در بازارهای مالی ابزارهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند به کمک سرمایه‌گذاران و تریدرها بیایند و در تصمیم‌گیری‌ها به آنها کمک کنند. برخی از این ابزارها در عین سادگی به‌شدت پراهمیت هستند. حجم بازار یا مارکت کپ (Market Cap) یکی از همین ابزارهاست.
اگر نمی‌دانید مارکت کپ چیست یا تابه‌حال به کاربرد آن توجه نکرده‌اید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. در این مقاله بررسی می‌کنیم که مارکت کپ چیست، چرا مهم است و چه کاربردهایی می‌تواند داشته باشد.
مارکت کپ مخفف عبارت Market Capitalization به‌معنای ارزش بازار است و برابر است با تعداد واحدهای یک سهام یا دارایی ضرب در قیمت هر واحد از سهام یا دارایی. مارکپ معیار مهمی برای انتخاب سرمایه‌گذاری در یک دارایی است.
مارکت کپ از ضرب تعداد واحدهای یک ارز دیجیتال یا سهام در قیمت هر واحد آن به دست می‌آید. به‌عنوان مثال، اگر قیمت بیت کوین ۱۰۰۰ دلار و تعداد واحدهای آن ۱۹ میلیون باشد، مارکت کپ آن برابر است با ۱۹۰ میلیارد دلار. درباره سهام و دارایی‌های دیگر هم همین رابطه وجود دارد. مثلاً اگر قیمت سهام یک شرکت ۱۰۰ تومان باشد و ۱ میلیون برگه سهم منتشر کرده باشد، مارکت کپ آن برابر با ۱۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
بیشتر بخوانید: بیت کوین چیست
نوع دیگری از مارکت کپ با نام ارزش بازار رقیق شده یا Fully Dilluted Market Cap وجود دارد که به مارکت کپ یک پروژه بعد از اینکه همه توکن‌های آن عرضه شد اشاره دارد. این عدد در واقع تخمینی از مارکت کپ آینده پروژه است. اگر یک ارز دیجیتال عرضه نامحدود داشته باشد یا به سقف عرضه خود رسیده باشد، ارزش بازار و ارزش بازار رقیق شده آن برابر خواهند بود.
هر شرکت، سهام، ارز دیجیتال یا هر دارایی دیگر از نظر ارزش بازار یا مارکت کپ در یکی از دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرد:
در ادامه هریک از این انواع را به‌تفکیک توضیح می‌دهیم.
دارایی‌های مگاکپ دارای ارزش بازار ۲۰۰ میلیارد دلار یا بیشتر هستند. بزرگ‌ترین شرکت‌های سهامی عام معمولاً در این دسته قرار می‌گیرند و عموماً رهبران یک صنعت، بخش یا بازار خاص را تشکیل می‌دهند. با این توصیف، پادشاه ارزهای دیجیتال یعنی بیت کوین و همچنین اتریوم که ملکه ارزهای دیجیتال نامیده می‌شود، دارایی‌هایی مگاکپ هستند.
بیشتر بخوانید: اتریوم چیست
دارایی‌هایی که لارج کپ محسوب می‌شوند، ارزش بازار بین ۱۰ تا ۲۰۰ میلیارد دلار دارند. در دنیای سهام، هر دو گروه مگاکپ و لارج کپ به‌عنوان سهام بلوچیپ شناخته می‌شوند، یعنی در مقایسه با شرکت‌های کوچک‌تر، نسبتاً پایدار هستند و کمتر تحت تأثیر نوسانات بازار قرار می‌گیرند.
دارایی‌های میدکپ دارای ارزش بازار بین ۲ تا ۱۰ میلیارد دلار هستند و این گروه از دارایی‌ها معمولاً نوسان‌پذیرتر از انواع لارج کپ و مگاکپ هستند. در دنیای سهام، سهام رشدی بخش قابل‌توجهی از میدکپ‌ها را تشکیل می‌دهند. این بدان معناست که برخی از آنها ممکن است به زودی از این گروه خارج شوند.
به عنوان مثال، شرکت Reddit در مارس ۲۰۲۴ عرضه اولیه سهام خود را انجام داد و تا اواسط سال، ارزش بازار آن ۹.۸۴ میلیارد دلار بود؛ اما تا پایان سال این مقدار بیش از دو برابر شد و آن را با قاطعیت در دسته لارج کپ‌ها قرار داد.
