الهه جعفرزاده: «بی‌تفاوتی اجتماعی» با شاخص‌هایی مانند کناره‌گیری و سهیم نشدن در موضوعات زندگی اجتماعی، دلسردی و تفکیک عامدانه منافع شخصی از خواسته‌های عمومی تعریف می‌شود. شرایطی که در آن جامعه نسبت به رخدادها و حوادث اجتماعی به طور کل بی‌اعتنا می‌شود.
اتفاق تأسف‌بار و تأمل‌برانگیزی که در روزهای اخیر، جامعه پرالتهاب ما میزبان آن شد، «اقدام یک مرد جوان برای خودکشی در ایستگاه مترو هفت تیر تهران» بود. طبیعتاً تماشای آن صحنه پردرد، که یک جوان با ناامیدی و بی‌چارگی برای پایان دادن به زندگی خود روی ریل و در مقابل قطار زانو زده، در هر کجای دنیا یک تجربه دیداری تلخ است که ضمن جریحه‌دار کردن افکار عمومی، واکنش‌های انتقادی و تندی را هم از سوی جامعه در بر خواهد داشت، اما متأسفانه چیزی که در جامعه امروز ایران در حال وقوع است، گسترش یک اَبرِ بی‌تفاوتی است که روی تمام اتفاقات و حوادث ناگوار اجتماعی، از گرانی و فقر گرفته تا خودکشی، سایه افکنده است.
علاوه بر این، در مورد حادثه کشته شدن دانشجوی دانشگاه تهران در کوی دانشگاه از سوی دو سارق هم وضعیت مشابهی بود، دانشجوی مجروح شده به دنبال موتورسواران خودش را به خیابان اصلی می‌رساند. او روی زمین می‌افتد و در فیلمی که از سوی پلیس منتشر شده، در آن لحظات کسی سراغش نمی‌روند و هیچ ماشینی توقف نمی‌کند.
فردگرایی؛ ماحصل بی‌تفاوتی اجتماعی
امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس، بر این باور است که بی‌تفاوتی اجتماعی در ایران، چندان پدیده نوظهوری نیست و طی امروز و دیروز رخ نداده است. او در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «دنیای امروز ما، دنیای بی‌حسی و بی‌تفاوتی است؛ دنیایی که در آن فردیت و منافع شخصی حرف اول را می‌زند. در جهانی که ذهنیت مادی بر جوامع حاکم است، «انسان» اهمیتی ندارد. بر همین اساس، افراد به‌مرور بی‌کس و تنها می‌شوند و ماهیت انسانی‌شان تهی از ارزش می‌گردد. وقتی انسان به این بی‌هویتی میرسد، گویی تمام شده است؛ بنابراین به سمت «خودکشی» می‌رود.
بی‌تفاوتی اجتماعی اغلب در قالب فردگرایی ظاهر می‌شود و در این بی‌تفاوتی افراد انتخاب می‌کنند به چیزی غیر از خودشان فکر نکنند؛ که این مسئله هم در خصوص فردی که اقدام به خودکشی می‌کند و هم در خصوص افکار عمومی که تصمیم می‌گیرند نسبت به این واقعه منفعل باشند، صادق است.»
او تأکید می‌کند: «بی‌تفاوتی و انفعال اجتماعی، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که گریبان‌گیر جامعه ما شده و طی سال‌های اخیر هم شدت یافته است. در چنین اوضاع و احوالی، افراد نهایتِ همدردی و واکنش خود را به یک واقعه یا حادثه اجتماعی، از جمله خودکشی‌های پی در پی یا حتی ماجرای برهنه‌شدن یک دانشجوی دختر در محیط دانشگاه، در فضای مجازی در قالب یک تصویر یا متن اعتراضی نشان می‌دهند. این نوعی ناتوانی در ابراز همدردی و واکنش انسانی است؛ که خودش یک آسیب اجتماعی محسوب می‌شود.»
زمینه‌های خودکشی در جامعه ما مهیاست
به گفته این جامعه‌شناس، بحران‌های اقتصادی، عوامل سیاسی، فرهنگی و فشارهای اجتماعی، هر یک به نوبه‌ای در تقویت انگیزه خودکشی سهیم هستند.
او اضافه می‌کند: «تنهاییِ انسان، معلول و زاییده این عوامل است؛ که موجب گسستگی و جدایی فرد از هرگونه دلبستگی به زندگی می‌شود. متأسفانه اغلب زمینه‌های خودکشی، اعم از گرانی، تورم، فقر فرهنگی، اعتیاد، شکست در روابط عاطفی، تنهایی و انزوای اجتماعی، در جامعه ما -خصوصاً در شهرهای بزرگ- وجود دارند. به طور نمونه، بالاترین میزان خودکشی موفق در استان ایلام (با نرخ ۲۶ از ۱۰۰ هزار نفر) و استان کرمانشاه (با نرخ ۲۳ از ۱۰۰ هزار نفر) است.»
طبق آخرین آمار، پس از این دو استان با فاصله زیادی، استان‌های لرستان، همدان، گلستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، آذربایجان غربی، کرمان و کردستان جای دارند؛ که به گفته قرایی‌مقدم، در این نواحی افراد به طرق مختلفی، از جمله خودسوزی یا گچ‌خوری، اقدام به خودکشی می‌کنند.
هم‌چنین بخوانید:
افزایش ۵ برابری نرخ خودکشی در جامعه پزشکی؛ «سالانه ۱۳ خودکشی در جمعیت رزیدنتی کشور داریم»/ یک راه‌حل مهم:«کمک روانی»
هرگز به اندازه ۱۰ سال اخیر خبر مرگ خودخواسته نداشته‌ایم/ سلامت روان جامعه در معرض تهدید است
خودکشی‌ها در ایران مولود فقر و جیب خالی است/ فرد خودکشی کرده باید کجا دفن شود؟
۴۷۲۳۲
