خبرگزاری مهر، گروه استانها: بحث مسکن یکی از مهمترین اولویت‌ها هر خانواده و علی الخصوص اقتصاد هر کشوری است. با توجه به رشد و توسعه آمارهای اقتصادی کشور می‌توان به این نتیجه رسید، توسعه‌های شهری و روستایی با توجه به ساخت و سازهای ارتباطی بین شهری در برهه‌های قبل و بعد انقلاب اسلامی به خوبی قابل مشاهده است و تحولات در حوزه‌های مسکن شهری و روستایی چشمگیر و قابل توجه است.
از ابتدای انقلاب تاکنون توسعه شهرها یکی از دغدغه‌های مسئولان جمهوری اسلامی بوده است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از ابتدای دولت‌ها تا دولت کنونی در این حوزه مسیرهای بسیاری طی شده است و حال آنکه در این گزارش قصد داریم ببینیم دستاوردهای دولت در حوزه مسکن و ساخت و سازها و سیاست‌های کلانی که در بخش مسکن در حوزه شهری روستایی داشتند چه بوده و استان البرز نیز در این توسعه چه نقشی داشته است.
یکی از سیاست‌هایی که دولت در بحث مسکن اعمال کرد طرح‌های ساخت مسکن ارزان قیمت در شهرهای بزرگ همچنین طرح‌های آماده سازی زمین، واگذاری اراضی به تعاونی‌های مسکن کارمندی و کارگری و روستایی بود از ین رو طرح‌های توسعه شهری را به صورت شهرهای جدید در اطراف کلان شهرها اجرا کردند. عمده مشکل دولت روی کار آمده جمهوری اسلامی پس از انقلاب، پدیده حاشیه نشینی و یا زاغه نشینی در حاشیه شهرهای بزرگ بود و این پدیده با مهاجرت روستاییان به شهرها به علت عدم امکانات اولیه به وجود آمده بود که آثار و پیامدهای اجتماعی حاشیه نشینی را به دنبال داشت و اینکه حاشیه نشینی چه تبعاتی را به جامعه وارد می‌کند موضوعی است که در این مبحث نمی گنجد.
شواهد نشان می‌دهد، سیاست‌های کلان در حوزه مسکن شهری و روستایی در ۴ دهه در حال اجرا است و البرز نیز بیش از یک دهه پس از استان شدن با افزایش جمعیت به دلیل مهاجرت از استان‌های مختلف کشور به البرز طی یک دهه اخیر منجر به رشد سریع جمعیت شهری و روستایی و افزایش تقاضای مسکن و قیمت آن شده است، با این رویه بایستی تمرکز سیاست‌گذاری‌ها در استان البرز بیشتر می‌شد و در تولید و بازنگری مسکن شهری و روستایی چاره‌ای اندیشید.
در این راستا می‌پردازیم به تحولاتی که در بخش شهری و روستایی که بیش از یک دهه اخیر در استان البرز ایجاد شد.
اجرای طرح‌های هادی و افق ۱۴۱۰
علی محمدی مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تأسیس مسکن محرومین در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، گفت: یکی از مجموعه نهادهای عمرانی که ۵۰ روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تأسیس شد بنیاد مسکن بود و هدف آن تأمین مسکن محرومین و نیازمندان بود. به مرور زمان فعالیت‌های دیگری نیز به بنیاد مسکن از جمله بازسازی مناطق جنگی و سیل زده نیز واگذار شد.
وی در ادامه افزود: یکی از وظایفی که این نهاد برعهده دارد اجرای طرح‌های هادی درافق‌های ده ساله است که در حال حاضر ۱۸۰ روستا در طرح‌های مجدد بازنگری قرار دارد.
وی در تشریح بازنگری طرح‌های هادی گفت: در سطح استان ۳۵۰ روستا است که از این تعداد ۹۹ درصد بازنگری شده است البته جز معدود استان‌هایی هستیم که در این سطح تصویب قرار گرفته‌ایم.
محمدی با بیان اینکه در حدود دو سال گذشته ۹۷ روستا در این مدت بازنگری شده‌اند، افزود: ۳۷ روستا نیز در برنامه‌های سال آینده برای بازنگری باقی مانده است.
