به گزارش همشهری‌آنلاین، «کبیر تانجا» معاون اندیشکده «بنیاد تحقیقات ناظر» در مطلبی به درگیری میان ایران و اسرائیل در پانزده ماه گذشته پرداخته و در آن بر اهمیت تداوم عملیات اطلاعاتی- انسانی در جنگ های مدرن تأکید و شکاف های موجود در فناوری های جدید را آشکار می کند. (لازم به ذکر است که ترجمه این گزارش به معنای تایید محتوای آن نیست و به منظور آشنایی مخاطبان ایرانی با پیشنهادهای مطرح در سطوح مختلف سیاسی و نخبگانی در واشنگتن منتشر می‌شود.)
در این مطلب آمده است: در طول ۱۵ ماه گذشته خاورمیانه شاهد طیف وسیعی از انتخاب های استراتژیک بازیگران دولتی و غیردولتی بوده که تلاش کرده اند برنامه های سیاسی و ژئوپلیتیک منطقه ای را به نفع خود شکل دهند به طوری که عملیات طوفان الاقصی حماس علیه اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، استراتژی های اسرائیل و ایران را تا حد امکان به یک جنگ متعارف تمام عیار نزدیک کرد.
پویایی فعالیت های ایران و اسرائیل سال هاست که بی سر و صدا زیربنای رقابت استراتژیک خاورمیانه بوده است، زیرا قدرت های عربی بیشتر بر ایجاد قدرت اقتصادی و مالی خود تمرکز کرده اند. آنها همچنین توسعه قراردادهای کوتاه مدت با تهران و مذاکرات پشت پرده با اسرائیل را برای ایجاد سطحی از بی طرفی در اولویت قرار داده اند. با این حال، اسرائیل پیشبرد سیستم اطلاعات - امنیتی را به عنوان انتخاب خود در ایجاد یک استراتژی «حمله از جلو» برای مقابله با «دفاع از جلو» ایران که به عنوان «دفاع تهاجمی» نیز شناخته می شود در اولویت قرار داده است، که در زمان قاسم سلیمانی فرمانده فقید سپاه قدس، طراحی و ایجاد شده است.
موساد برای مدت طولانی اولین خط دفاعی اسرائیل بوده هم از نظر استراتژیک و هم از نظر تاکتیکی.سازمان های اطلاعاتی اسرائیل، به ویژه آژانس اطلاعاتی خارجی آن «موساد»، برای مدت طولانی اولین خط دفاعی آن بوده اند، هم از نظر استراتژیک و هم از نظر تاکتیکی. ایده اصلی تفکر امنیتی اسرائیل این است که علیه تهدیدات درک شده به شیوه ای تهاجمی اما هدفمند عمل کند، به گونه ای که بسیاری از همتایان آنها در کشورهای دیگر عمل نمی کنند. این وضعیت اجازه می دهد تا قبل از شروع جنگ متعارف، با تهدید برخورد شود. برای اسرائیل، درگیری متعارف یک امر بالقوه پرهزینه و وجودی است.
در حالی که اسرائیل پیش از این در یک ساختار متعارف عملکرد خوبی داشته است، همانطور که در جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ شاهد بودیم، زمانی که تهدید ائتلافی از کشورهای عربی به رهبری مصر و سوریه را دفع کرد، رویکرد اطلاعاتی-امنیتی که عملیات مخفی را در اولویت قرار می دهد، به خط دفاعی اسرائیل توانایی قابل توجهی می دهد. این استراتژی شامل روش های بحث برانگیزتری مانند ترور بوده است.
«رونن برگمن»، روزنامه نگار، در شرح مفصل خود از روش های امنیتی مخفی اسرائیل، «ترور» را ابزار اصلی استراتژی های امنیتی اسرائیل از دهه ۱۹۴۰ می داند. از آن زمان، رویدادهای مهم، مانند کشته شدن ورزشکاران اسرائیلی در بازی های المپیک ۱۹۷۲ در مونیخ آلمان، توسط یک «مبارز» فلسطینی، نیاز به کارهای اطلاعاتی- امنیتی را به عنوان اولین خط دفاعی اصلی اسرائیل مطرح می کند. با در نظر گرفتن روندهای فوق، عملیاتی مانند عملیات مربوط به پیجرها که هدف آن سران و اعضای حزب الله لبنان بود، اهمیت عملیات مخفیانه طولانی مدت را در ساختار امنیتی اسرائیل بیش از پیش برجسته می کند. در همین راستا، عملیات اسرائیل که دانشمندان هسته ای ایران را در داخل ایران هدف قرار می داد روی برنامه هسته ای ایران تاثیر گذاشت.
