هزینه انرژیهای برق و گاز، بخش مهمی از مخارج خانوادهها را تشکیل میدهد. گزارشها نشان میدهد در سال ۲۰۲۳، حدود ۵.۵ درصد از کل هزینههای خانوادههای اروپایی صرف انرژی شده است که برای خانوادههای کمدرآمد موضوعی مهم است.
به گزارش ایمنا، شاخص قیمت انرژی خانگی (HEPI) که توسط سه سازمان معتبر تهیه شده است، جدیدترین اطلاعات را درباره قیمت برق و گاز خانگی در ۳۳ کشور اروپایی نشان میدهد. بر اساس این شاخص در سوم ژانویه ۲۰۲۵، قیمت برق برای مصرف خانگی در سراسر اروپا تفاوت قابلتوجهی داشته است؛ برای مثال هر کیلووات ساعت برق در بوداپست ۹.۱ سنت و در برلین ۴۰.۴ سنت قیمت دارد و میانگین قیمت در کل اتحادیه اروپا ۲۵.۵ سنت است.
علاوه بر برلین، شهرهای بروکسل، کپنهاگ، لندن و برن قیمت برق بالایی دارند و در مقابل بوداپست، کیاف، بلگراد و پودگوریتسا ارزانترین برق را دارند. قیمت برق در کشورهای اروپای مرکزی و شرقی از میانگین اتحادیه اروپا کمتر است و فقط در پراگ قیمت برق از میانگین اروپا بیشتر است.
کارشناسان معتقدند دلیل این تفاوت قیمتها، عوامل مختلفی است که در هر کشور وجود دارد؛ نوع سوختی که برای تولید برق استفاده میشود (گاز، انرژیهای تجدیدپذیر یا دیگر منابع)، نحوه خرید و قیمتگذاری شرکتهای برق، یارانههای دولتی و تعرفههای مختلف، از جمله عوامل تأثیرگذار بر قیمت برق هستند. برای مثال، هزینه بالای شبکههای انتقال برق و مالیاتها در برلین موجب شده است قیمت برق در این شهر خیلی بالا باشد.
هنگامی که قیمت برق با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم در هر کشور مقایسه شود، رتبهبندی کشورها تغییر میکند. با این روش، قیمت برق از ۱۰.۶ در اسلو تا ۴۳.۹ در پراگ متغیر است و نشان میدهد که رتبهبندی کشورها نسبت به قیمت اسمی برق چقدر تغییر میکند. به گفته کارشناسان، جمهوری چک نمونه خوبی از این تغییر است؛ پراگ از نظر قیمت اسمی اسمی رتبه هفتم را دارد، اما با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم، به رتبه اول میرسد.
رتبهبندی بعضی کشورهای دیگر با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم به این صورت تغییر میکند: برن از رتبه پنجم به رتبه ۲۳، لوکزامبورگ از رتبه ۱۲ به ۲۴، کپنهاگ از رتبه سه به ۱۵ سقوط میکند و در مقابل ورشو از رتبه ۱۸ به شش و ویلنیوس از رتبه ۱۶ به هفت صعود میکند.
این تغییرات نشان میدهد اگرچه پایتختهای اروپای شرقی اغلب قیمت اسمی برق پایینتری دارند، اما قدرت خرید کمتر، برق را به یک بار مالی بزرگتر برای خانوارها تبدیل میکند و برق شهرهای اروپای غربی و شمالی که از نظر اسمی گرانتر است، هنگام تعدیل بر اساس قدرت خرید مردم مقرونبهصرفهتر میشود.
در سراسر اتحادیه اروپا، قیمت هر کیلوواتساعت گاز برای مصرفکنندگان خانگی از ۲.۵ سنت یورو در بوداپست تا ۳۳.۳ در استکهلم متغیر است، قیمت گاز در استکهلم بیش از ۱۳ برابر بیشتر از بوداپست است که کارشناسان آن را به ماهیت بازار سوئد نسبت میدهند.
در کل کشور سوئد فقط ۷۷ هزار خانوار از گاز استفاده میکنند و از این تعداد، ۵۰ هزار خانوار در شهر استکهلم ساکن هستند که شبکه گازرسانی آن از بقیه کشور جدا است. به عبارت دیگر، بازار گاز خانگی در سوئد بسیار کوچک است و بیشتر این مصرفکنندگان هم در استکهلم متمرکز شدهاند و همین موضوع بر قیمت بالای گاز در این شهر تأثیر میگذارد.
پس از پایتخت سوئد، آمستردام با ۱۸.۳ سنت، برن با ۱۷.۴ سنت و رم با ۱۵ سنت بر کیلوواتساعت، بالاترین قیمت گاز را در کشورهای اروپایی دارند و لندن با ۸.۸ سنت کمترین نرخ را در بین پنج اقتصاد برتر از آن خود کرده است. عوامل متعددی از جمله استراتژیهای مختلف تأمین و قیمتگذاری، سطوح ذخیرهسازی، دما و شرایط آبوهوایی، اتصال با سایر بازارها، یارانههای متقابل و ترکیب تعرفهها منجر به تفاوت فاحش قیمت گاز در کشورهای اروپایی شده است.
رتبهبندی قیمت گاز نیز با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم جابهجایی چشمگیری دارد، برای مثال برن از رتبه سوم به ۱۶، لوکزامبورگ از رتبه ۱۰ به ۲۱ سقوط میکند و در مقابل دوبلین از رتبه هشتم به ۱۸ و صوفیه از رتبه ۱۵ به سه صعود میکند.