وی ادامه داد: یکی از الزاماتی که در زمان طرح‌های هادی مطرح می‌شود، سیاست‌های توسعه‌ای دولت از جمله مهاجرت معکوس، اشتغال روستاییان، بوم گردی، و اقتصاد روستایی بر مبنای بازنگری طرح‌های هادی است. محمدی خاطرنشان کرد: در سال ۸۴ پس از زلزله بم دولت سیاستی اتخاذ کرد که سالیانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی را در کشور بسازد و ماحصل این برنامه‌ها بیش از ۵۲ درصد مسکن‌های روستایی کشور مقاوم سازی شد که در این خصوص هیئت دولت تسهیلاتی را به صورت سهمیه با توجه به نیازی که هر استان دارد را بنا بر رشد جمعیتی مشخص کرده است.
وی با اشاره به اینکه در استان البرز نیز ۶۰ هزار واحد مسکونی روستایی نیاز دارد، گفت: با بودجه‌ای که در نظر گرفته شد و تسهیلات ۲۰ ساله و کارمزد ۵ درصد به صورت حمایتی برای روستاییان، مقرر شد ۳۲ هزار واحد از طریق این تسهیلات در البرز مقاوم سازی شود.
محمدی خاطرنشان کرد: در افق ۱۴۱۰ برنامه‌هایی که بنیاد مسکن جمهوری اسلامی ایران دارد امیدواریم، بخش اعظمی از این برنامه‌ها تحقق یابد، چراکه با تفاهم نامه‌ای که بنیاد مسکن با سایر سازمان‌ها از جمله کمیته امداد، بهزیستی منعقد کرد، مقرر شد تا ۵۰ هزار واحد مسکن محرومین در کشور برای خانواده‌های فاقد مسکن و آنهایی که فرزندان معلول و بیماری‌های خاص دارند ساخته شود.
سند دار کردن بافت مسکونی روستاها
وی در ادامه عنوان کرد: یک تفاهم نامه سه جانبه نیز بین مجموعه بنیاد مسکن، جهاد سازندگی و سپاه منعقد شد تا از این ۵۰ هزار واحد مسکونی برای محرومین، ۱۸۰۰ واحد سهمیه استان البرز باشد. و با توجه به محدودیت‌های زمین در استان در حال حاضر برای ۲۴۰ واحد تأمین زمین انجام شد و مابقی نیز در مرحله صدور مجوز و تهیه نقشه هستیم.
محمدی با اشاره به اینکه این ۵۰ هزار واحد در کشور در مدت ۳ سال باید برنامه ریزی و تأمین زمین آن انجام شود، افزود: با تسهیلات و منابع حساب ۱۰۰ همچنین استفاده از ظرفیت خیرین که جز سر فصل‌های وظایف بنیاد مسکن است. در کنار آن انجمن خیرین مدرس ساز در استان بیش از دو هزار واحد مسکن مهر برعهده گرفته که منابع قابل توجهی برای تأمین مسکن نیازمندان خواهد بود.
وی یکی دیگر از دستاوردها و اهداف بنیاد مسکن را سند دار کردن بافت مسکونی روستاها و توسعه روستایی برشمرد و گفت: به موازات آن برای شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر نیز تسهیلات مسکن روستایی در نظر گرفته شده است.
محمدی در تشریح این خبر گفت: اگر هر شخصی زمین داشته باشد به اندازه واحدهایی که قصد ساخت دارد، تسهیلات ۴۰۰ میلیون تومان با کارمزد ۵ درصد داده می‌شود و با توجه به تفاهم نامه بنیاد مسکن و ثبت اسناد در غالب یک پکیج نقشه برداری تهیه و بنیاد مسکن به نیابت از روستاییان تمام کارهای ثبت را انجام و تحویل روستاییان داده می‌شود.
وی به بحث نهضت ملی مسکن مهر اشاره کرد و گفت: ۸ هزار واحد بنیاد مسکن در شهرهای کمتر از ۵۰ هزار نفر را احداث کرده است و در استان البرز صد درصد این واحدها فروش اقساطی شدند و ۸ هزار نفر صاحب خانه شدند.
هر کسی تولید مسکن کند دولت در کنارش خواهد بود
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز تصریح کرد: در پروژه‌های نهضت ملی دولت تأمین زمین را انجام می‌دهد و در غالب های متعدد، انبوه سازی و خود مالکیتی را نیز انجام می‌دهد.
