بورس‌بازان دیروز شاهد یک اتفاق مهم بودند؛ در این روز شاخص کل بورس تهران پس از کلی کشمکش در هفته‌‌‌های اخیر برای رسیدن به کانال ۳میلیونی باز هم ناکام ماند. شاخص کل در معاملات روز شنبه به‌راحتی کانال ۲میلیون و ۸۰۰هزار واحدی را از دست داد. در یک‌ماه اخیر نماگر مذکور دوبار شانس خود را برای رسیدن به سطح روانی ۳میلیون واحدی امتحان کرده که در هر دو بار ناکام بوده است. البته قابل پیش‌بینی بود که کانال ۳میلیونی به‌راحتی قابل دسترس نباشد و نزدیکی به این سطح می‌‌‌تواند معاملهگران را آشفته کند.
در نخستین روز هفته، روند معاملات بازار سهام عاری از هرگونه رونق و پویایی بود. در این روز نه‌تنها جریان قدرتمندی از تقاضا به سمت بورس و فرابورس سرازیر نشد، بلکه حتی خروج پول نیز مجددا سرعت گرفت. کارشناسان بازار سرمایه می‌‌‌گویند دو عامل نزدیکی به این مرز روانی و همچنین ابهامات حاکم بر آینده سیاسی کشور و مباحث مرتبط با مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا از مهم‌ترین دلایل افزایش عرضه و عقب‌نشینی شاخص‌‌‌های سهامی بوده که سبب شده است معاملات بورس از تب و تاب هیجان دوماه قبل دور شود و در مسیر نزولی قرار بگیرد. از ابتدای بهمن‌‌‌ماه حدود ۲همت از گردونه معاملات سهام خارج شده است. روز گذشته نیز بیش از هزار و ۴۰۰میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد که بیشترین مقدار از ۳۰دی‌‌‌ماه محسوب می‌شود.
در جدال میان خریداران و فروشندگان، گروه دوم برنده تمام‌عیار این میدان بودند. با وجود برخی تحلیل‌‌‌ها مبنی بر اشباع قیمتی در بازارهایی همچون دلار و سکه، اما فروشندگان بورسی همچنان بر استراتژی عرضه پافشاری می‌کنند. این در حالی است که از هفته‌‌‌های قبل معاملهگران در انتظار بازگشایی نمادهای پتروشیمی بودند. پس از رای دیوان عدالت اداری در پرونده شکایت این نمادها از واحدهای یوتیلیتی، حال با افشای اخیر تعدادی از این نمادها به نظر میرسد این مهم به‌عنوان برگ برنده و یار کمکی به داد بازار سهام برسد. با توجه به جاماندگی این نمادها از رونق اخیر بورس تهران، همچنین اخبار مثبت پیرامون حذف دلار نیما و حل و فصل مشکل دیرینه این نمادها با واحدهای یوتیلیتی، اکثر سناریوها پیرامون اقبال سهامداران بعد از بازگشایی نمادهای مذکور بود. اما این اتفاق نیز نتوانست در معاملات روز گذشته شگفتی‌ساز شود.
روز شنبه دماسنج اصلی بازار سهام پس از بازگشایی نمادهای پتروشیمی، اگرچه اندکی از کف روزانه خود بالا آمد و توانست خود را تا میانه سطح ۲میلیون و ۷۰۰هزار واحدی برساند، اما نتوانست از مهلکه ریزش جان سالم به در ببرد و سرانجام پس از عقب‌نشینی از سطح ۲.۸میلیون واحدی در محدوده ۲میلیون و ۷۶۴هزار واحد آرام گرفت. این‌‌‌طور که به نظر میرسد، دماسنج اصلی بازار سهام تا حد زیادی در معرض سرنوشت متغیرهای سیاسی قرار دارد و در رویارویی با رخدادهای مثبت داخلی حداقل در کوتاه‌مدت علائم صعودی نشان نخواهد داد.
در نتیجه ممکن است تقاضا برای سهام (چه بزرگ و چه کوچک) رو به تضعیف گذاشته و به روند نزولی و رخوت سنگین معاملات بینجامد. با توجه به اینکه در روزهای اخیر اخبار حمایتی کارساز نبوده، بنابراین نمی‌‌‌توان در این مقطع به این شیوه سیاستگذاری نیز برای عبور از ریزش و اصلاح دل بست. در شرایط فعلی بازار منتظر نتیجه رخدادهای سیاست خارجی است. هرگونه سیگنال منفی مبنی بر تشدید تنش میان ایران و آمریکا معادلات معاملهگران را بر هم می‌‌‌زند. اما از سویی بهبود اوضاع از طریق کاهش ریسک‌‌‌های موجود وضعیت جدیدی را در بازار سهام رقم خواهد زد.
