بازتاب پرحاشیه ادعای سی‌ان‌ان درباره میانجی‌گری عربستان میان ایران و آمریکا/ نقشه پادشاهی برای پایان نقش سنتی عمان و قطر چیست؟

اقتصادنیوز سه شنبه 30 بهمن 1403 - 12:35
اقتصادنیوز: بعد از گزارش ادعایی سی ان ان در باب احتمال میانجیگری عربستان میان ایران و آمریکا، ادعایی که قویا توسط مقام های رسمی در تهران رد شد، گروهی از تحلیلگران در باب نقش احتمالی پادشاهی در این زمینه گمانه زنی های متفاوتی را مطرح کرده و با استناد به سفر امیر قطر به تهران بر این باورند که ریاض به دنبال ایفای نقشی است که به شکل سنتی عمان و دوحه عهده دارش بوده اند.

به گزارش اقتصادنیوز، امواج میدیا با انتشار یادداشتی مدعی شد، عربستان سعودی احتمالا در حال بررسی ایفای نقش میانجی بین ایران و ایالات متحده است.این ادعایی است که نخستین بار توسط خبرگزاری سی ان ان به عنوان یک گمانه زنی رسانه ای شد؛ ادعایی که توسط تهران رد شده با این همه رسانه ها درباب ابعاد احتمالی میانجیگری سعودی میان تهران و واشنگتن و منافع پادشاهی به واسطه اتخاذ این رویکرد، تخلیل های متفاوتی را مطرح کردند.

عربستان و قطر به تکاپو افتادند!

این وبگاه در ادامه ادعا کرد، یک منبع سیاسی در ایران که نخواست نامش فاش شود در گفت و گو با امواج میدیا درباره احتمال ایفای نقش سازنده عربستان در تسهیل تعامل ایران با دولت دونالد ترامپ مدعی است که درباب این ایده حس مثبتی دارد. این منبع، با اشاره به سابقه برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در تسهیل گفت‌وگوها با واشنگتن، دلیل خوش‌بینی خود را روابط نزدیک ترامپ با ریاض عنوان کرده است.بااین‌حال، در ایران درباب میانجیگری عربستان تردیدهای زیادی وجود دارد. یکی از مقام های ارشد ایراتی که او نیز نخواست نامش فاش شود،تصمیم عربستان برای مطرح کردن این موضوع را بیشتر تلاشی برای جلب توجه ترامپ به جایگاه این کشور به‌عنوان یک متحد استراتژیک ارزیابی کرده است تا اقدامی واقعی برای جایگزینی عمان و قطر، که سابقه طولانی‌تری در این زمینه دارند.به ادعای امواج میدیا درحالی‌که گمانه‌زنی‌ها درباره نقش عربستان در تسهیل مذاکرات ایران و آمریکا ادامه دارد، امیر قطر نیز در آستانه سفر به تهران قرار دارد. منابع مطلع در منطقه بدر گفت و گو با این وبگاه مدعی شدند که شیخ تمیم بن حمد آل ثانی در تاریخ ۱۹ فوریه در رأس یک هیئت عالی‌رتبه وارد تهران خواهد شد.

2024-10-09t193410z-1024338378-rc27haavbwav-rtrmadp-3-israel-palestinians-iran-saudi-arabia

ادعایی پرحاشیه

خبرگزاری سی ان ان با انتشار گزارشی در تاریخ ۱۶ فوریه مدعی شد که اطلاعاتی مبنی بر «تمایل عربستان به میانجی‌گری» میان دولت ترامپ و ایران برای مذاکره درباره یک توافق هسته‌ای جدید به دست آورده است.این رسانه همچنین ادعا کرد که مشخص نیست ریاض به‌طور رسمی پیشنهادی در این زمینه ارائه کرده باشد یا نه، اما انگیزه این بازیگر را هراس از پیشرفت برنامه هسته ای ایران قلمداد کرده است. گزارش ادعایی سی ان ان پیش از سفر مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در تاریخ ۱۷ فوریه به عربستان منتشر شد. هم‌زمان، عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد ایران، برای شرکت در کنفرانس اقتصادهای نوظهور (۱۶-۱۷ فوریه) در ریاض حضور داشت. در این میان مقامات آمریکایی  نیز تاکنون نسبت به این گزارش واکنشی نشان نداده‌اند، درحالی‌که ایران محتوای آن را رد کرده است.در همین راستا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در نشست خبری هفتگی خود در ۱۷ فوریه گفت که این گزارش «صرفاً گمانه‌زنی رسانه‌ای است و ما تنها از طریق رسانه‌ها در جریان آن قرار گرفته‌ایم».عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، نیز در همان روز تأکید کرد که سفر امیر قطر یک سفر دوجانبه و در چارچوب تعاملات سیاسی میان دو کشور است. وزیر خارجه تاکید کرد«تا این لحظه اطلاعی نداریم که او(امیر قطر) حامل پیامی از سوی کشور یا سازمانی خاص باشد».

