شعله‌های آتشی که بر جان ساختمان‌ها و جنگل‌ها می‌افتد علاوه بر خسارت‌های مادی، باعث آسیب‌های بدنی و سوختگی افراد یا مرگ آن‌ها می‌شود. این آتش‌سوزی‌ها بیشتر بر اثر رعایت نکردن نکات ایمنی یا بی‌دقتی افراد اتفاق می‌افتد که رعایت نکات ایمنی می‌تواند باعث کاهش آن‌ها شود. «اعتماد» در این گزارش به بررسی مهم‌ترین آتش‌سوزی‌های تاریخ ایران پرداخته است. 

 

به گزارش اعتماد، آخرین سانس شب ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ در سینما رکس آبادان فیلم گوزن‌ها با یک تمِ تماما سیاسی و مخالف رژیم پهلوی که به داستان فرار یک چریک فدایی می‌پردازد در حال اکران بود که شعله‌های آتش از هر طرف زبانه کشید و عده‌ای بی‌گناه را به کام مرگ کشاند. آتش‌سوزی که ابهام درباره آتش‌افروزان و انگیزه آن‌ها، تلفات انسانی و همچنین پیامدهایش، آن را به مشهورترین پرونده آتش‌سوزی ایران بدل کرد تا موضوع ابهام هیچ‌گاه از آن برداشته نشود. آتش‌سوزی سینما رکس آنچنان هولناک بود که روزنامه‌ها با تیتر بزرگ سیاه رنگ‌شان نوشتند که ۶۰۰ نفر را در سینما رکس آبادان زنده زنده سوزاندند. 

 

متهم اصلی که در این جنایت دستگیر شد، حسین تکبعلی‌زاده بود، اما با پیروزی انقلاب در ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ از زندان آزاد می‌شود و به همراه ۲۵ نفر دیگر از مسوولان شهربانی، ساواک و روسای ادارات و مقامات استانی به عنوان متهم معرفی می‌شوند و دادگاه از ابتدای شهریور ۱۳۵۹ به ریاست حسین موسوی تبریزی برگزار می‌کنند و تکبعلی‌زاده به جرم آتش‌سوزی سینما رکس اعدام می‌شود. 

 

بیست و ششم بهمن ۱۳۸۳ مصادف با پنجم محرم همزمان با برگزاری نماز مغرب و عشا ناگهان مسجد ارگ دچار آتش‌سوزی مهیبی شد. نیروهای آتش‌نشانی از چند ایستگاه با هشت خودروی آبپاش خودشان را به میدان ارگ رساندند و پس از چند ساعت تلاش آتش را مهار کردند، اما خاموش‌شدن شعله‌های آتش نتوانست از تعداد قربانیان کم کند زیرا عده زیادی در آتش سوختند و عده‌ای هم زیر دست و پا و فشار جمعیت در راهروی خروجی مسجد خفه شدند.

 

در همان دقایق نخست حادثه، چند مصدومی که زیر دست و پا له شده و عده‌ای دیگر که سوخته بودند و هنوز نفس می‌کشیدند، توسط نیروهای امدادی و آتش‌نشانی به نزدیک‌ترین بیمارستان‌ها منتقل شدند، اما با وجود تلاش فراوان کادر درمانی با توجه به‌شدت سوختگی و جراحات وارده در بیمارستان جان خود را از دست دادند و آمار قربانیان به ۷۸ نفر رسید.

 

این آمار بالا هم به سبب این بود که مسجد ارگ در دهه نخست محرم محل اجرای برنامه عزاداری با جمعیت زیادی بود و تقارن برگزاری نماز جماعت با زمان آتش‌سوزی نیز خود مزید بر علت شد. در خصوص علت آتش‌سوزی تحقیقات اولیه نشان داد، انفجار کپسول گاز مسجد در طبقه دوم باعث ایجاد حریق شده است. همچنین سقف ۸۰۰ متری شبستان که با برزنت پوشانده شده بود و برای جلوگیری از سرما توسط متولیان مسجد آغشته به پارافین بود، موجب گسترش آتش‌سوزی و ریختن آتش بر سر نمازگزاران شد. 

