به گزارش الف حجت‌الاسلام و المسلمین موسی احمدی نماینده کنگان، دیر، جم و عسلویه در مجلس شورای اسلامی در سمینار تخصصی توسعه ظرفیت‌های بازیابی گاز فلر که در مرکز همایش‌های صداوسیما برگزار شد؛ گفت:امروز در شرایطی گرد هم آمده‌ایم که صنعت نفت و گاز کشورمان در نقطه‌ای حساس از تاریخ خود قرار دارد. مسئله ناترازی در تامین انرژی افزایش آلاینده‌های زیست‌محیطی و لزوم بهره‌گیری از مزیت‌های اقتصادی بازیابی گازهای فلر ما را ملزم می‌سازد تا با نگاهی علمی عمیق و مبتنی بر آمار به این چالش‌ها پاسخ دهیم.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی که در جمع نخبگان صنعت پتروشیمی افزود: همان‌طور که مستحضرید گازهای همراه نفت که در فرایند استخراج آزاد می‌شوند اغلب در مشعل‌های نفتی سوزانده شده  و به‌جای ورود به چرخه اقتصادی به آلاینده های زیست‌محیطی تبدیل می‌شوند این پدیده که به «فلرینگ» معروف است.  یکی از چالش‌های بزرگ صنعت نفت در سطح جهانی است. 

وی  با بیان اینکه مطابق آمارهای رسمی سالانه بیش از ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز  همراه نفت در کشور ما سوزانده می‌شود؛ تاکید کرد:  این میزان معادل تأمین انرژی سالانه چندین میلیون خانوار ایرانی است و اگر این گاز به‌درستی مدیریت شود می‌تواند جایگزین واردات سوخت خوراک صنایع پتروشیمی و حتی عاملی برای توسعه صادرات باشد. اما متأسفانه بخش بزرگی از این منابع ارزشمند به آسانی در آسمان ایران می‌سوزد و ضمن هدر رفت سرمایه ملی آلاینده‌های زیست‌محیطی خطرناکی تولید می‌کند.

حجت‌الاسلام احمدی ابعاد زیست‌محیطی این معضل بسیار گسترده و پیامدهای آن را فراتر از صرفاً یک چالش اقتصادی دانست و تصریح کرد: انتشار سالانه بیش  از ۵۰ میلیون تن دی‌اکسید کربن تولید آلاینده‌های خطرناکی همچون دی‌اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن که عامل  باران‌های اسیدی هستند ایجاد مه‌دود در مناطق نفت‌خیز به‌ویژه در استان‌های خوزستان بوشهر و هرمزگان و افزایش  بیماری‌های تنفسی، سرطان و آسیب‌های ژنتیکی در مناطق هم‌جوار تأسیسات نفتی تنها بخشی از تبعات این معضل هستند.  

رئیس کمیسیون انرژی ادامه داد که این آمارها نشان میدهد عدم مدیریت صحیح فلرینگ نه‌تنها باعث اتلاف منابع اقتصادی می‌شود بلکه یک بحران زیست‌محیطی و انسانی نیز به دنبال دارد.  

نماینده کنگان، دیر، جم و عسلویه خاطرنشان کرد:در شرایطی که کشور با ناترازی انرژی مواجه است و در فصل زمستان با کمبود گاز روبه‌رو هستیم درحالی‌که صنایع عمده همچون فولاد و سیمان دچار ، محدودیت مصرف می‌شوند سوزاندن روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب گاز در مشعل‌های نفتی یک تناقض آشکار است.
 
 وی عنوان کرد: برآوردها نشان می‌دهد که در صورت بازیابی کامل گازهای فلر کشور می‌تواند سالانه بیش از ۳ میلیارد دلار درآمد کسب کند که این میزان می‌تواند صرف توسعه زیر ساخت های انرژی، کاهش وابستگی به واردات سوخت و حتی افزایش ظرفیت صادراتی گاز شود. 
 
 حجت‌الاسلام احمدی افزود: علاوه بر این بازیابی گازهای فلر نه‌تنها می‌تواند این منابع را به شبکه گازرسانی کشور تزریق کنند، بلکه می‌تواند به‌عنوان خوراک صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار گیرد و زنجیره ارزش را در داخل کشور توسعه دهد. امری که در نهایت به ایجاد هزاران فرصت شغلی پایدار در بخش‌های مختلف منجر خواهد شد.

رئیس کمیسیون انرژی در ادامه اذعان کرد: برای درک اهمیت موضوع نگاهی به برخی کشورهایی که در این زمینه پیشگام هستند ضروری است. نروژ با اعمال مالیات بر انتشار آلاینده‌های ناشی از فلرینگ، شرکت‌های نفتی را وادار کرده است که میزان گاز سوزانده شده را به کمتر از یک درصد کاهش دهند.
 
