همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: محسن رفیق‌دوست، از افراد موثر و کلیدی در دو رویداد بزرگ اجتماعی تاریخ معاصر ایران؛ وقایع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و اتفاقات دوران دفاع مقدس در دهه ۶۰ است که نقش انکارناپذیری در تحولات انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی در تاریخ معاصر کشورمان دارد. او از نزدیک شاهد بسیاری از وقایع ریز و درست این سالها بوده و دیده‌ها، شنیده‌ها و روایت‌هایش از رویدادهای مهم این دوران پرفراز و نشیب می تواند به منزله سندی قابل استناد در اختیار محققان و پژوهشگران حوزه تاریخ و تحولات اجتماعی جامعه ایران در دوران اخیر قرار گیرد. چرا که به اعتقاد بسیاری، محسن رفیق‌دوست یکی از چهره‌های شاخص در تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که نمی شود نقش او را در سازماندهی فعالیت‌های هشت سال دفاع مقدس نادیده گرفت. او به این دلیل که از پایه‌گذاران سپاه پاسداران است و بعد از آن مسئول تدارکات جنگ بوده، به عنوان یکی از شخصیت‌های مهم در این ایام محسوب می شود. مهم ترین فعالیت رفیق‌دوست به زمانی بازمی‌گردد که به عنوان مسئول تدارکات سپاه در طی جنگ تحمیلی خدمت کرده است. مجموع خاطرات محسن رفیق دوست از این ایام در کتاب «برای تاریخ می‌گویم» بازگو شده که این اثر تاریخی حاوی نکات قابل تامل بسیاری در مورد رویدادهای سرنوشت ساز دهه اول انقلاب اسلامی به ویژه سال های دفاع مقدس است.
اطلاعات موجود در خصوص شکل گیری کتاب«برای تاریخ می گویم» نشان می دهد علامیان نگارش این خاطرات را از سال ۸۷ آغاز کرده و ساختار کتاب بر اساس پرسش‌هایی است که نویسنده از رفیق‌دوست پرسیده و این سؤالات بر اساس توالی زمانی انتخاب شده است. انتخاب قالب پرسش و پاسخ برای تدوین کتابی چنین جامع از ویژگی های اثر حاضر است که در بین کتاب های خاطره که در سال های اخیر منتشر شده کمتر دیده می شود. بنابر این، سبک جدیدی از نگارش به شیوه مصاحبه در این کتاب اجرا شده که همین رویکرد باعث شده روند ماجراها از حالت چالشی متناسب با مضمون کتاب برخوردار باشد. این در حالی است که اکنون بسیاری از کتاب های خاطره که توسط نویسندگان و بر اساس خاطرات چهره های شاخص در حوزه های گوناگون جمع آوری و تدوین می شود، به شکل یکنواختی ارائه می شود که نقش مصاحبه کننده آن چندان چشمگیر نیست و به عبارت دیگر، همه چیز در اختیار راوی خاطرات است و او هم معمولا آن طور که خودش دوست دارد خاطراتش را بیان می کند. این روند در کتاب برای تاریخ می گویم، تغییر کرده و جنبه چالشی روند ماجراها به خوبی مشهود است. ناگفته‌های زیادی در این اثر بازگو شده و همچنین بسیاری از پرسش‌هایی که در آن زمان وجود داشته و تاکنون حل نشده است، در گفت‌وگو با رفیق‌دوست مطرح و او هم به این پرسش‌ها پاسخ گفته است.
راوی در مقدمه این اثر به چگونگی جمع‌آوری و نگارش خاطرات اشاره کرده و گفته است:«سه سال پیش، فرمانده محترم کل سپاه، سردار سرلشکر پاسدار محمدعلی جعفری، یعنی همان عزیز جعفری خودمان، طی نامه‌ای که از سوی سردار فتح‌الله جعفری فرستاده بودند، از بنده خواستند که خاطرات و محفوظات خودم را از دوران دفاع مقدس بیان کنم. کار مصاحبه و تدوین خاطرات بر عهده برادری محترم و خبره، آقای سعید علامیان، بود. کتاب حاضر نتیجه ۲۱ جلسه (۴۸ ساعت) گفت‌وگوی حقیر با ایشان است. راوی همچنین یاد آوری کرده است، متأسفانه، امروز، پس از گذشت ۲۲ سال از پایان جنگ، که این‌جانب در آستانه هفتادسالگی‌ام، مرور انبوه خاطرات دفاع مقدس، که هر روز و هر ساعتش داستانی و حکایتی است، کار راحتی نیست، اما با استناد بر نوشته‌ها و مصاحبه‌هایی که در جراید و گفتار دیگر برادران آمده و آقای علامیان هم در طول مصاحبه‌شان بدان‌ها اشاره کرده‌اند، مبنا را بر این گذاشتم که آنچه می‌دانمْ بگویم و آنچه نمی‌دانمْ بگویم نمی‌دانم و آنچه می‌دانم و نباید بگویمْ بگویم نمی‌گویم.
کتاب«برای تاریخ می‌گویم» فارغ از پیچیده‌گویی در خاطرات با صراحت به شرح وقایع می‌پردازد و از این منظر خواننده را به حوادث پر تلاطم دهه اول انقلاب نزدیک می‌کند. مسایل زیادی از این کتاب برمی‌آید، به ویژه در رابطه با درک سختی‌های مدیریت در بحران‌های گذشته، از این حوادث کم گفته‌اند یا نگفته‌اند. مخاطب با خواندن «برای تاریخ می‌گویم» با این نوع موارد مواجه می‌شود. یکی از موضوعات مهم که در کتاب «برای تاریخ می‌گویم» روی آن تاکید فراوان شده است، مسئله تامین سلاح رزمندگان در دوران هشت سال دفاع‌مقدس است. صحبت های رفیق‌دوست نشان می دهد او به خاطر مسئولیتی که در این زمنیه داشته برای تامین تسلیحات رزمندگان در دوران دفاع مقدس از هیچ تلاشی فروگذاری نکرده و در این زمینه موفق عمب کرده است. البته راوی کتاب برای تاریخ می گویم در این زمینه به ابتکارات نیروهای ایرانی هم اشاره می کند که چگونه علارغم همه محدودیتی هایی که در آن زمان برای تامین تسلیحات رزمندگان اسلام وجود داشتهف توانسته اند بر این مسئله اساسی در مدیریت جنگ غلبه کنند. از صحبت های قابل توجه راوی در این بخش مربوط می‌شود به فعالیت‌های رفیق‌دوست برای تأمین سلاح مورد نیاز رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس که برای این منظور، وی به کشور لیبی هم مسافرت و با قذافی دیدار می‌کند.
