سرهنگ احسان راستی رئیس سازمان توسعه فرهنگ دفاع مقدس در فضای مجازی و فناوری‌های نوین در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: از حدود یک سال و نیم پیش، سیاستی جدید و راهبرد نوین را در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آغاز کرده‌ایم که هدف اصلی آن بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته برای انتقال ارزش‌های دفاع مقدس به مخاطبان است.
وی افزود: در برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه، کودکان و نوجوانان به‌عنوان اولویت اول مخاطبان ما تعیین شده‌اند. بر همین اساس، تمرکز ویژه‌ای بر چند فناوری داشته‌ایم که می‌توان به واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی، بازی‌های رایانه‌ای و پویانمایی اشاره کرد. این فناوری‌ها را در مسیر تلفیقی از نوآوری و محتوا به کار گرفته‌ایم.
رئیس سازمان توسعه فرهنگ دفاع مقدس در فضای مجازی و فناوری‌های نوین در ادامه گفت: به‌عنوان نمونه در حوزه واقعیت مجازی، با توجه به اینکه ۲۹ موزه دفاع مقدس در سراسر کشور داریم، این فناوری را به‌عنوان بخشی از طراحی موزه‌ها تعریف کرده‌ایم. به‌طور مشخص، تمام موزه‌های ما اکنون بخشی مختص فناوری‌های نوین دارند که در آنها توجه ویژه‌ای به کودکان و نوجوانان شده است. به‌صورت آزمایشی، این طرح‌ها را در موزه‌های شیراز و مشهد اجرایی کرده‌ایم و تصمیم داریم به تدریج آن را در سراسر کشور گسترش دهیم. در حوزه هوش مصنوعی اقدامات مهمی صورت گرفته است. برای مثال، سامانه‌ای برای پرسش و پاسخ مرتبط با دفاع مقدس طراحی کرده‌ایم و همچنین سیستمی برای مشابهت‌یابی شخصیت‌ها با شهدا ایجاد کرده‌ایم. این طرح‌ها اکنون مراحل آزمایش خود را می‌گذرانند و به زودی در اختیار مخاطبان قرار خواهند گرفت.
نیازمند تدوین سند جامع در حوزه هوش مصنوعی هستیم
راستی گفت: به این نتیجه رسیدیم که هوش مصنوعی، علاوه بر اینکه می‌تواند به‌عنوان یک محصول نهایی عمل کند، ظرفیت تبدیل شدن به یک فناوری بالادستی را دارد که می‌تواند تحولاتی اساسی در حوزه‌های مختلف ایجاد کند. به همین دلیل، نیاز به تدوین یک سند جامع در حوزه هوش مصنوعی داریم که مشخص کند نقش و ارتباط این فناوری با هر یک از عرصه‌های کاری ما چیست؛ مثلاً در زمینه تولید محتوا، انتشار، بازی‌ها، فعالیت‌های باشگاه‌های مردمی و شناسایی عناصر فعال در فضای مجازی، هوش مصنوعی چه کمکی می‌تواند به ما ارائه دهد.
وی ادامه داد: در چنین مسیری ما هنوز در آغاز راه هستیم، اما با توجه به واقعیت موجود، نمی‌توانیم از حضور گسترده در عرصه فناوری چشم‌پوشی کنیم. به‌خصوص در حوزه بازی‌ها که ظرفیت‌های فراوانی دارد، ما در ستاد و ادارات کل استانها تاکنون تعدادی محصول مرتبط تولید کرده‌ایم. امسال نیز به مناسبت هفته دفاع مقدس، مجموعه‌ای از این محصولات با دقت انتخاب شد و در قالب یک نمایشگاه ارائه شد. این نمایشگاه در حاشیه دیداری با مقام معظم رهبری معرفی شد و پس از آن نیز رئیس‌جمهور از این محصولات در برنامه افتتاح چند موزه دفاع مقدس بازدید کرد.
رئیس سازمان توسعه فرهنگ دفاع مقدس در فضای مجازی و فناوری‌های نوین گفت: ما در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس به این نتیجه رسیده‌ایم که بخش مهمی از جامعه کودک و نوجوان را می‌توان از طریق این مسیر مورد توجه قرار داد. بازی‌ها دیگر صرفاً یک ابزار سرگرمی نیستند؛ آنها برای نسل جدید به یک رسانه و حتی یک زیست‌بوم تبدیل شده‌اند. کودکان و نوجوانان ساعت‌های زیادی را در بستر این بازی‌ها سپری می‌کنند، با یکدیگر تعامل دارند و حتی گاهی از این طریق کسب درآمد می‌کنند. بنابراین، حضور فعال و هدفمند در عرصه بازی‌سازی امروز بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. در زمینه بازی‌سازی بسیار عقب هستیم و شاید بتوان گفت در هیچ حوزه‌ای از فناوری به این اندازه عقب نمانده‌ایم. در حالی‌که در ابتدای مسیر، از بسیاری از کشورها جلوتر بودیم. فناوری، نه فقط در زمینه بازی‌سازی بلکه در تمامی عرصه‌های فناورانه، امروز با سرعتی تصاعدی پیش می‌رود.