نماینده کنگان، دیر، جم و عسلویه بیان داشت: ایالات متحده و کانادا از میکروتوربین‌ها و سیستم‌های قابل‌حمل بازیابی گاز استفاده می‌کنند که امکان تولید برق محلی و کاهش هدر رفت گاز را فراهم کرده است. عربستان سعودی نیز با اجرای پروژه‌های عظیم بازیابی فلر، بیش از ۵۰ هزار شغل جدید ایجاد کرده و سالانه ۱۰ میلیارد دلار درآمد از این محل کسب می کند.  
 
وی  ابراز خرسندی کرد و گفت: خوشبختانه در سال های اخیر ایران نیز گام‌های مهمی در مسیر بازیابی فلر برداشته است. پروژه های کلیدی همچون NGL  ۳۱۰ دهلران با ظرفیت ۶۸ میلیون متر مکعب ، پروژه ۲۰۰۰ با ظرفیت ۷ میلیون متر مکعب در روز که در نیمه  اول ۱۴۰۴ به بهره برداری خواهد رسید؛ بازیابی گازهای فلر بید بلند خلیج فارس با ظرفیت ۱۶۸ میلیون متر مکعب در روز و  همچنین پروژه های بازیابی گاز فلر در میدان های غرب کارون و پارس جنوبی همگی نشان از توجه ویژه به این مسئله دارند.

احمدی با بیان اینکه این اقدامات هنوز کافی نیست و باید با سرعت و دقت بیشتری ادامه یابند؛ افزود: برای توسعه و تسریع در اجرای پروژه‌های بازیابی گازهای فلر اقداماتی در سطح سیاست‌گذاری اقتصادی و فناورانه ضروری است؛ یکی از مهم‌ترین این اقدامات، تصویب قوانین الزام‌آور برای کاهش فلرینگ است. به‌گونه‌ای که تمامی قراردادهای جدید  نفت و گاز ملزم به بازیافت گازهای فلر باشند و شرکت‌هایی که از این الزام تخطی کنند با جریمه‌های سنگین مواجه شوند.

رئیس کمیسیون انرژی ادامه داد: از سوی دیگر دولت باید با اعمال مشوق‌های اقتصادی از جمله تخفیف‌های مالیاتی و ارائه تسهیلات مالی به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، جذابیت اقتصادی این پروژه‌ها را افزایش دهد.  

نماینده کنگان، دیر، جم و عسلویه اعلام کرد: همچنین توسعه زیر ساخت های انتقال گازهای فلر به شبکه ملی ایجاد خطوط لوله جدید و بهره‌گیری از فناوری‌های  کوچک‌مقیاس همچون GTL و  LNG و میکروتوربین‌ها می‌تواند میزان استفاده از این منابع را به حداکثر برساند.  

وی با بیان اینکه یکی از راهکارهای اثبات شده در جهان برای کاهش فلرینگ اعمال مالیات بر سوزاندن گازهای فلر است؛ تاکید کرد:  همانند تجربه موفق  نروژ شرکت‌های نفتی باید برای سوزاندن گازهای همراه، مالیات بپردازند تا انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری در بازیابی این منابع را داشته باشند علاوه بر این استفاده از فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء می‌تواند موجب بهینه‌سازی فرایند بازیابی گازهای فلر و کاهش هزینه‌های عملیاتی شود.

احمدی گفت: ما در نقطه ای ایستاده ایم که هر تصمیم و اقدام ما تأثیر مستقیمی بر آینده انرژی کشور دارد بازیابی گازهای فلر نه تنها یک  تعهد اقتصادی بلکه یک مسئولیت ملی و زیست محیطی است. 

رئیس کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: این مسئله راهی برای کاهش ناترازی انرژی ، افزایش درآمدهای ملی توسعه صنایع پایین دستی و ایجاد اشتغال پایدار است. ضروری است که با تکیه بر دانش بومی استفاده از تجربیات جهانی و هم افزایی میان بخش دولتی و خصوصی مسیر توسعه پایدار را با قدرت ادامه دهیم. 

وی افزود: امیدوارم این همایش بستر تعامل و هم افزایی میان سیاست گذاران، صنعتگران و سرمایه گذاران باشد و به اجرای سریع تر و  گسترده تر پروژه های بازیابی فلر منجر شود. با نگاه جامع رویکردی عملیاتی و اراده ای راسخ میتوانیم از این تهدید یک فرصت تاریخی بسازیم و آینده ای پایدار کم کربن  را برای نسلهای آینده رقم بزنیم.  

نماینده کنگان،دیر، جم و عسلویه با بیان اینکه فلرینگ، زنگ خطری برای اقتصاد و محیط زیست است؛ گفت: گاز فلرینگ ، هدررفت منابعی ارزشمند است که کشور ما به آن نیاز حیاتی دارد. ایران در سال 2023 با 21.2 میلیارد مترمکعب گاز فلر، دومین کشور جهان در این حوزه بود. این رقم معادل 42 درصد مصرف سالانه گاز ترکیه، بیش از کل صادرات گاز کشور و معادل 2 فاز گازی پارس جنوبی است.