 

محمد علی فردین بازیگر و علی حاتمی کارگردان در ۱۳۳۷ سینما نیاگارا را راه انداختند که بعدها به جمهوری تغییر نام داد. این سینما در آبان ۱۳۸۷ تنها چند روز پس از سخنرانی لیلا حاتمی یکی از مالکان سینما، برای دعوت از محمد خاتمی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ دچار آتش‌سوزی شد. پس از حدود چند ساعت با حضور ماموران آتش‌نشانی مهار شد. این آتش‌سوزی تلفات جانی نداشت، اما سازمان آتش‌نشانی میزان خسارت وارده به این سینما را ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان برآورد کرد. هرچند محمد رضا حاجی بیگی، مدیرعامل سازمان آتش نشانی اعلام کرد که آتش‌سوزی در سینما جمهوری عمدی بوده است. 

 

در ۱۵ آذر ۱۳۹۱.۳۷ دانش‌آموز مقطع ابتدایی مدرسه دخترانه شین‌آباد شهر پیرانشهر در استان آذربایجان‌غربی به دلیل انفجار بخاری نفتی دچار سوختگی شدند که در این حادثه ۲ دختر دانش‌آموز به نام‌های سارینا رسول‌زاده و سیران یگانه نیز جان خود را از دست دادند. علت حادثه این بود که پس از آتش گرفتن بخاری، ازدحام جلوی در کلاس و حفاظ پنجره‌ها مانع از آن شد که دانش‌آموزان به سرعت کلاس را ترک کنند و تعدادی از آن‌ها سوختند تا ۴۰ روز پس از این سانحه، پزشکان به دلیل شدت سوختگی مجبور به قطع انگشتان دست سه نفر از دانش‌آموزان آسیب‌دیده شدند. برخی از این دختران بارها تحت عمل جراحی دست و صورت قرار گرفتند. عمل‌هایی که به گفته پزشکان سال‌ها باید ادامه پیدا کند هرچند معلوم نیست که با این عمل‌ها چند درصد چهره از دست رفته‌شان را می‌توانند باز یابند. 

 

صبح ۲۹ دی ۱۳۹۲ یک ساختمان ۵ طبقه در خیابان جمهوری تهران دچار آتش‌سوزی شد و ساعت ۱۱ و ۴۶ دقیقه این آتش‌سوزی به سامانه ۱۲۵ اعلام و آتش‌نشانان به محل حادثه اعزام شدند. در این زمان ۲ زن برای نجات جان‌شان خود را از پنجره آویزان کرده بودند. در همان لحظه یکی از نردبان‌های هیدرولیکی در پایین ساختمان مستقر و جک نردبان زده شد، اما به علت مشکلات فنی پله‌های نردبان باز نشد و ماموران شروع به جایگزینی نردبان دوم کردند.

 

در همین زمان این دو زن در برابر چشمان بهت‌زده مردم و ماموران آتش‌نشانی از میان شعله‌های مهیب آتش از طبقه پنجم به زمین پرتاب شدند. با حضور آتش‌نشانان در محل آتش‌سوزی مشخص شد که از طبقه پنجم یک ساختمان اداری یک اتاق شبیه اتاق مانیتورینگ طعمه حریق شده و آتش در حال سرایت به دیگر بخش‌ها بوده است. 

 

صبح ۳۰ دی ۱۳۹۵ ساختمان پلاسکو یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های بلند تهران دچار حریق شد تا حادثه‌ای غم‌انگیز رقم بخورد. ساختمان تجاری پلاسکو که بیشتر به محل عرضه پوشاک شهره بود در ضلع شمال شرقی چهارراه استانبول تهران قرار داشت. بعد از آتش‌سوزی ماموران آتش‌نشانی خود را به محل حادثه رساندند و عملیات اطفای حریق را آغاز کردند، اما وسعت آتش‌سوزی و نیز شرایط محیطی به‌گونه‌ای بود که اطفای فوری حریق را غیرممکن کرده و در نهایت باعث تاخیر در مهار آتش‌سوزی شد.