وی اضافه کرد: با این ظرفیت در سطح کشور بیش از دو میلیون واحد احداث شده است هر چند ایراداتی در بحث اجرایی داشته‌ایم اما تکالیفی که بر عهده بنیاد مسکن گذاشته شد به مرحله اجرایی رسیده است.
محمدی خاطرنشان کرد: در این صورت زمان ساخت مسکن نهضت ملی با آورده متقاضیان همچنین تسهیلات بانکی، کمتر خواهد شد و تورم و افزایش قیمت بر آن تأثیر نخواهد داشت و این تنها راهی است که بنیاد مسکن در خصوص بافت‌های نا کار آمد در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر تسهیلات و مشوق‌هایی پرداخت می‌کند.
وی در بخش دیگری از سخنانش در خصوص حمایت از بخش خصوصی اظهار کرد: اگر مالکی باشد که قصد ساخت مسکن را دارد در غالب تسهیلات حمایت می‌شود و برای انبوه سازان نیز در بحث بیمه، تسهیل در روند مجوز، تخفیف در اخذ پروانه، باز آفرینی بافت‌های فرسوده حمایت می‌شوند و این نیز یکی از سیاست‌های تشویقی دولت است.
اجرای پروژه ۲ هزار ۸۰۰ واحدی در گرم دره
کاوه احدی معاونت مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز در خصوص ساخت و ساز در حوزه روستایی گفت: در این چند دهه بیشترین انقلاب در مسکن روستایی کشور به وجود آمد چراکه پیش از انقلاب درصد واحدهای مقاوم در روستاها قابل قیاس نبود و هر دهه تحول چشمگیری در حوزه مسکن داشته‌ایم.
وی در ادامه گفت: در بافت‌های روستایی در استان البرز کیفیت ساخت و سازها کاملاً مشهود است و حتی از بخش شهری نیز بهتر است این در حالی است که در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر بنیاد مسکن نیز برای ساخت مسکن مهر ورود کرد و متولی ساخت مسکن‌های ملی بنیاد مسکن شد.
احدی با اشاره به اینکه پروژه‌های مسکن مهر شهرستان نظرآباد و اشتهارد در ده سال پیش انجام شد از لحاظ کیفیت ساخت و ساز برند شناخته شده است، گفت: با توجه به اینکه بودجه دولتی نداشتیم و از محل درآمد مولد سازی انجام داده‌ایم، درآمد آن در پروژه‌های مسکن محرومین هزینه شده است.
وی ادامه داد: در مسکن شهری نیز پروژه ۲ هزار ۸۰۰ واحدی در گرم دره در حال ساخت است که تحولی در این منطقه از لحاظ ساخت و ساز ایجاد خواهد شد، همچنین ۲۸۰ واحد در اشتهارد و ۱۶۰ واحدی در شهرک ابریشم نیز پروژه‌های در دست اقدام است.
احدی با ذکر این موضوع که تفاهم نامه بنیاد مسکن با وزارت راه و شهر سازی منعقد کرده است تا مابقی پروژه‌ها مسکن مهر را در سطح کشور تکمیل کند، گفت: کارهایی از جمله محوطه سازی ها، نصب و راه اندازی آسانسور هاو … را بنیاد مسکن برعهده گرفته است.
آماده سازی یک سایت ۱۰۰۰ هکتاری در اشتهارد
این مقام مسئول عنوان کرد: این سیاست گذاری تحولات چشمگیری از نگاه مسکن دار شدن قشر ضعیف و متوسط از بعد انقلاب بود هر چند چالش‌های خود را از جمله تأمین زمین برای ساخت پروژه‌ها وجود داشت البته در استان البرز نیز در سال‌های اخیر اتفاقات خوبی در الحاق زمین ایجاد شده است.
احدی با اعلام این خبر که بنیاد مسکن به عنوان پیمانکار آماده سازی یک سایت ۱۰۰۰ هکتاری در اشتهارد که معادل شهر اشتهارد را دارد در حال ساخت است، افزود: با پیگیری‌های استاندار یک شهر جدید در اشتهارد و ماهدشت در حال ساخت است.