دارایی‌های اسمال کپ دارای ارزش بازار بین ۳۰۰ میلیون تا حدود ۲ میلیارد دلار هستند. در حالی که بخش عمده این دسته‌بندی شامل شرکت‌های نسبتاً جوان با پتانسیل رشد است، تعداد کمی از کسب‌وکارهای قدیمی که ممکن است ارزش خود را از دست داده باشند نیز در این گروه قرار می‌گیرند.
در دنیای ارزهای دیجیتال هم دارایی‌های اسمال کپ کم نداریم. بسیاری از ارزهایی که همین اکنون در صفحه اول وبسایت CoinMarketCap هستند، در همین دسته‌بندی قرار دارند. این به‌هیچ‌وجه به‌معنای فاقد ارزش بودن آنها نیست. بالعکس، به‌دلیل پتانسیلی که در برخی از این پروژه‌ها نهفته است، ممکن است گزینه‌های خیلی خوبی برای سرمایه گذاری باشند.
در بخش‌های بعدی این مقاله و در تیتر «کاربردهای مارکت کپ در سرمایه گذاری چیست؟» رابطه بین ارزش بازار و انتخاب یک دارایی برای سرمایه گذاری را توضیح می‌دهیم.
دارایی‌های میکروکپ به آن‌هایی با ارزش بازار بین حدود ۵۰ میلیون تا ۳۰۰ میلیون دلار اشاره دارد. در این دسته ممکن است یک پروژه کمتر شناخته‌شده را مشاهده کنیم که هنوز محصول قابل عرضه به بازار ندارد و در حال توسعه محصول جدیدی است.
سرمایه‌گذاری در چنین دارایی‌هایی برای افراد خیلی محتاط مناسب نیست و نیاز به بررسی دقیق دارد.
نانوکپ‌ها لایه‌ای فراتر از میکروکپ‌ها با ریسک بالا و پاداش بالا هستند و ارزش بازار زیر ۵۰ میلیون دلار دارند. این پروژه‌ها پرریسک‌ترین محسوب می‌شوند و پتانسیل سودآوری آنها بسیار متفاوت است. بررسی فهرست چنین پروژه‌هایی اغلب حس جستجو برای یافتن چیزی ارزشمند در میان اجناس یک حراج خانگی را تداعی می‌کند.
ارزش بازار یا همان مارکت کپ تکنیکی ریاضی برای تعیین ارزش یک بازار است. برخلاف عقیده بسیاری از مردم که فکر می‌کنند قیمت نمایانگر ارزش است، حقیقت چیز دیگری است.
به‌عنوان نمونه، ممکن است قیمت ارز دیجیتال X برابر با ۰.۳ دلار و قیمت ارز دیجیتال Y برابر با ۱۰۰ دلار باشد؛ اما مارکت کپ ارز اول میلیارد دلاری و مارکت کپ ارز دوم میلیون دلاری باشد. در چنین شرایطی، ارز X قطعاً در رده بالاتری نسبت‌به ارز Y قرار می‌گیرد.
هم‌اکنون ارزهای دیجیتال زیادی وجود دارند که به قیمت بیش از ۱۰۰ دلار می‌رسند؛ اما نسبت‌به ارزی مثل (مثلاً) ریپل که قیمتش فقط ۰.۵ دلار است، در جایگاه بسیار پایینی قرار دارند. بنابراین مارکت کپ معیاری مهم در اعتبار و بزرگی یک بازار است و قیمت به‌تنهایی تعیین کننده نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: ریپل چیست؟ همه‌چیز درباره Ripple و ارز XRP
اگرچه شاید ارزش بازار فقط یک رقم معمولی به نظر برسد، اما در خود اطلاعاتی را جای داده که به سرمایه‌گذاران کمک شایانی می‌کند. مهم‌ترین کاربردهای مارکت کپ در سرمایه گذاری عبارتند از:
به‌طور کلی و از نظر تئوری، ارزش بازار با ریسک سرمایه‌گذاری رابطه معکوس دارد. یعنی هر چقدر که ارزش کل بازار یک دارایی بیشتر باشد، سرمایه‌گذاری در آن خطر کمتری را برای سرمایه‌گذاران به‌دنبال خواهد داشت.