 

در این بین ازدحام مردم برای کمک یا تماشای این حادثه هم باعث بروز مشکل برای تیم‌های کمک‌رسانی شده و درنهایت درحالی که هنوز تعدادی از آتش‌نشانان و تیم‌های امدادی در محل حضور داشتند، این ساختمان فرسوده تاب نیاورد و فروریخت تا عده‌ای از آتش‌نشانان حین انجام وظیفه جان خود را از دست بدهند. آتش‌نشانانی که جان خود را کف دست گرفته بودند و برای مهار آتش و نجات افراد حاضر در طبقات فوقانی این ساختمان حضور داشتند، مجالی برای خارج شدن از ساختمان پیدا نکردند و زیر آوار مدفون شدند. 

 

مجتمع پتروشیمی بوعلی سینا در زمینی به مساحت ۳۶ هکتار در شمال غربی خلیج‌فارس در خوزستان و در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام خمینی قرار دارد. این مجتمع مجری طرح آروماتیک سوم بوده که عملیات اجرایی آن در فروردین ۱۳۸۰ آغاز و واحدهای تولیدی آن در ۱۳۸۳ راه‌اندازی شد، اما عصر ۱۶ تیر ۱۳۹۵ آتش‌سوزی مهیب در پتروشیمی بوعلی واقع در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در بندر امام خمینی به وقوع پیوست. تمام آتش‌نشانی‌های مناطق نفت‌خیز به محل حادثه اعزام شدند تا از وقوع آتش‌سوزی به مخازن و وقوع انفجار مهیب‌تر جلوگیری به عمل آورند. بالاخره پس از ۵۶ ساعت تلاش تیم‌های آتش‌نشانی به منظور اطفای حریق پتروشیمی بوعلی سینا در بندر ماهشهر، آتش خاموش شد. در این آتش‌سوزی برج هشت هزار و یک این مجتمع که با ۱۲۱ متر ارتفاع یکی از بلندترین برج‌های پتروشیمی است، طعمه آتش شد.

 

 گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در اجرای تبصره ۲ ماده ۴۵ آیین‌نامه داخلی در مورد گزارش کمیسیون انرژی پیرامون حادثه آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی سینای ماهشهر آمده بود که حادثه آتش‌سوزی مجتمع پتروشیمی بوعلی سینای ماهشهر غیرعمدی بوده است، ولی قصور واحدهای مدیریت، تعمیر، بهره‌برداری، منابع انسانی، آموزش و آتش‌نشانی محرز است که برخوردهای لازم انجام شده است.

 

در بخش دیگری از این گزارش بیان شد که ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست معمولا از اولویت‌های شرکت‌های خصوصی نیست و ضرورت دارد نهادهای حاکمیتی در این خصوص نظارت جدی‌تری را اعمال کنند. همچنین کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گزارش خود ۱۳ عامل را موجب ایجاد آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی سینای بندرماهشهر و کندی روند کار و نبود مهار به‌موقع آتش و افزایش خسارات مالی اعلام کرد. 

 

مجموعه حسن‌آباد که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد در تقاطع خیابان‌های امام خمینی و حافظ قرار دارد که در ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسید. حوالی ساعت ۲۲ چهارشنبه ۲۷ تیر ۱۳۹۸ دچار آتش‌سوزی شد و ماموران ۵ ایستگاه آتش‌نشانی به محل حادثه اعزام شدند. حریق از یک انباری در طبقه دوم این ساختمان آغاز شد و به سرعت بخش‌های مختلفی از طبقه دوم این ساختمان را دربرگرفت که ۲ گنبد از هشت گنبد تاریخی میدان حسن‌آباد که در شمال‌غربی میدان قرار گرفته بودند بر اثر آتش ویران شدند. 

