تیم ملی فوتبال ایران این روز‌ها در مسیر انتخابی جام جهانی ۲۰۲۶ حضور دارد و به زودی، شاید همین ماه آینده، بلیت حضورش در این جام را اوکی خواهد کرد. اگر چنین شود، ایران برای هفتمین‌بار در تاریخ سهمیه حضور در جام جهانی را به دست آورده که البته باتوجه به تغییراتی که در این زمینه صورت گرفته، این دوره، یکی از ساده‌ترین صعود‌های ادوار تاریخ به اسم تیم ملی ثبت خواهد شد.

تاج به صعود‌ها افتخار می‌کند

از ۶ دوره قبلی که تیم ملی ایران طعم حضور در جام جهانی را چشیده، یک دوره مربوط به قبل از انقلاب و ۵ دوره دیگر پس از انقلاب بوده است. همین گزاره به تازگی سوژه اظهارات مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال، شده تا با اشاره به بخشی چنین موردی، از آن به عنوان دستاوردی مهم بگوید. تاج روز شنبه در مراسم زنگ زورخانه که با حضور وزیر ورزش و جوانان در سالن زورخانه شهید فهمیده برگزار شده بود، گفت: «شاهد توسعه ورزش زورخانه‌ای در کشور هستیم. بعد از انقلاب ورزش ما در همه ابعاد توسعه داشت. با توجه به اینکه رشته من فوتبال است، بعد از انقلاب ورزشگاه‌های بسیاری ساخته شده که مردم و علاقه‌مندان به این رشته از وجود آن بهره‌مند هستند. با توجه به اینکه پیش از انقلاب عناوین قهرمانی به‌دست آمده، اما بعد از انقلاب این ورزش بسیار درخشان‌تر ظاهر شده است. پیش از انقلاب ما تنها در یک دوره جام جهانی حضور داشتیم، اما بعد از انقلاب در ۵ دوره شرکت داشتیم. در بخش‌های پایه از جمله امیدها، جوانان، نوجوانان و بانوان عملکرد قابل قبولی را داشتیم که امیدوارم این عملکرد‌ها توسعه بیشتری داشته باشد».

حق با تاج است ولی...

مشخص نیست مهدی تاج قصد و منظوری غیر از موارد فوتبالی داشته یا خیر ولی با استناد به همین اظهارات و فقط با تاکید بر موارد «فوتبالی» می‌توان بخشی از صحبت‌های رئیس فدراسیون را زیر ذره‌بین برد و به این مورد اشاره کرد که او تمام واقعیت را درباره این ۲ بازه زمانی بیان نکرده است. به طور کلی حق با مهدی تاج است؛ به لحاظ شمارش، تیم ملی ایران پس از انقلاب ۵ بار به جام جهانی رفته و به زودی این عدد را به ۶ خواهد رساند ولی مسئله اینجاست که نباید از کنار قوانین موجود در این ۲ برهه مختلف از زمان به سادگی عبور کرد. تیم ملی ایران در شرایطی برای اولین بار موفق شد به جام جهانی ۱۹۷۸ صعود کند که آن روز‌ها سهمیه آسیا برای حضور در جام جهانی «یک» بود. البته که شاید بتوان از آن به عنوان «نیم سهمیه» هم یاد کرد چرا که استرالیا هم به عنوان تیمی از قاره اقیانوسیه در مرحله انتخابی جام جهانی به همراه آسیایی‌ها مشغول رقابت بود. به عبارت ساده‌تر، فیفا به ۲ قاره آسیا و اقیانوسیه یک سهمیه داده بود که تیم برتر بتواند به جام جهانی برسد.

تیم ملی ایران در آن دوره، بسیاری از طلسم‌ها را شکست و با قدرت جواز حضور در جام جهانی را به دست آورد. پس از آن، قریب به ۲۰ سال طول کشید تا دوباره تیم ملی مسافر جام جهانی شود. سال ۱۹۹۸ این ناکامی از بین رفت و بعد از آن هم تیم ملی در جام‌های جهانی ۲۰۰۶، ۲۰۱۴، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ حاضر بوده که این ۳ مورد آخر به صورت متوالی حاصل شده که خودش یک رکورد خاص است.

داستان سهمیه را هم بگو آقای رئیس

دوباره نیاز به تاکید بر این مورد است که شمارش مهدی تاج از حضور تیم ملی در جام‌های جهانی، قبل و بعد از انقلاب صحیح است ولی موردی که باعث شده تا اظهارات رئیس زیر ذره‌بین برود این است که او فقط بخشی از واقعیت را بیان کرده است. بخشی که مربوط به سهمیه‌های اختصاص یافته به قاره آسیا برای حضور در جام جهانی است. همانطور که عنوان شد ایران در اولین دوره حضورش در جام جهانی کار سختی داشت و در شرایطی که سهمیه آسیا فقط یک بود، به این مهم رسید. پس از آن و به طور مشخص در ۵ دوره دیگری که مهدی تاج به آن اشاره کرده، سهمیه آسیا برای حضور در جام جهانی افزایش یافته و ۳.۵ و سپس ۴.۵ شده است. تازه برای جام جهانی پیش رو این عدد به ۸.۵ رسیده که مشخصا ارزش گرفتن سهمیه از قاره آسیا را در مقایسه با ادوار گذشته، پایین‌تر آورده و نمی‌توان دیگر، از صعود به جام جهانی به عنوان یک دستاورد نام برد.

وای اگر سهمیه همان «یک» بود

تاج در شرایطی این روز‌ها تلاش کرده صعود‌ها به جام جهانی را یادآوری کند که بعید است اگر در روی همان پاشنه قدیمی می‌چرخید، مدیریت او و هم‌نسلانش توفیقی در رسیدن به جام جهانی کسب می‌کردند. سرعت رشد و پیشرفت فوتبال در شرق آسیا، خاصه نزد کشور‌هایی همچون ژاپن و کره‌جنوبی، احتمالا مجال قدرت‌نمایی از ایران را می‌گرفت و رویای صعود به جام جهانی را بر باد می‌داد. شاید این نگاه بدبینانه باشد ولی مهدی تاج ممکن است عامدانه از کنار این قانون و توزیع سهمیه توسط فیفا عبور کرده باشد تا سهم خودش را با پوشاندن بخشی از واقعیت، در عرصه فوتبال، پررنگ‌تر جلوه دهد. 

منبع: فوتبال ۳۶۰