پایش و دیده‌بانی فناوری‌های نوین را در دستور داریم
راستی گفت: سردار کارگر رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس همیشه تأکید دارد که در حوزه فناوری اگر حتی یک روز کوتاهی کنید، ممکن است یک ماه عقب بمانید. این یک واقعیت غیرقابل انکار است؛ بنابراین ما باید در عرصه‌های مختلف توانایی رصد و پایش فناوری را داشته باشیم. یک مرکز رصد فناوری داریم که اخیراً از دوستان خواسته‌ایم بیشتر به موضوع پایش و دیده‌بانی فناوری‌های نوین بپردازند. نباید منتظر بمانیم تا یک فناوری وارد کشور شود و بعد تازه اقدام کنیم. به همین دلیل، به‌طور خاص پروژه‌هایی را آغاز کرده‌ایم؛ از جمله می‌توان به بهره‌برداری از فناوری «اتاق فرار» در موزه‌های دفاع مقدس اشاره کرد. برای مثال در موزه سمنان قراردادهای مربوطه تقریباً نهایی شده و سناریوی آن آماده است. در تهران و البرز نیز این پروژه به‌زودی اجرا می‌شود و در مراحل بعدی به شهرهایی مانند مشهد، اراک و شیراز می‌رسد.
وی افزود: فناوری اتاق فرار یک نوآوری جدید در کشور است که می‌تواند تأثیر زیادی بر انتقال سبک زندگی داشته باشد. در تجربه اتاق فرار، افراد به‌ویژه جوانان طی یک تا دو ساعت باید طبق سناریوی طراحی‌شده فکر و عمل کنند و به سوالات پاسخ دهند. این تجربه، به شکلی هنرمندانه بخش‌هایی از سبک زندگی را به مخاطب منتقل می‌کند. ورود ما به این عرصه نمونه‌ای از تلاش برای همراهی با روندهای نوین است و ثابت می‌کند که آماده مواجهه با هر تغییر و پیشرفت جدیدی هستیم.
رئیس سازمان توسعه فرهنگ دفاع مقدس در فضای مجازی و فناوری‌های نوین گفت: در آبان‌ماه، رهبر انقلاب در جریان دیداری با کنگره شهدای اصفهان به موضوع استفاده از بازی‌های ویدیویی به‌عنوان ابزاری برای انتقال مفاهیم اشاره کردند. ایشان به صراحت فرمودند که آمریکایی‌ها از طریق بازی‌ها، اهداف و انگاره‌های خود را به مخاطب القا می‌کنند، به گونه‌ای که بازیکن نوجوان پس از پایان یک بازی احساس می‌کند کشورش بر ایران پیروز شده است. رهبر انقلاب تأکید کردند که حتی یگان‌های نظامی نیز باید افتخارات خود در دفاع مقدس را در قالب بازی‌های ویدیویی بازنمایی کنند. این سخنان نشان‌دهنده اهمیت حضور در این عرصه و بهره‌گیری از ظرفیت بازی‌سازی برای مقابله با جنگ نرم است.
راستی ادامه داد: در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری پس از عملیات وعده صادق ۱ که در اوایل امسال انجام شد، تلاش کردیم تا این عملیات در تاریخ ماندگار شود و افتخارات آن به نوجوانان منتقل گردد. بر همین اساس، بازی با نام «وعده صادق» طراحی شد که نسخه آزمایشی آن اکنون روی سایت گنجینه آثار بارگذاری شده است. این بازی در پنج مرحله طراحی شده و رویدادهای مربوط به غزه، لبنان، عراق، یمن و در نهایت عملیات وعده صادق را شامل می‌شود. تلاش ما بر این بوده که جغرافیا و ادوات نظامی موجود در بازی با واقعیات عملیات انطباق داشته و یا حداقل مغایرتی نداشته باشد. در آینده نزدیک نیز نسخه اندروید این بازی منتشر می‌شود.
وی افزود: در سال‌های گذشته، تجربه موفقی با عنوان «عملیات انهدام» داشتیم که تابستان سال گذشته با همکاری پیام‌رسان شاد و مسئولان آموزش‌وپرورش برای جمعی از دانش‌آموزان اجرا شد و با استقبال خوبی مواجه شد. اما همان‌طور که پیش‌تر نیز عنوان کردم، حضور ما در این عرصه کافی نیست. ضروری است که با تمرکز بر تولید بازی‌هایی جذاب و متناسب با ذائقه مخاطب، رقابت معناداری با محصولات برجسته جهانی ایجاد کنیم. هرچند امروز در سطح داخلی پیشرفت‌هایی داشته‌ایم و شاهد بازی‌هایی هستیم که میلیون‌ها نصب فعال دارند، اما همچنان نیاز است بخش‌های حاکمیتی حمایت جدی‌تری ارائه دهند و بخش خصوصی نیز تلاش بیشتری بکند تا بتوانیم سهم مناسبی از این بازار را به دست آوریم.