در بازار بورس، سهام شرکت‌ها به سه دسته «کم ارزش»، «ارزش متوسط»، و «پر ارزش»، تقسیم می‌شوند. در بحث سهام شرکت‌های با ارزش، سرمایه‌گذاران با خطرات کمتری در سرمایه‌گذاری مواجه‌اند. از طرف دیگر شرکت‌های کمارزش خطرات بیشتری را متوجه سرمایه‌گذاران می‌کنند؛ چراکه احتمال شکست چنین شرکت‌هایی بالاست. اما این شرکت‌ها با اعطای مزایا و پاداش‌های بیشتر، سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری تشویق می‌کنند.
در بحث ارزهای دیجیتال هم همین موضوع صدق می‌کند. سرمایه‌گذاری در بیت کوین از نظر تئوری ریسک کمتری در مقابل سرمایه‌گذاری در یک ارز دیجیتال گمنام دارد.
از سوی دیگر، پایین‌بودن ارزش کل یک سهام یا یک ارز دیجیتال به این معناست که آن دارایی برای افزایش قیمت به اندازه مثلا ۵۰% به حجم سرمایه کمتری در مقایسه با یک دارایی که حجم بازار بیشتری دارد، نیاز دارد.
به طور کلی، می‌توان گفت که هر چقدر مارکت کپ یک دارایی پایین‌تر باشد، ریسک بالاتری دارد؛ اما در صورت صعودی‌شدن، معمولاً سودآوری خیلی خوبی خواهد داشت. یادمان نرود که هر چقدر ریسک کمتر شود، پاداش هم کمتر خواهد شد.
یکی از جنبه‌های ارزش کل بازار، دست‌کاری‌های موجود در بازار است. بازارهای کمارزش معمولاً بیشتر خود را در معرض دست‌کاری بازار قرار می‌دهند. فعالان سودجو ممکن است بتوانند با در اختیار گرفتن تعداد کافی از یک ارز، بازار آن را دست‌کاری نمایند.
بر اساس کتابی نوشته «ادوین لفرور» که در سال ۱۹۲۳ منتشر شد، در سال‌های ابتدایی بازارهای سهام، بسیاری از کسانی که در بازار فعالیت می‌کردند، توانستند از این کار، سود بسیار زیادی کسب کنند.
می‌توان پروژه‌هایی با کاربردها و اهداف و تکنولوژی‌های مشابه را پیدا کرده و با جمع‌کردن مقدار مارکت کپ آنها و مقایسه آن با کل سرمایه موجود در بازار، میزان اهمیت و سهم یک نوع تکنولوژی در این بازار را سنجید.
مثلاً می‌توان در بازار بورس، ارزش تمام شرکت‌های فناوری موجود در بازار بورس را محاسبه کرد و میزان اهمیت این موضوع در بازار را درک کرد.
در بازار ارزهای دیجیتال هم مثلاً می‌توان با جمع‌آوری ارزش بازار ارزهای دیجیتالِ حریم‌خصوصی محور یا همان پرایوسی کوین‌ها (مانند مونرو، دش، و زی کش)، کل حجم سرمایه موجود در این حوزه را به دست آورد و آن را با کل سرمایه موجود در بازار ارزهای دیجیتال مقایسه کرد و دید کلی نسبت به جایگاه و اهمیت پرایوسی کوین‌ها کسب کرد.
بیشتر بخوانید: پرایوسی کوین چیست؟
عوامل زیادی هستند که بر ارزش بازار یک دارایی تأثیر دارند. در این قسمت برخی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر مارکت کپ را فهرست کرده‌ایم که آنها را بررسی می‌کنیم:
در حوزه ارزهای دیجیتال، کوین‌های مرده یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده در محاسبه ارزش کل بازار هستند. برخی از افراد کیف پول خود را گم می‌کنند و برخی نمی‌توانند کیف پول‌های نابودشده خود را بازیابی کنند. اشکالات سیستمی از دیگر عواملی هستند که باعث از بین رفتن سرمایه‌های یک فرد می‌شوند. از طرف دیگر هکرها ممکن است اقدام به دزدیدن سرمایه‌های فعالان بازار کنند.
