به گزارش اقتصادنیوز، اوراسیا ریویو با انتشار یادداشتی مدعی شد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در تاریخ ۶ فوریه یادداشت رئیس جمهوری را امضا کرد که به واسطه‌اش وزارت خارجه آمریکا موظف به حذف تمامی معافیت‌های تحریمی مرتبط با ایران، از جمله معافیت‌هایی است که به بندر چابهار مربوط می‌شوند.
به ادعای ناظران، این تغییر سیاست ممکن است توسعه آینده بندر چابهار را تحت تأثیر قرار داده و تأمین مالی آن از سوی هند را که با هدف ایجاد یک مسیر تجاری مستقل از پاکستان برای افغانستان و آسیای مرکزی برنامه‌ریزی شده، دچار مشکل کند.
این وبگاه مدعی است: هند، بندر چابهار را به‌عنوان یک زیرساخت حیاتی برای تقویت قدرت منطقه‌ای خود و همچنین کاهش وابستگی تجاری به پاکستان برای دسترسی به افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی قلمداد می‌کند. موقعیت راهبردی این بندر ایرانی به هند امکان می‌دهد که کالاهای خود را مستقیماً از طریق خاک افغانستان به کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی صادر کند.
بر همین اساس، دولت هند توسعه بندر چابهار را در راستای برنامه‌ای جامع‌تر جهت تسلط بر منطقه اجرا کرد. رهبران دهلی نو تصمیم سیاسی اتخاذ کردند تا پاکستان را دور زده و جایگاه خود را به‌عنوان قدرت مسلط در افغانستان تثبیت کنند. این درحالی است که دهلی نو همزمان با گسترش نفوذ منطقه‌ای چین مقابله می‌کند.
در مقابل، بندر آب‌های عمیق گوادر به‌عنوان پروژه‌ای رقیب در قالب کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC) طراحی شده است که دسترسی مستقیم چین به دریای عرب را فراهم می‌کند. هند با استفاده از بندر چابهار، به‌عنوان ابزاری سیاسی، تلاش کرد تا قدرت منطقه‌ای پاکستان را تضعیف کرده و جایگاه استراتژیک این بازیگر در افغانستان را کاهش دهد.
تصمیم ایالات متحده در باب لغو معافیت‌های تحریمی بندر چابهار مشکلات جدی را برای راهبرد منطقه‌ای هند ایجاد کرده است. تغییر سیاست‌های آمریکا باعث کاهش اهمیت استراتژیک چابهار شده و سرمایه‌گذاری هند در این بندر را با خطراتی روبه‌رو کرده است؛ زیرا مسیرهای تجاری پایدار به ترتیبات سیاسی قابل اتکا نیاز دارد.
هند باید برای سرمایه‌گذاری در ایران، در چارچوب تحریم‌های ایالات متحده، درگیر چالش‌هایی خواهد شد، بالاخص آن که واشنگتن در حال آماده‌سازی محدودیت‌های مالی است که ممکن است سرمایه‌گذاری این بازیگر را به شکل منفی تحت تاثیر قرار دهد.
هند میلیاردها دلار در چابهار سرمایه‌گذاری کرده تا مسیری مستقیم برای تجارت بدون وابستگی به پاکستان تعریف کند. با این‌حال، این پروژه اکنون در وضعیت نامشخصی قرار گرفته و آینده آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. سیاست‌های جدید ایالات متحده، ضعف‌های بنیادی در راهبرد منطقه‌ای هند برای توسعه بندر چابهار را آشکار ساخته است.
دولت افغانستان از بندر چابهار به‌عنوان جایگزینی برای مسیر تجاری پاکستان حمایت می‌کند، اما اکنون در شرایط دشواری قرار گرفته است. وضعیت مبهم این بندر، افغانستان را مجبور کرده تا ائتلاف‌های استراتژیک خود را بازتعریف کرده و هند را به‌عنوان شریک کلیدی منطقه‌ای خود ارزیابی کند.
رهبران افغانستان پس از تصمیم آمریکا برای لغو معافیت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری هند در بندر چابهار، باید اولویت‌های راهبردی خود را مجدداً بررسی کنند. برنامه راهبردی افغانستان برای مشارکت در پروژه چابهار، به‌جای ایجاد تعهد پایدار، صرفا چشم‌اندازهای امیدوارکننده‌ای ترسیم کرده بود.
تحولات اخیر در روابط بین‌المللی، توانایی هند برای دور زدن تحولات سیاسی از طریق نفوذ اقتصادی و سیاسی در افغانستان را تضعیف کرده است. تحولات منطقه‌ای نشان می‌دهد که افغانستان برای دستیابی به بیشترین منافع، باید روابط خود را با پاکستان تقویت کند؛ زیرا پاکستان تنها مسیر مطمئن افغانستان برای دسترسی به بازارهای جهانی است.
طرح‌های اتصال تجاری بین هند و افغانستان در وضعیت نامشخصی قرار دارند، آن هم در شرایطی که پاکستان موقعیت خود را به‌خوبی تثبیت کرده است. تحریم‌های بین‌المللی تأثیری بر پروژه‌های تجاری مرتبط با کریدور اقتصادی چین و پاکستان ندارند؛ زیرا اسلام آباد توانسته تأییدیه‌های جایگزین برای ادامه توسعه این طرح را دریافت کند.
توسعه کریدور اقتصادی چین-پاکستان، جایگاه پاکستان را به‌عنوان یک قطب تجاری استراتژیک منطقه‌ای تثبیت کرده و به چین امکان می‌دهد تا از طریق بندر گوادر، عملیات تجاری خود را در دریای عرب پیش ببرد. همزمان بنگلادش هم به واسطه سرمایه‌گذاری‌اش در پروژه کریدور اقتصادی پاکستان چین احساس امنیت می‌کند، زیرا این طرح بر پایه اصول قابل‌اتکایی بنا شده است. در مقابل، پروژه بندر چابهار که توسط هند حمایت می‌شود، به‌شدت تحت تأثیر تحولات ژئوپلیتیکی قرار دارد. از همین رو توسعه فرصت‌های اقتصادی در منطقه، نیازمند پروژه‌های ارتباطی پایدار از سوی پاکستان است؛ چراکه هند در تلاش‌های خود برای دور زدن پاکستان از طریق مسیر چابهار، با موانع متعددی مواجه شده است.
هند برای حفظ برتری منطقه‌ای از طریق طرح‌های ارتباطی با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد شد. امتناع ایالات متحده از اعطای معافیت تحریمی به بندر چابهار، سرمایه‌گذاری گسترده هند را در معرض شرایط خطرناک و ناپایدار قرار داده است.
ضعف‌های راهبرد سیاسی هند زمانی نمایان می‌شود که بی‌ثباتی سیاسی و تغییرات در روابط بین‌المللی رخ می‌دهد. تحولات در موازنه قدرت جهانی نشان می‌دهد که توسعه پایدار تجارت منطقه‌ای و سیستم‌های ارتباطی، نیازمند تفکر راهبردی مستمر است و نه تصمیمات سیاسی موقت. درحالی‌که هند تصمیم به سرمایه‌گذاری در بندر چابهار گرفت، پاکستان به‌طور پایدار در توسعه زیرساخت‌های خود سرمایه‌گذاری کرده و همین امر، این بازیگر را به گزینه برتر برای تبدیل‌شدن به مرکز اصلی تجارت منطقه‌ای در جنوب آسیا تبدیل کرده است. چالش‌های پیش روی هند، فرصتی را برای پاکستان ایجاد می‌کند تا موقعیت خود را به‌عنوان بندر تجاری برتر در جنوب آسیا تثبیت کند.