سناریونویسی تخصصی در بازی‌سازی هنوز جایگاه مشخصی ندارد
رئیس سازمان توسعه فرهنگ دفاع مقدس در فضای مجازی و فناوری‌های نوین گفت: در حوزه دفاع مقدس یا هر حوزه فرهنگی دیگر، نباید صرفاً به تولید محتواهای شعاری بسنده کنیم. نوجوان امروز نسبت به نسل‌های پیشین باهوش‌تر و آگاه‌تر شده است و خیلی سریع محتوای کلیشه‌ای و سطحی را کنار می‌زند. بنابراین باید بتوانیم پیام‌های خود را به‌صورت غیرمستقیم و در قالب‌های پیچیده‌تر ارائه دهیم. این نیازمند تقویت بخش سناریونویسی در صنعت بازی‌سازی است؛ چراکه برخلاف فیلمنامه یا نمایشنامه‌نویسی که دوره‌های دانشگاهی و آکادمیک دارند، سناریونویسی تخصصی در حوزه بازی‌سازی هنوز جایگاه مشخصی در کشور ندارد. کسانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند اغلب خودآموز هستند، اما لازم است این عرصه به طور جدی ساختارمند شود تا بتوانیم استانداردهای قابل قبولی در تولید بازی‌های بومی داشته باشیم.
راستی گفت: امروزه مخاطبان، به‌ویژه نسل جوان، فراتر از صرفاً گرافیک یا هیجان‌های سطحی در بازی‌ها رفته‌اند. در دنیای امروز، بازی‌هایی وجود دارند که با جذب ده‌ها میلیون مخاطب، ثابت کرده‌اند نیازی به گرافیک سنگین ندارند. نمونه‌هایی از این بازی‌ها قابل ذکر هستند. آنچه مخاطب را نگه می‌دارد، عمق داستان و سناریوی بازی است. مخاطب کنجکاو است مراحل بعدی را ببیند و این خود نیازمند یک طراحی دقیق و عمیق است. در حوزه گرافیک نیز همین رویکرد به عنوان یک ضرورت به شمار می رود. یعنی ما باید در طراحی‌ها و مدل‌سازی‌های‌مان پیام موردنظر را به روشی ظریف و زیرپوستی منتقل کنیم، بدون اینکه شعارگونه به‌نظر برسیم. اگر بخواهیم خیلی مستقیم و شعاری کار کنیم، قطعاً محصول تاثیرگذاری نخواهد داشت.
وی افزود: در حال حاضر، چهار بازی رایانه‌ای داریم که می‌توان به عناوینی همچون وعده صادق، شلمچه، عملیات فتح و عملیات تانک اشاره کرد. اما بازی آنلاین هنوز در دسترس نداریم. در حوزه اندروید، بازی «پارسا» تولید شده است. همچنین در حوزه واقعیت مجازی (VR) حدوداً هشت محصول داریم که شش محصول آنها بازی و یک محصول انیمیشن کوتاه سه‌بعدی است. از جمله این بازی‌ها می‌توان به نسخه‌های وی‌آر عملیات تانک و تک‌تیرانداز اشاره کرد که علاوه بر نسخه‌های ویندوزی، نسخه واقعیت مجازی نیز دارند. همچنین بازی وعده صادق به‌زودی نسخه اندروید خود را هم عرضه می‌شود.
رئیس سازمان توسعه فرهنگ دفاع مقدس در فضای مجازی و فناوری‌های نوین گفت: ما تمایل داریم محصولاتمان در سطح بین‌المللی نیز دیده شوند. این موضوع نه تنها برای معرفی رخدادهای مرتبط با دفاع مقدس و شهدای عملیات‌های موفقیت‌آمیز اهمیت دارد، بلکه باعث می‌شود پیام ما در جهان بازتاب پیدا کند. حضور ما در فضای مجازی با محدودیت قانونی همراه نیست و حتی اجازه ورود به پلتفرم‌های خارجی را نیز داریم. اما باید به این نکته توجه داشت که پلتفرم‌های خارجی عملاً فضایی متعلق به طرف مقابل هستند. به محض اینکه کلماتی مانند شهید یا دفاع مقدس را استفاده کنیم، احتمال فیلتر شدن و محدودیت وجود دارد. با این حال، تلاش داریم راهکارهایی برای حضور موثر در این فضا بیابیم.
راستی در پایان گفت: در گام اول برای رساندن پیام خود به مخاطبان برون‌مرزی، رایزنی‌هایی با برخی دانشجویان خارجی مقیم ایران انجام داده‌ایم تا نسخه عربی بازی وعده صادق تولید شود. اولویت ما ترجمه و ارائه بازی در کشورهای جبهه مقاومت است. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که مخاطبان آن مناطق بیشتر از پلتفرم اندروید استفاده می‌کنند، به همین دلیل روی آماده‌سازی هرچه سریع‌تر نسخه اندروید تمرکز کرده‌ایم و امیدواریم به‌زودی این هدف محقق شود.