درواقع فرمول دقیق‌تر محاسبه مارکت کپ به شکل زیر است:
ارزش بازار = (تمام سکه‌های در گردش – سکه‌های مرده) * قیمت فعلی
اما خبر بد این است که روش کارآمدی برای محاسبه و تعیین میزان کوین‌های مرده وجود ندارد.
اگر کمی با دنیای کریپتو آشنا باشید، حتماً نام سایت کوین مارکت کپ را شنیده و از آن استفاده کرده‌اید. این وبسایت معروف به آدرس coinmarketcap.com یکی از اصلی‌ترین مراجع فعالان ارزهای دیجیتال برای چک‌کردن ارزش بازار پروژه‌هاست.
البته کارکردهای این وبسایت که به CMC هم معروف است، محدود به نمایش ارزش بازار نیست و بخش‌های متنوعی به آن اضافه شده است. اما از آنجایی که از قدیم برای پیگیری ارزش بازار استفاده می‌شده و حتی نام آن هم تداعی‌کننده همین مفهوم است، بسیاری همچنان آن را با همین کارکردش می‌شناسند.
در این قسمت قصد داریم مرور خلاصه و مفیدی بر CoinMarketCap داشته باشیم و برخی از بخش‌های آن را معرفی کنیم. البته این تنها یک بررسی کوتاه است و اگر قصد دارید آموزش کاملی از وبسایت کوین‌مارکت‌کپ را دریافت کنید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله کوین مارکت کپ چیست ما را مطالعه کنید.
ساده‌ترین کاری که می‌توانید در CoinMarketCap انجام دهید، مشاهده رتبه‌بندی دارایی‌های دیجیتال در صفحه اصلی است. هر دارایی دیجیتال طبق ارزش بازار در این صفحه رتبه‌بندی می‌شود. البته به‌جز ارزش بازار، اطلاعات دیگری مثل قیمت، تغییرات ۲۴ ساعته و ۷ روزه، حجم معاملات و عرضه در گردش هم در این صفحه قابل رؤیت است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره یک ارز، می‌توانید روی آن کلیک کنید تا صفحه جزئیات ارز را ببینید. برای مثال، با کلیک روی بیت کوین، اطلاعات تکمیلی زیادی مثل نمودار قیمت آن، بازارهای آن، اخبار مرتبط با آن، وایت پیپر آن، NFTهای ساخته‌شده روی آن و بسیاری موارد دیگر را مشاهده می‌کنید.
CMC امکان مشاهده فقط دارایی‌های دیجیتال یک دسته خاص را فراهم می‌کند و محبوب‌ترین آنها در بالای صفحه قرار دارند: NFTها، میم کوین‌ها، ارزهای هوش مصنوعی، ارزهای AI Agents و برخی موارد دیگر.
بیشتر بخوانید: AI Agents چیست
CMC همچنین ویژگی لیست نظارت مرتبط با حساب CMC شما دارد که به شما امکان می‌دهد کریپتوهای مورد علاقه خود را ستاره‌دار کنید تا ببینید چگونه عمل می‌کنند.
بیشتر بخوانید: واچ لیست ارز دیجیتال چیست
برای کسانی که واقعاً به کریپتو علاقه‌مند هستند و می‌خواهند برای یادگیری بیشتر پول دریافت کنند، CoinMarketCap Earn کمپین‌هایی برگزار می‌کند که برای یادگیری بیشتر درباره یک دارایی دیجیتال خاص به شما پاداش می‌دهد.
اگر به‌دنبال یک منبع فارسی‌زبان کامل برای پیگیری ارزهای دیجیتال هستید، وبسایت ارزدیجیتال می‌تواند به شما کمک کند.
در این وبسایت علاوه بر اخبار و محتواهای آموزشی جامع، امکانات بسیار متنوعی مثل مشاهده قیمت‌ها به‌همراه نمودار، حجم معاملات روزانه، سودهای هفتگی و ماهانه، مشاهده ارزهای ترند، مشاهده شاخص ترس و طمع و دامیننس لحظه‌ای بیت کوین، تهیه واچ لیست، خرید ارزهای دیجیتال و البته مشاهده مارکت کپ در اختیار شما قرار می‌گیرد.
