همشهری آنلاین - لیلا باقری: تهران، اوایل قرن چهاردهم... میدان مشق، زمین بازی افسران انگلیسی و دانش‌آموزان مدارس خارجی. آن روزها، فوتبال برای ایرانی‌ها هنوز ورزشی غریبه بود.
اولین‌بار، انگلیسی‌ها این بازی را به ایران آوردند؛ سپس مربیان فرانسوی و آمریکایی آن را در مدارس به دانش‌آموزان آموزش دادند. بااین‌حال، فوتبال همچنان در زمین‌های خاصی چون میدان مشق جریان داشت.
داریوش شهبازی در کتاب «برگ‌هایی از تاریخ تهران» می‌نویسد که پس از درگذشت مظفرالدین‌شاه، انگلیسی‌ها محل بازی‌شان را تغییر دادند و زمین فوتبال را به نزدیکی حصار ناصری، در ضلع شمالی سفارت انگلیس در خیابان فردوسی، منتقل کردند. اما این ورزش هنوز میان مردم جایگاه رسمی نداشت تا آنکه در واپسین سال‌های سلطنت احمدشاه، در جنوب اراضی بهجت‌آباد، حوالی خیابان انقلاب و دبیرستان البرز، کمپانی «لنج» نخستین زمین فوتبال واقعی تهران را ساخت؛ زمینی که با دروازه‌های استاندارد، برای نخستین بار، شکلی مدرن به این بازی داد.
بااین‌حال، فوتبال همچنان ورزشی اشرافی محسوب می‌شد. برای بسیاری از کودکان تهرانی، به گفته جعفر شهری توپ چیزی نبود جز مثانه‌ی گاو یا پارچه‌های کهنه‌ای که به هم پیچیده شده بود. اما این عشق متوقف نمی‌شد...
با آغاز جنگ جهانی، فوتبال در ایران به محاق رفت. کشور درگیر قحطی و بحران شد، اما پس از جنگ، این ورزش دوباره به زمین بازگشت. این‌بار، فوتبال دیگر تنها یک بازی خارجی نبود. تیم‌های ایرانی شکل گرفتند، باشگاه‌ها متولد شدند و این ورزش در محله‌ها و شهرهای مختلف گسترش یافت.
سرانجام در سال ۱۲۹۸، فوتبال ایران ساختاری رسمی به خود گرفت؛ «مجمع فوتبال ایران» تأسیس شد؛ گام نخستین در مسیر حرفه‌ای شدن و شکل‌گیری باشگاه‌ها. یک سال بعد، اولین تورنمنت رسمی باشگاه‌های تهران برگزار و تیم انگلیسی‌های مقیم ایران قهرمان آن شد. اما ایرانی‌ها مصمم بودند که این بازی را از سلطه خارجی‌ها بیرون بیاورند.
در سال ۱۳۰۰، نام «مجمع فوتبال ایران» به «انجمن ترقی و ترویج فوتبال» تغییر یافت؛ نخستین سازمان ورزشی مدرن ایران. با روی کار آمدن رضاخان، نیروهای مسلح نیز به این ورزش پیوستند؛ مسابقاتی که حتی در تیپ کردستان، با لباس‌های سنتی برگزار می‌شد؛ یک طرف لباس نظامی و یک طرف گیوه به پا!
از زمین‌های اشرافی انگلیسی‌ها، تا محله‌های فقیرنشین تهران... از توپ‌های مثانه گاوی، تا ورزشگاه‌های مدرن امروزی... فوتبال ایران راهی طولانی تا اینجا امده است، از میدان مشق تا استادیوم آزادی.