درباره برخی از نمونه های قابل توجه این دستگاه امنیتی فراگیر که توسط سیستم اطلاعاتی- عملیاتی هدایت می شود، می توان به ترور «محمود المبحوح»، مذاکره کننده ارشد تسلیحاتی حماس در سال ۲۰۱۰ به دست یک جوخه ضربت موساد در دبی اشاره کرد. پس از ۷ اکتبر، اقدام اسرائیل در ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در مرکز تهرا، نشان دهنده ادامه بسیج برنامه ریزی‌های استراتژیک ریشه دار و بلندمدت است که اسرائیل به آن معروف شده است.
استراتژی «دفاع از جلو» ایران نه یک دکترین نظامی بلکه سیستم بازدارندگی تکامل یافته و به روز شده است.
ایران از طریق ایجاد یک معماری «دفاع از جلو» و استفاده از توان نیروهای متحد خود در منطقه به عنوان یک استراتژی بلندمدت تعریف شده، موفقیت های زیادی را به نام خود ثبت کرده‌است. «حمیدرضا عزیزی» پژوهشگر، استراتژی «دفاع از جلو» ایران را «نه یک دکترین نظامی جدید، بلکه یک شکل بازدارندگی تکامل یافته و به روز شده» می داند.
به عنوان مثال، پس از تلفاتی که حماس و حزب الله به دست عملیات نظامی اسرائیل متحمل شدند، حوثی ها به عنوان یک نیروی بالقوه باقی مانده اند. در حالی که حوثی ها از یک پیشینه ایدئولوژیک برخاسته اند که باعث رقابت مستقیم آنها با سعودی ها از سال ۲۰۱۵ تاکنون شده‌است. فقدان رهبری مشخص برای مقابله با حوثی ها نشان دهنده حیاتی بودن کار اطلاعاتی-امنیتی در این میدان در این حوزه است. حملات هوایی علیه این گروه، که ایالات متحده تحت رهبری ترامپ دوباره شروع شده، نیز نتوانسته است هیچ بازدارندگی عمده ای ارائه دهد.
یمنی ها که اکنون یکی از اعضای اصلی «محور مقاومت» بشمار می آیند، دارای ظرفیت های بیشتری نسبت به حماس یا حزب الله هستند. در حالی که حوثی ها همچنان به تهدید و هدف قرار دادن اسرائیل ادامه می دهند و حول حاکمیت و استقلال فلسطین جمع می شوند، به نظر می رسد که با آتش بس اسرائیل و حماس نیز همسو هستند. بر اساس گزارش ها، نیروهای یمنی که تجارت صدها میلیارد دلاری در آبراه های دریای سرخ را مختل کرده اند، اکنون کشتی های تجاری غیراسرائیلی را هدف قرار نمی دهند.
راه بررسی دقیق ایده «جنگ مدرن» در بستر خاورمیانه این است که به طور خاص تر، بر رقابت اسرائیل و ایران تمرکز کنیم. حمله تروریستی ۷ اکتبر یکی از این موارد بود که اتکای بیش از حد به فناوری ها در خط مقدم امنیتی به عنوان یک مسئله در حال توسعه و نه یک راه حل بلندمدت برجسته شد. بحث فناوری در خاورمیانه فراتر از معنای متعارف با ارتش ها و سیستم های تسلیحاتی سنتی آغاز نشد، بلکه با بازیگران غیردولتی و استفاده و ساخت پهپادهای آنها آغاز شد. داعش نوعی کاتالیزور بود، کارگاه هایی برای ساخت هواپیماهای بدون سرنشین ایجاد کرد، از تخصص مهندسان اروپا و فراتر از آن استفاده کرد. با این حال، خاورمیانه نشان داده است که جنگ مدرن بسیار فراتر از بحث در مورد فناوری و مرکزیت هوش مصنوعی است. در حالی که این ابزارها ممکن است به زرادخانه های پیشرو در صحنه هایی مانند رقابت های قدرت های بزرگ تبدیل شوند، درگیری های منطقه ای، فرقه ای و ایدئولوژیک، همچنان به طرح های عملیاتی و اطلاعاتی سنتی تری نیاز دارند.
در حالی که تکنیک های جدیدتر مانند داده کاوی، اوسینت و هوش سیگنال به طور قابل توجهی به ظرفیت های اطلاعاتی می افزاید، مرکزیت برنامه ریزی استراتژیک و تاکتیکی مبتنی بر هوش انسانی بیش از هر قالب دیگری حیاتی است. حذف اسامه بن لادن، رهبر القاعده در پاکستان و کشته شدن ابوبکر البغدادی، بنیانگذار داعش، در سوریه محصول هوش انسانی بود. «ریچارد مور»، رئیس ام آی ۶، سرویس اطلاعات خارجی انگلیس در سال ۲۰۲۳ گفت که با وجود گسترش هوش مصنوعی، «آینده جاسوسی در هوش و قضاوت انسانی نهفته است». این یک دیدگاه نادر اما مهم از یکی از برجسته ترین نهادهای اطلاعاتی جهان بود که سابقه ای طولانی در خاورمیانه دارد.