در زمان تهیه این مطلب، ۵ ارز دیجیتال برتر بازار براساس مارکت کپ به‌تریب این موارد هستند:
بیت کوین که اولین ارز دیجیتال دنیاست، از همان ابتدا تاکنون همیشه از نظر ارزش بازار در صدر لیست ارزهای دیجیتال قرار داشته و تاکنون هیچ ارز دیجیتالی موفق نشده جایگاه آن را تسخیر کند. همان طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، این ارز از نظر ارزش بازار خود در دسته دارایی‌های مگا کپ قرار می‌گیرد.
اتریوم هم به‌شایستگی لقب ملکه ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده؛ چون همیشه بعد از بیت کوین در جایگاه دوم قرار داشته و جایگاه این ارز هم تاکنون توسط هیچ رقیبی تهدید نشده است. اولین بلاک چین قراردادهای هوشمند جهان، در عین همه مشکلات مقیاس‌پذیری که گاه‌وبیگاه با آنها دست‌وپنجه نرم کرده، همچنان در رتبه دوم قرار دارد و جالب است بدانید که این ارز هم در دسته دارایی‌های مگا کپ قرار دارد.
بیشتر بخوانید: مقیاس پذیری در بلاک چین چیست
تتر برای مدت خیلی طولانی تا همین چند وقت پیش، یعنی دسامبر ۲۰۲۴، در رتبه سوم از نظر مارکت کپ قرار داشت. اما در این تاریخ یکی از اتفاقات جالب‌توجه بازار کریپتو رقم خورد و ریپل توانست با پیشی‌گرفتن از تتر، در جایگاه سوم قرار بگیرد.
البته ریپل همیشه ارز دیجیتال مطرح و موفقی بود، اما درگیری‌هایی که با کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا داشت برای آن به چالشی جدی تبدیل شده بود. بااین‌حال، گرفتن جایگاه تتر اتفاقی بود که کمتر کسی آن را پیشبینی می‌کرد.
بیشتر بخوانید: ریپل چیست
اولین و بزرگ‌ترین استیبل کوین دنیا حالا در رتبه چهارم از نظر مارکت کپ قرار دارد. این ارز دیجیتال معروف همچنان در بین سایر استیبل کوین‌هایی که رقبای آن محسوب می‌شوند اول است، اما در بین کلیه ارزهای دیجیتال، جایگاه چهارم را دارد.
بیشتر بخوانید: تتر چیست
و در نهایت، در رتبه پنجم سولانا را داریم که از محبوب‌ترین و قدیمی‌ترین بلاک چین‌های لایه اول است. این ارز دیجیتال همیشه در بین ارزهای برتر از نظر مارکت کپ بوده، اما کسب رتبه پنجم اتفاقی است که احتمالاً بخشی از آن را مرهون محبوبیت میم کوین‌ها و NFTهایی است که روی آن پیاده‌سازی شدند.
بیشتر بخوانید: بهترین میم کوین های سولانا
ارزش بازار زیاد لزوماً خوب یا بد نیست و به هدف شما از سرمایه‌گذاری بستگی دارد. دارایی‌هایی که ارزش بازار زیادی دارند معمولاً شناخته‌شده و معتبر و کم‌ریسک هستند؛ اما به همان نسبت بعید است که در زمان کم سودهای نجومی بدهند.
مارکت کپ تأثیر مستقیمی بر قیمت ندارد و اتفاقاً برعکس است؛ چون قیمت است که بر ارزش بازار تأثیر می‌گذارد. بااین‌حال، می‌توان گفت که ارزش بازار بالا می‌تواند سرمایه‌گذاران را جذب کند و با افزایش تقاضا، موجب افزایش قیمت شود.
خیر. این مفهوم در همه بازارهای مالی کاربرد دارد. به‌عنوان مثال، در بازار سهام می‌توان ارزش بازار را با ضرب تعداد سهم‌ها در ارزش هر سهم محاسبه کرد.
ابزارهای بسیاری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارند که می‌توانند برای دستیابی به اطلاعات از آنها بهره گیرند. ارزش بازار نیز یکی از همین ابزارهاست. این ابزار دورنمایی بلند مدت از این ارزها را برای سرمایه‌گذار روشن می‌کند.
همانطور که گفتیم، مارکت کپ یکی از معیارهای اصلی در تعیین بزرگی و اعتبار یک بازار و دارایی است و نمی‌توان فقط به قیمت اتکا کرد. با بررسی این معیار می‌توان تصمیمات بهتری برای سرمایه‌گذاری گرفت.