وی ادامه داد: در بحث خدمات و زیر ساخت‌ها با چالش‌هایی روبرو هستیم و با توجه به تورم سنگین مسکن در کشور اگر قرار باشد قشر متوسط خانه دار شود تنها راه آن همین پروژه‌های مسکن نهضت ملی است که بخشی از آورده متقاضیان انجام شود و بخشی دیگر از طریق تسهیلات بانکی تأمین می‌شود.
احدی خاطرنشان کرد: در حال حاضر زیر ساخت‌ها و خدمات آموزشی و بهداشتی و درمانی نیز در کنار این پروژه‌ها در حال ساخت ساخت است.
طرح هادی ۹۰ درصد روستاهای البرز تکمیل شده است
حامد حافظی جو معاون عمرانی، عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز نیز در گفتگو با مهر به بهسازی معابر روستایی اشاره کرد و گفت: وظیفه ما اجرای طرح هادی روستایی است که در استان البرز روستاهای بالای ۲۰ خانوار مشمول طرح هادی هستند و تقریباً ۳۰ روستا را بازنگری مجدد کرده‌ایم که از ۲۶۲ روستا فقط دو روستا تکمیل نشده است و بالای ۹۰ درصد روستاهای استان البرز در طرح هادی مصوب تکمیل شده است.
وی در ادامه افزود: ۳۰ روستا نیز در حال حاضر در حال بازنگری است و با برنامه ریزی انجام شده در سال جدید نیز ۲۷ روستا بازنگری خواهد شد.
حافظی جو با اشاره به بهسازی معابر روستایی که از دیگر فعالیت معاون عمران روستایی بنیاد مسکن است، افزود: روستاهای استان البرز نسبت به سایر روستاهای سراسر کشور از نظر سطح برخورداری در وضعیت خوبی قرار دارد و درصدد آن هستیم با جذب اعتبار از محل‌های مختلف استانی و ملی این سطح برخورداری را به حداکثر برسانیم.
معاون عمرانی، عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز گفت: در سال گذشته ۵۸ پروژه عمرانی انجام شد که ۲۰۰ هزار متر مربع از معابر روستایی را آسفالت کرده‌ایم همچنین در روستاهای گردشگری، دیوار ساحلی، سنگ فرش معابر و جدول گذاری انجام شده است.
واگذاری زمین‌های روستایی به متقاضیان، بومی
وی ادامه داد: فعالیت دیگر ما صدور سند مالکیت روستایی‌ها و شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر است و تقریباً ۲۹ هزار جلد سند مالکیت در روستاها و شهرها انجام شده است و سهمیه‌ای که هر سال برای استان مشخص می‌شود، امسال نیز ۱۴۰۰ سهمیه داشتیم و ۸۰ درصد سهمیه را محقق کرده‌ایم.
حافظی جو با بیان اینکه بحث بازنگری و سند سازی از زمان شکل گیری استان بوده است، گفت: ۲۰۰ هزار متر مربع هم در بازه زمانی ۱۰ ماهه امسال انجام شد و یکی از شروط واگذاری زمین‌های روستایی به متقاضیان، بومی روستایی باشد و طبق ماده ۴ قانون ساماندهی نیاز سنجی انجام می‌شود تا اراضی دولتی را به محدوده روستایی الحاق و به افراد واجد شرایط واگذار می‌کنیم.
سخن پایانی
همانطور که در این گزارش بیان شد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بنیاد مسکن تأسیس و هدف این بنیاد نوسازی مسکن روستایی از جمله برنامه‌های طرح جامع مسکن بود که یکی از برنامه‌های موفق بخش مسکن در ایران به شمار می‌آید. از برنامه‌های این بنیاد تأمین تسهیلات بانکی ارزان قیمت از طریق سیستم بانکی با حمایت دولت با اعمال نظارت بنیاد مسکن توسط ساکنان روستاهای کشور انجام می‌شود که آثار و برکات این بنیاد ارتقای کیفیت مسکن روستاها، کاهش رشد مهاجرت از روستا به شهر، مقابله با سوانح طبیعی از طریق مکان یابی و ساخت مسکن است.
بنابراین با این روند سیاست گذاری دولت می‌توان ادعا کرد که در بخش مسکن هم به لحاظ سیاست گذاری و ارائه برنامه‌های اجرایی و هم به لحاظ کارکرد، نتیجه اقدامات در طی چهار دهه اخیر از شرایط مطلوبی برخوردار بوده است.