در مورد معاملات روز شنبه بازار سهام حرف و حدیث فراوان است. در همین خصوص، فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، اظهار کرد: بورس تهران از شرایط فشار تقاضا خارج شده است. بخشی از این اتفاق مربوط به اصلاح بازار و بخشی دیگر مربوط به ابهامات حاکم بر وضعیت متغیرهای اثرگذار به‌ویژه وضعیت سیاست خارجی کشور است.
روز گذشته برخلاف انتظارات، بورس کانال ۲.۸میلیون واحدی را از دست داد. این در حالی است که بازگشایی برخی از نمادهای پتروشیمی در این روز نویدبخش پایان اصلاح و استراحت در تالارسهام بود. البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که با توجه به لغو مصوبه دولت در خصوص نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌‌‌ها، سهامداران قبلی نسبت به سهامداران جدید (به‌دلیل توقف دوماهه نمادهای پتروشیمی) متضرر خواهند شد. اما با توجه به اینکه شرکت‌های پتروشیمی وزن زیادی در سبد شاخص کل و مجموع سودآوری شرکت‌های بورس و فرابورس دارند، به مرور اثر مثبت بازگشایی نمادهای مذکور را در کلیت بازار مشاهده خواهیم کرد.
شرکت‌های پتروشیمی همراه با گروه‌‌‌های پالایشی، فولاد، کانی، فلزی و غیر‌فلزی در مجموع بیش از ۵۰درصد ارزش و بزرگی بازار را تشکیل می‌دهند. اما چرا روز شنبه و با وجود بازگشایی چند نماد پتروشیمی، معاملهگران واکنش درخور توجهی نشان ندادند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت، اساسا در شرایطی که متغیرهای اثرگذار بر روند بازار سهام در وضعیت مبهم به سر می‌‌‌برند، اخبار مثبت کارآیی چندانی ندارد و نمی‌‌‌تواند بازار را وادار به حرکت کند. البته در این میان یک سناریو مطرح می‌شود. با توجه به پتانسیل پتروشیمی‌‌‌ها برای تقاضا اما بازار روز گذشته با فشار مضاعف فروش مواجه شد.
به نظر میرسد این امر را می‌‌‌توان به فروش سایر سهام در راستای «خرید سهام پتروشیمی‌‌‌ها» نسبت داد. بنابراین براساس این سناریو در روزهای آینده بازار می‌‌‌تواند از فشار فروش فاصله بگیرد و نمادهای پتروشیمی رونق را به چرخه معاملات بازگردانند. شرکت‌هایی که در دوره رونق اخیر باز نبودند، طبیعتا استارت صعودی خواهند زد که می‌‌‌تواند از منظر روانی بر عملکرد کلیه بازار اثر مثبت بگذارد. نمادهایی که باز شدند و نمادهایی که همچنان بسته هستند، به مثابه عرضه اولیه هستند و به محض بازگشایی با هجوم تقاضا و صفوف خرید روبه‌رو خواهند شد.
جاماندن از بازدهی ۴۰درصدی بورس از آبان‌ماه مزیت مهمی برای این گروه‌‌‌ها محسوب می‌شود. بنابراین در نگاهی دیگر شاید بتوان فشار فروش در سایر نمادها را در جهت ورود پول به نمادهای پتروشیمی ارزیابی کرد. به‌گفته این کارشناس، ابهام در وضعیت متغیرهای سیاسی امکان برنامه‌ریزی را از سرمایه‌گذاران سلب می‌کند. در چنین شرایطی وضعیت بنیادی نیز نمی‌‌‌تواند تغییر چندانی در وضعیت بازار به وجود آورد.
آنچه روشن است اینکه بازار به روزهای پیش‌رو با دیده خوش‌بینی نگاه می‌کند. گواه چنین ادعایی را می‌‌‌توان در افزایش قابل‌‌‌توجه تعداد صف‌‌‌های خرید پتروشیمی‌‌‌ها جست‌‌‌وجو کرد.
بر این اساس بیراه نیست اگر بگوییم که دلیل اصلی این خوش‌بینی حمایت سیاستگذار از بورس تهران به انحای مختلف است. یکی از عوامل مهمی که می‌‌‌توان آن را دلیل اصلی صعود قیمت‌ها در دوماه گذشته دانست، حذف ارز نیماست که انتظار می‌رود در ماه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پیش‌رو اثری جدی بر فروش شرکت‌های دلاری و صنایع بزرگ بازار بگذارد. بر این اساس عوامل متعددی موردتوجه سیاستگذاران بوده که تمامی آنها به نحوی می‌‌‌توانند خیال سرمایه‌گذاران را در خصوص کاهش نیافتن بیشتر قیمت‌ها و آینده بنیادی مناسب برای بازار سهام راحت کنند.
