان ویلا بخرند، درحالیکه در کشور ما به جای تقویت زیرساخت‌هایی چون راه آهن و فرودگاه، مرتب در حال ساختن اتوبان، بزرگراه و آزاد راه هستیم و این خود علت پیدایش ترافیک شدید و مسافرت انبوهی است که با خودروهای شخصی خود به شمال سفرکرده و از نان و برنج تا هر خوراکی دیگر را باخود می‌آورند و رهاورد این نوع سفر جز ترافیک و زباله نیست.
وی در توضیح اینکه ونیز در ایتالیا تنها ۵۰ هزار نفر جمعیت دارد اما سالانه پذیرای ۷۱ میلیون نفر گردشگر بوده و تبدیل به فرصتی بزرگ جهت تولید ثروت برای ایتالیا شده است، یادآور شد: این در حالیست که در استان‌های پهناور شمالی سالانه ۳۰ میلیون نفر گردشگر وارد شده و به جای تولید ثروت و نعمت، نغمت را برای مردمان این دیار به ارمغان می‌آورند. تا جایی که استانداران شمالی از گردشگران می‌خواهند که دیگر به این استانها سفر نکنند.
این فعال محیط زیست در نقد به وضعیت اظهار کرد: در همه جای دنیا میلیون‌ها دلار صرف تبلیغات می‌شود تا گردشگران را جذب کنند اما در کشور ما استعداد عجیبی وجود دارد تا از چالش‌ها به جای تبدیل به فرصت، بحران بسازیم.
در استان‌های پهناور شمالی سالانه ۳۰ میلیون نفر گردشگر وارد شده و به جای تولید ثروت و نعمت، نغمت را برای مردمان ا ین دیار به ارمغان می‌آورند وی اساسی‌ترین راهکار برون رفت از این بحران را تقویت زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها، متل ها، خدمات دهی با کیفیت و ساخت فرودگاه و راه آهن دانست و خاطرنشان کرد: دولت باید از خودروهای شخصی که وارد شمال می‌شوند عوارض سنگین بگیرد و درآمد حاصله را در ساخت زیرساخت‌هایی که گفته شد و مسیرهای امن دوچرخه سواری، پیاده روی، اسکوتر، ساخت زباله سوز دوستدار طبیعت و … هزینه کند تا بتواند الگوی قابل دفاع گردشگری در شمال کشور اراِیه دهد.
زنگ هشدار محیط زیست طبیعی و جانوری
هادی منصور کیا رئیس محیط زیست تنکابن هم در گفتگو با خبرنگار مهر بر ساماندهی ساخت و سازها در غرب مازندران تاکید کرد و ادامه این وضعیت را زنگ هشدار برای محیط زیست طبیعی و جانوری منطقه دانست.
وی افزود: توزیع منابع بر اساس سرشماری جمعیت بومی انجام می‌شود و اگر ساخت و ساز بیشتر از این ادامه یابد، اکولوژیک منطقه بویژه در روستای بالادست دچار آسیب و چالش جدی خواهد شد.
وی نخستین آسیب ناشی از گسترش ویلا نشینی را، کاهش کارکرد تولید محور روستاها برشمرد و تاکید کرد: این مورد بسیار جدی و خطرناک است و عواقب جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت، زیرا هویت و شناسنامه روستا، تولید است.
تغییر سیما و منظر روستاها
وی تغییر فرهنگ، نسل و سیما و منظر روستاها و شهرها را از دیگر آسیب‌های ناشی از پدیده ویلاسازی توصیف و تصریح کرد: این موارد موضوعات کم اهمیتی نیست و وقت آن است تا نمایندگان عالی دولت در استان‌های شمالی برنامه راهبردی برای کنترل این پدیده خزنده اتخاذ کنند.
این مقام مسئول، کمبود آب شرب و افزایش پسماند و فاضلاب را از دیگر عوارض ساخت و ساز بی رویه بویژه در روستاهای بالادست عنوان کرد و گفت: عموماً روستاها فاقد سیستم کنترل متمرکز فاضلاب هستند و این موضوع مسبب بسیاری از رانش‌ها در جنگل‌های بالادست هستند که در سال‌های اخیر هم رو به افزایش بوده و منابع جنگلی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است زیرا فاضلاب‌ها با روانه شدن در لایه‌های زیر زمین، سبب آلودگی آب پایین دست و رانش خاک می‌شوند.
وی افزایش پسماند و رهاشدن در جنگل، رودخانه و دریا را از دیگر عوارض این مهم برشمرد و اظهار کرد: چون پسماندهای رها شده منبع و سورت مشخصی ندارند، مدیریت آنها نیز بسیار دشوار است و البته از بین رفتن چشم اندازهای زیبای طبیعی از دیگر مواردی هست که ساخت و ساز نابسامان مسبب پیدایش آن است به طور مثال در یک عرصه ده هکتاری انواع معماری‌های غیر بومی با رنگ‌های و طرح‌های مختلف دیده می‌شود که بازتابش نور آنها بر زیستگاه جانوران و دمای هوا تأثیر منفی دارد.
منصور کیا هشدار داد که در صورت کنترل نکردن این وضعیت، در سال‌های آینده محیط زیستی باقی نمی‌ماند.
مناطق بکر قطعه قطعه می‌شوند
مرجان ملاحسینی فعال محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن ابراز نگرانی از وضعیت موجود گفت: به نظرمی آید ویلاسازی و صنعت ساختمان در این منطقه تبدیل به یک شغل الزامی برای بویژه غیر بومیان شده و صاحبان پول و زور در کمتر از چند روز زمین‌های کشاورزی و جنگلی و ساحلی و در واقع هر جایی که زیباتر و بکر تر است را به راحتی آب خوردن قطعه قطعه کرده و ویلاهای آن‌چنانی می‌سازند بدون آنکه هیچ خطری برایشان داشته باشد یا صدایی از سیستم های دولتی در بیاید.
وی افزود: به نظر می‌آید در مازندران، استانداری تصمیم گیرنده نیست و هر صاحب زر و زوری وارد این استان می‌شود و هر بلایی می‌خواهد سر محیط زیست می‌آورد و هیچ‌کسی هم با او کاری ندارد.
این فعال محیط زیست نا آگاهی و منفعت طلبی برخی شوراها و دهیاران را هم دیگر عامل این وضعیت هشداردهنده عنوان کرد.
ملاحسینی با بیان اینکه برایم عجیب است که چرا علیرغم هشدار کارشناسان و دوستداران محیط زیست چرا دولت هیچ برنامه و متد مشخص و راهبردی برای کنترل وضعیت ندارد، تصریح کرد: به نظر می‌آید اراده‌ای عامدانه می‌خواهد شمال کشور ویران شود.
۱۶۰ هزار ویلای خالی در مازندران وجود دارد و هر سال بر شمار این واحدها در سایه ضعف نظارت‌ها افزوده می‌شود.
