فارن افرز مینویسد: مداخله روسیه در سوریه ، مسکو را مجبور کرد تا در جهت ایجاد یک موازنه ظریف بین ایران و اسرائیل حرکت کند؛ دو بازیگری که روسیه با آنها روابط دیپلماتیک نسبتا سطح بالایی دارد. مسکو ضمن هماهنگی عملیات نظامی با ایران، کانالهای دیپلماتیک خود را با اسرائیل حفظ کرد. اما حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، همراه با واکنش این کشور به حملات هفت اکتبر حماس به اسرائیل، این موازنه را بر هم زد، زیرا وابستگی فزاینده مسکو به فناوری نظامی ایران، این کشور را بیش از پیش به تهران نزدیک کرد. یک دهه پس از سفر سردار قاسم سلیمانی، فرمانده ارشد ایرانی، به مسکو برای ترغیب مقامات کرملین جهت مشارکت نظامی در سوریه، تهران و مسکو روابط بیسابقهای برقرار کردهاند که با تحریم مشترکشان از سوی غرب و همکاری نظامی در اوکراین تقویت شده است.
روسیه که زمانی معمار توافق برای محدودکردن برنامه هستهای ایران بود، امروز به یک مشوق و تسهیلگر در جهت برنامه هستهای تهران بدل شده است. در شرایط تغییرات منطقهای پس از واکنش شدید اسرائیل بعد از حملات هفتم اکتبر و سپس سقوط دولت اسد، درحالیکه نبرد روسیه در اوکراین وارد سومین سال میشود، امروز مسکو و تهران به یکدیگر روی آوردهاند. حمایت ایران برای روسیه حیاتی شده و توسعه برنامه هستهای تهران با کمک روسیه، بهسرعت در حال تبدیلشدن به قویترین اهرم فشار ایران علیه اسرائیل و غرب میشود.
برای ایالات متحده و اسرائیل، این رابطه جدید خطر استحکام بخشیدن به ظهور یک محور مؤثر و تاثیرگذار ضدغربی را دارد. اما دنبالکردن کارزار «فشار حداکثری»، ممکن است ایران هستهای را به روسیه نزدیکتر کند.
اتکای روزافزون مسکو به حمایتهای ایران، راه را برای همکاری عمیقتر روسیه و ایران در خاورمیانه فراهم کرد. درحالیکه بازیگران مورد حمایت ایران، از جمله حوثیها در یمن و شبهنظامیان در عراق و سوریه، در سراسر منطقه برای حمله به اسرائیل پس از هفتم اکتبر بسیج شدند، روسیه هرگونه تظاهر به بیطرفی را کنار گذاشت. در یمن، مسکو دادههای ماهوارهای را برای تقویت قابلیت هدفگیری حوثیها علیه کشتیرانی در دریای سرخ در اختیار آنها قرار داد. در لبنان، روسیه انتقال تسلیحات پیشرفته به حزبالله را تسهیل کرد، از جمله موشکهای هدایتشونده ضدتانک پیشرفته که بعدا علیه اهدافی در داخل اسرائیل استفاده شدند.
شاید مهمترین نشانه تغییر رویه روسیه، امتناع پوتین و مقامات روسی از صدور هرگونه بیانیه در محکومیت یا توبیخ حماس در روزهای پس از عملیات هفت اکتبر بود. در عوض، پوتین پنج روز بعد، ارتش اسرائیل را با نازیها مقایسه کرد و به خبرنگاران گفت که برنامههای ارتش اسرائیل در غزه با محاصره لنینگراد در طول جنگ بزرگ میهنی قابل مقایسه بود. البته مسکو از تشدید تنشها بلافاصله بعد از هفتم اکتبر ابتدا با هدف منحرفکردن توجه افکار عمومی و منابع غرب از اوکراین به خاورمیانه سود برد. اما در نهایت، پس از یک دهه کمک نظامی موفق روسیه، نظام اسد به طور ناگهانی در دسامبر ۲۰۲۴ سقوط کرد. روسیه برای دفاع از اسد بیش از حد درگیر جنگ در اوکراین بود.
فرض بر این است که ایران کشوری است که در آستانه دستیابی به بمب هستهای قرار دارد؛ کشوری که از اجزای ضروری برای تسلیحات هستهای برخوردار است، اما هنوز تصمیم قطعی اتخاذ نکرده است. البته مقامات ارشد دولت ایران هشدار دادهاند که در صورت حمله اسرائیل به تاسیسات هستهای این کشور، تهران ممکن است دکترین هستهای خود را مورد بازبینی قرار دهد.
اگرچه ماهیت دقیق کمکهای روسیه به ایران ناشناخته است، مقامات ایالات متحده و اسرائیل نسبت به همکاریهای روزافزون دو کشور هشدار دادهاند. در ژوئیه ۲۰۲۳، ویلیام برنز، رئیس سیا، همکاری روسیه در برنامه پرتاب فضاپیمای ایران و دیگر جنبههای برنامه موشکی آن را تایید کرد. بهطور قابل توجهی، چنین کمکی مستقیما برای توسعه موشکهای دوربرد و قارهپیما قابل استفاده است.
مقامات اسرائیل ابراز نگرانی کردهاند که روسیه ممکن است به ایران در زمینه فناوری تسلیحاتی کمک کند. در کوتاهمدت، به نظر میرسد ایران خواهان تقویت پدافند هوائی است. اما برنامههای آن فراتر از احیای قابلیتهای مذکور است. مسعود پزشکیان، اخیرا در دیدار پوتین، معاهده همکاری راهبردی با روسیه را نهائی کرد که همکاریهای دوجانبه را عمیقتر میکند. ایران به دنبال مقابله با وعدههای دولت جدید ایالات متحده مبنی بر فشار حداکثری است.