 

روز جمعه، دوازدهم آبان ۱۴۰۲ آتش‌سوزی در کمپ اعتیاد لنگرد باعث کشته‌شدن بیش از ۳۰ نفر شد و در پی این حادثه روز یکشنبه چهاردهم آبان ۱۴۰۲ در لنگرود عزای عمومی اعلام شد. آتش‌سوزی در ساعت ۵ و ۴۵ صبح روز دوازدهم آبان، در کمپی به نام «گام اول رهایی» شروع شد. افراد حاضر در این مرکز به دلیل قفل بودن در امکان خارج شدن را پیدا نکردند و در جریان حادثه ۳۲ نفر کشته و ۱۷ نفر مصدوم شدند. مقامات استان گیلان وضعیت برخی اجساد سوخته را غیرقابل شناسایی اعلام کردند.

 

تا تاریخ ۲۱ آبان، آمار فوتی‌های این حادثه به ۳۶ نفر رسید. معاون استاندار گیلان در ابتدا علت آتش‌سوزی را طبق بررسی‌های اولیه آتش‌گرفتن بخاری عنوان کرد، اما چند روز پس از حادثه با طرح فرضیه عمدی بودن آتش‌سوزی، از دستگیری یک نفر به این اتهام خبر دادند. دادستان مرکز استان گیلان متهم را شخصی معرفی کرد که در این کمپ بستری و به‌تازگی آن را ترک کرده بود. 

 

در ۵ بهمن ۱۴۰۲، ضلع شرقی بیمارستان گاندی در خیابان گاندی در تهران دچار آتش‌سوزی شد. علت این آتش‌سوزی اتصالی سیم برق اعلام شد که در پشت نمای کامپوزیت ضلع شرقی بیمارستان رخ داده بود. دادستان تهران در رابطه با این حادثه اعلام کرد که پرونده قضایی تشکیل شده است. طبق گزارشات آتش‌سوزی در بخشی رخ داده که در حال بازسازی بوده است.

 

 این مجموعه شامل بیمارستانی در ۱۷ طبقه و هتلی در ۲۱ طبقه است. جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی اعلام کرده بود که پیش از آتش‌سوزی، هتل بیمارستان گاندی پنج بار اخطار ناایمن بودن گرفته بود. به گفته ملکی، بیماران و افراد داخل بیمارستان به بیرون منتقل شدند و این حادثه هیچ مصدومی نداشت.

 

آتش‌سوزی از قسمت نمای ساختمان آغاز شد و به دلیل جنس نمای آن به سرعت پیش‌روی کرد. همچنین شعله‌های آتش از طریق نما به بخش‌هایی از داخل ساختمان نیز سرایت کرده بود. سخنگوی وزارت بهداشت نیز اعلام کرد که هیچ یک از افراد و بیماران آسیب ندیدند و ۹۳ بیمار در بیمارستان هنگام رخ دادن حادثه حضور داشتند که ۹۱ نفر از آن‌ها به دیگر مراکز درمانی منتقل شدند. 

 

این آتش‌سوزی در بامداد ۲۹ خرداد ماه ۱۴۰۳ رخ داد و باعث جان باختن حداقل ۱۰ نفر شد. آتش‌سوزی در ساعت یک و ۳۰ دقیقه بامداد روز سه‌شنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ شروع شد و سه ساعت ادامه داشت. به گفته رییس سازمان آتش‌نشانی رشت، منش این حادثه، اتاق تاسیسات برق اضطراری یو پی اس واقع در زیرزمین این بیمارستان خصوصی بوده است. پس از آتش‌سوزی ۱۴۲ بیمار از بیمارستان منتقل شدند که ۳۳ نفر از این آمار، مربوط به بخش مراقب‌های ویژه است. در این حادثه ۱۰ نفر از بیماران به علت قطعی برق بخش آی‌سی‌یو و خفگی بر اثر تنفس دود زیاد کشته شدند. در زمان حادثه، بیمارستان فاقد سیستم اطفای حریق بوده است.