وی با تاکید بر اینکه این وضعیت تنها به معنای از دست دادن پنج میلیارد دلار عدم‌النفع نیست تصریح کرد: بلکه از دست دادن منبع بالقوه انرژی در این شرایط ناترازی انرژی کشور و انتشار 50 میلیون تن دی‌اکسیدکربن، تشدید گرمایش ناشی از متان و مرگ سالانه بیش از 40 هزارنفر در کشور را به ثبت رسانیده است. این بحران اقتصادی،زیست‌محیطی و بهداشتی، نیازمند اقدامی فوری است.

رئیس کمیسیون انرژی اعلام کرد: بر اساس گزارش بانک جهانی، شدت فلرینگ ایران (نسبت گازهای فلر به تولید نفت) به 15.5 رسیده است؛ رقمی که 2 برابر شدت فلرینگ روسیه و سه برابر میانگین جهانی است. شدت فلرینگ یک هشدار جدی پیرامون عدم سیاست عملیاتی مشخص در برنامه ریزی گازهای فلر می باشد. 

حجت‌الاسلام احمدی با اشاره به تحولات اخیر در سیاست‌های انرژی ایران گفت: از سال ۱۳۶۸ تاکنون، ایران بیش از ۲۰ قانون و مقررات در زمینه کاهش گازهای مشعل تصویب کرده است. این قوانین نشان‌دهنده تحول سیاست‌های کشور از مالکیت دولتی به سمت مشارکت بخش خصوصی در کل زنجیره ارزش نفت و گاز است.

 وی با بیان اینکه قوانین مرتبط با جمع‌آوری گازهای مشعل در سه مرحله اصلی تدوین شده‌اند؛ مطرح کرد: در مرحله اول، از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۲، ۹ قانون تصویب شد که بر اساس آن شرکت ملی نفت ایران مسئول سرمایه‌گذاری و احداث واحدهای NGL بود. سپس در سال ۱۳۹۳، با اصلاح قانون بودجه کل کشور، سرمایه‌گذاری در واحدهای NGL به بخش خصوصی واگذار شد. در نهایت، از سال ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۱، ۱۰ قانون تصویب شد که به شرکت‌های خصوصی اجازه می‌داد در توسعه میادین نفتی و گازی برای تأمین خوراک واحدهای NGL سرمایه‌گذاری کنند.

نماینده کنگان،دیر، جم و عسلویه خاطرنشان کرد: در برنامه‌های توسعه کشور اهداف بلندپروازانه‌ای برای کاهش گازهای مشعل تعیین کردند، اما نتایج مطلوبی حاصل نشد. به عنوان مثال، در برنامه سوم توسعه هدف کاهش ۵۵ درصدی بود، اما تنها ۳۶ درصد محقق شد. این روند نشان‌دهنده ناکارآمدی در اجرای برنامه‌ها و ضرورت تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری‌هاست.

حجت‌الاسلام احمدی در بیان اهداف و برنامه های قانون هفتم برنامه توسعه ادامه داد: برنامه هفتم توسعه هدف کاهش ۷۵ درصدی گازهای مشعل را دنبال می‌کند و بر جمع‌آوری گازهای مشعل با فناوری‌های نوین، ایجاد زیرساخت‌های نیروگاهی و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی تأکید دارد. همچنین کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نظارت جدی بر اجرای این برنامه دارد.

 رئیس کمیسیون انرژی مجلس تاکید کرد: از جمله راهکارها برای کاهش فلرینگ می‌توان به تزریق گاز مشعل به میادین نفتی، تولید برق از گازهای مشعل و تولید محصولات پتروشیمی اشاره کرد. بازیافت گازهای مشعل نه تنها به تأمین انرژی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند سالانه ۵۰ میلیون تن دی‌اکسیدکربن معادل را کاهش دهد.

او در پایان افزود: وزارت نفت موظف است با اولویت‌بندی پروژه‌های "zero flaring" و همکاری با بخش خصوصی، از رویکردی شعارگونه به اقدامات عملیاتی حرکت کند. برنامه هفتم توسعه ابزار لازم برای پایان دادن به فلرینگ و کاهش حداقل ۳۰ درصدی ناترازی انرژی را فراهم کرده است. این تحولات نشان‌دهنده عزم ایران برای استفاده بهینه از منابع انرژی و کاهش آلودگی‌های محیط زیستی است.

گاز فلر چیست؟
گاز فلر (Flaring Gas) به گازی اطلاق می‌شود که در فرآیند استخراج و تولید نفت و گاز، به دلیل عدم امکان استفاده یا ذخیره‌سازی آن، به طور قابل کنترل سوزانده می‌شود. این عمل معمولاً در محل‌های تولید نفت و گاز انجام می‌شود و به عنوان یک روش ایمنی برای جلوگیری از انباشت گازهای خطرناک یا غیرقابل استفاده در محیط‌های صنعتی به کار می‌رود.