به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از روابط‌عمومی خانه موسیقی ایران، در ابتدای این نشست حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران ضمن خیرمقدم به حضار با بیان اینکه این جلسه بیشتر جنبه ارج نهادن و معرفی دارد، گفت: خراسان مهد بزرگ تاریخی فرهنگی کشور ماست و از نظر موسیقی نیز جایگاه و پایگاه بسیار مهمی را به خود اختصاص داده است. هدف از برگزاری چنین نشستی ارج نهادن به این میراث گرانقدر و هنرمندان این خطه است و استاد ولی‌نژاد یکی از مفاخر این حوزه موسیقی هستند که در وصف ایشان و هنرشان حتماً استاد درویشی توضیحات کاملی را ارائه خواهند کرد.

در ادامه جمشید ولی‌نژاد قطعاتی را نواخت و سپس محمدرضا درویشی آهنگ‌ساز و پژوهشگر موسیقی با بیان اینکه این نشست به نوعی به موسیقی شمال خراسان اختصاص دارد، عنوان کرد: جمشید ولی‌نژاد در یک خانواده‌ای که همگی بخشی و نوازنده ساز دوتار بوده‌اند بزرگ شده است. من پنجاه سال پیش شاهد آن بودم که حمرا بخشی گل‌افروز در جشن هنر شیراز در حافظیه طوفانی به‌یادمادنی به پا کرد.

او در ادامه درباره استان خراسان و تقسیم‌بندی‌های آن توضیحاتی ارائه کرد و یادآور شد: خراسان شمالی به لحاظ مساحت، تعداد سکنه و شهرها کوچکتر از خراسان رضوی و خراسان جنوبی است. حتی شهری چون قوچان که به لحاظ فرهنگی، قومی و زبانی جزء شمال خراسان محسوب می‌شد در تقسیم‌بندی‌ها جزء خراسان رضوی شد. در حال حاضر شهرهایی چون قوچان، شیروان، بجنورد، اسفراین و درگز شهرهای اصلی خراسان شمالی هستند که چندان بزرگ هم نیستند. اقوامی که در خراسان شمالی زندگی می‌کنند متنوعند، برخلاف خراسان رضوی و خراسان جنوبی که تنوع قومی و زبانی در آن‌ها نیست.

این پژوهشگر همچنین افزود: جمشید ولی‌نژاد از قوم تات است که فارسی زبان هستند البته این قوم در مناطق دیگر ایران نیز پراکنده هستند. ترکمن‌ها نیز در بخش شمالی خراسان هستند و همه اهالی درگز که شمالی‌ترین شهر خراسان محسوب می‌شود ترکمن هستند. در واقع درگز منطقه خاصی به لحاظ فرهنگی است که موسیقی شمال خراسان را به موسیقی ترکمنی متصل می‌کند.

درویشی در ادامه یادآور شد: بخشی بزرگی در درگز به نام اولیاقلی یگانه درگزی که اصالتاً ترکمن بود، وقتی آواز می‌خواند و دوتار می‌نواخت، هم رگه‌ای از موسیقی بخشی‌های شمال خراسان را داشت و هم یک رگه‌ای از ترکمن‌ها داشت که به آن‌ها ترکمن خراسانی اطلاق می‌شود. اما به لحاظ موسیقی دو گروه اصلی و کاملاً متفاوت نسبت به هم در شمال خراسان بوده و همچنان نیز هستند؛ یکی عاشق‌ها و دیگری بخشی‌ها. برخلاف عاشیق‌های آذربایجان که کار اصلی‌شان خواندن و ساز عاشیقی زیر صدایشان است و چندان اهمیتی ندارد، نوازندگانی که در شمال خراسان هستند اساساً خوانندگی کار آن‌ها نیست و رقصنده‌های زبردستی هستند و بنابراین در شمال خراسان تنها آواز بخشی‌ها باقی می‌ماند البته برخی از آن‌ها دوتار نمی‌نوازند و بخشی نیز نیستند اما آواز را به خوبی می‌خوانند که به‌ آن‌ها بخشی گفته نمی‌شود.

او ضمن اشاره به اینکه  بخشی باید یک مجموعه خصوصیات را داشته باشد، عنوان کرد: حتی اگر کسی دوتار بزند و آواز بخواند نمی‌توان به او بخشی گفت. بخشی باید دو تار را به کمال بزند و آواز را نیز به کمال بخواند، مقام‌ها را به کمال بداند و ساز دو تار را نیز خودش بسازد. یکی از وظایف مهم بخشی‌ها نیز داستان‌سرایی است همان کاری که عاشیق‌های آذربایجان نیز انجام می‌دهند.

این پژوهشگر همچنین گفت: بخشی و بخشی‌گری شمال خراسان به دلیل رسانه‌های جدید بسیار محدود شده است و امروزه کمتر کسی است که بتوان به او بخشی گفت چراکه مجموعه خصوصیات، یک فرد را بخشی می‌کند. آقای جمشید ولی‌نژاد از نگاه من دارای مجموعه خصوصیات یک بخشی کامل است.

او در ادامه اظهار کرد: جمشید ولی‌نژاد در ادامه نشست با یک دوتار تغییریافته می‌نوازند. این تغییر عبارت از این است که حدود دو سوم صفحه دو تار را به جای چوب پوست آهو کشیدند اما چوب دایره مانند را زیر خرک گذاشته‌اند تا خرک به صورت مستقیم با پوست تماس نداشته باشد که به آن فشار بیاورد. البته این کار پیش از این روی ساز سه‌تار انجام شده است اما با اقبال مواجه نشد. ابتکار عملی که آقای ولی‌نژاد بر دوتار انجام داده‌اند در شمال خراسان با استقبال مواجه شده است.

در ادامه جمشید ولی‌نژاد ضمن اشاره به اینکه نام دوتار ابداع شده را «جمشید» نهاده است، با دو ساز دوتار نواختند تا حاضرین شاهد تفاوت صدای این دو ساز شوند.

در پایان نیز با حضور حمیدرضا نوربخش، داوود گنجه‌ای، قاسم رفعتی و محمدرضا درویشی لوح تقدیری به جمشید ولی‌نژاد اهدا شد.

۲۴۴۲۴۵