mohammed-bin-salman-saudi-iran-secret-talks-e1619713821602

سیاست یک بام و دوهوای سعودی

بااین‌حال، رسانه‌های ایرانی از زوایای مختلف به ادعای سی ان ان پرداختند.روزنامه «آرمان ملی» با استقبال از این ادعای رسانه ای شده در سی ان ان، با اشاره به روابط عربستان با ترامپ و تمایل این کشور به بهبود روابط با ایران و کاهش تنش‌های منطقه‌ای، پادشاهی را میانجی مناسب توصیف کرد.روزنامه «دنیای اقتصاد» نیز نوشت که موفقیت عربستان در میزبانی دو نشست مهم این هفته—یکی اجلاس عربی درباره غزه و دیگری مذاکرات آمریکا-روسیه درباره جنگ اوکراین—می‌تواند اعتبار این کشور را به‌عنوان یک بازیگر نسبتاً بی‌طرف در منطقه تقویت کند.بااین‌حال، روزنامه «جام جم» دیدگاه متفاوتی دارد و تأکید می‌کند که کشورهایی با سابقه بهتر قادرند نقش میانجی‌گری بین ایران و آمریکا را عهده دار شوتد، از جمله عمان و قطر. این روزنامه همچنین تصریح کرد که مشکل اصلی کمبود میانجی نیست، بلکه «دیوار بلند بی‌اعتمادی» بین تهران و واشنگتن است.عربستان سعودی، علی‌رغم تردیدهای اولیه، در ابتدا از امضای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) استقبال کرد.اما پس از مدتی، این توافق را به دلیل تمرکز صرف بر محدودیت‌های هسته‌ای و عدم پرداختن به برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران به چالش کشید. در نتیجه، ریاض از تصمیم ترامپ در  سال ۲۰۱۸ مبنی بر خروج یک‌جانبه از برجام استقبال کرد.

2

دو روایت از نقش آفرینی پادشاهی در ایران

یک سال پس از خروج آمریکا از برجام و در بحبوحه افزایش تنش‌ها، تأسیسات نفتی عربستان هدف حمله گسترده پهپادی و موشکی قرار گرفت که باعث اختلال در تولید نفت این کشور شد. حوثی‌های یمن مسئولیت این حمله را بر عهده گرفتند، درحالی‌که آمریکا مدعی بود که ایران در این حملات نقش داشته است؛ ادعایی که تهران در همان بازه زمان آن را رد کرد.با این همه ایران و عربستان پس از دو سال مذاکره در عراق و عمان در مارس ۲۰۲۳ با میانجی‌گری چین توافق کردند که روابط دیپلماتیک خود را پس از هفت سال قطع ارتباط، ازسرگیرند.عربستان در ۲۰۱۶ روابط خود را با ایران قطع کرد، یعنی زمانی که معترضان ایرانی در واکنش به اعدام شیخ نمر النمر، روحانی شیعه معترض، به اماکن دیپلماتیک عربستان در تهران و مشهد حمله کردند. علیرغم  کاهش تنش‌ها پس از امضای توافق پکن، ایران تاکنون نتایج اقتصادی چندانی از این توافق به دست نیاورده، زیرا تحریم‌های غرب همچنان برقرار است. در چنین شرایطی گزارش‌ها درباره تمایل ریاض به میانجی‌گری درحالی رسانه ای شده که ایران هرگونه مذاکره مستقیم با امریکا را به شدت رد کرده است. همزمان دونالد ترامپ که مدعی بود خواهان توافق با ایران است، از همان ابتدا به سیاست فشار حداکثری متوسل شد؛ رویکردی که از سوی مقام های ایرانی استراتژی د.گانه قلمداد می شود؛ استراتژی که در قابش تمایل به رایزنی در کنار توسل به فشار کنار هم تعریف شده اند.به ادعای امواج میدیا، درحالی‌که هنوز مشخص نیست ایران میانجی‌گری عربستان را بر عمان و قطر ترجیح دهد، برخی در تهران این فرصت را برای تقویت روابط دوجانبه با ریاض مناسب می‌دانند.بااین‌وجود، اعتمادسازی میان دو کشور همچنان به عنوان یک چالش اساسی باقی مانده است.

همزمان با افزایش ماجراجوی های اسرائیل در منطقه، مقوله تغییر دکترین هسته ای ایران به شکلی برجسته مطرح شد. در چنین شرایطی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان نیز علنا و در واکنش به افزایش توان بازدارندگی ایران خواهان دتسابی عربستان به سلاح هسته ای شد. هم‌زمان، گزارش‌هایی ادعایی منتشر شده مبنی بر اینکه ریاض به دنبال دسترسی به فناوری غنی‌سازی اورانیوم—که برای تولید مواد اولیه ساخت تسلیحات هسته‌ای ضروری—به‌عنوان بخشی از توافق با آمریکا برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل است.به ادعای ناظران از آنجایی که حملات اسرائیل به غزه، هزینه عادی سازی روابط پادشاهی با تل اویو را افزایش دادده، توسل به سلاح هسته ای ادعایی توسط ریاض به عنوان یک بازی باخت-باخت تلقی شده است. در این میان به نظر می رسد عربستان به واسطه هراس از پیشرفت برنامه هسته ای ایران تلاش دارد تا با توسل به اهرم های دیپلماتیک زمینه را برای تنش زدایی هموار سازد. اما نشانه ای دال بر این که ایران میانجیگری عربستان را بر عمان و یا قطر ترجیح دهد، در دست نیست. هرچند از منظر برخی از مقام های رسمی تهران مداخله عربستان در این فرایند می تواند زمینه را برای تقویت روابط دو جانبه هموار کند. هرچند گروهی درباره عادی سازی روابط تهران و ریاض تردید دارند و براین باورند که رویکرد دو کشور در ارتباط با تحولات منطقه از لبنان تا شام با یکدیگر متفاوت است.

 

 

 

 

 

 

 

منبع خبر "اقتصادنیوز" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.