تصور کنید یک روز صبح از خواب بیدار و متوجه می‌شوید که مغزتان کندتر شده است؛ نه خسته‌اید و نه استرس دارید، پس چه دلیلی دارد؟ این یک داستان علمی تخیلی نیست. این واقعیتی است که سازمان بهداشت جهانی (WHO) سال گذشته آن را مطرح و اصطلاحی به نام «پوسیدگی مغز» را رونمایی کرد. مغز شما کند شده چون مدت‌هاست که در معرض محتوای آنلاین بی‌کیفیت و بی‌ارزش قرار گرفته و به وضوح در حال از بین بردن ذهن شماست.
به گزارش تابناک به نقل از شفاآنلاین: مطالعات نشان می‌دهد که هر فرد به‌طور متوسط بیش از 7ساعت در روز را آنلاین می‌گذراند که این یعنی یک‌سوم زندگی انسان‌ها توسط نمایشگرها مصرف می‌شود. بدتر از آن، اینکه حجم قابل‌توجهی از این زمان صرف یادگیری یا درگیر تعاملات معنادار نمی‌شود، بلکه سرگرمی‌های منفعلانه دارد.
چه اتفاقی می‌افتد؟
کارشناسان می‌گویند زمانی که مغز ما از غذای ناسالم دیجیتال لذت می‌برد با چندین آسیب مواجه می‌شود.
کاهش دامنه توجه
قرار گرفتن مداوم در معرض محتوای کوتاه، تمرکز روی کارها یا خواندن مقالات طولانی را دشوارتر می‌کند.
حافظه ضعیف
زمانی که به جای درگیرشدن عمیق و تفکر، فقط یک محتوا را مرور می‌کنیم و از آن می‌گذریم، کمتر امکان حفظ آن اطلاعات وجود دارد.
فرسودگی عاطفی
قرار گرفتن بی‌پایان در معرض اخبار منفی، می‌تواند افراد را دچار اضطراب، افسردگی یا ناامیدی کند.
کاهش تفکر انتقادی
الگوریتم محتوایی پلتفرم‌ها عمدتا با تعصبات افراد همسو هستند و کمتر احتمال دارد که دیدگاه‌های خود را به چالش بکشند یا تفکر انتقادی داشته باشند.
راه‌حل چیست؟
خبر خوب اینکه پوسیدگی مغز اجتناب‌ناپذیر نیست و در این‌باره چندین راهکار وجود دارد که بازیابی سلامت شناختی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
انتخابی باشید
رژیم دیجیتال خود را عاقلانه انتخاب کنید. حساب‌هایی را دنبال کنید که محتوای آموزشی و مفید به شما ارائه می‌کنند.
تعیین مرزها
مدت استفاده از صفحه نمایش را برای خود محدود کنید.
برنامه‌هایی مانند Digital Wellbeing یا Screen Time می‌توانند در نظارت و کنترل استفاده از این فضا به شما کمک کنند.
کار عمیق را در اولویت قرار دهید
زمانی را به فعالیت‌هایی اختصاص دهید که نیاز به تمرکز دارند؛ مانند خواندن کتاب، یادگیری یک مهارت جدید یا حل پازل.
آشتی با زندگی آفلاین
زمان آنلاین خود را با سرگرمی‌های آفلاین متعادل کنید؛ از ورزش و آشپزی گرفته تا لذت از طبیعت.
فراخوانی برای اقدام
ایده پوسیدگی مغز می‌تواند هشداردهنده باشد، اما به ما یادآوری می‌کند که در نحوه تعامل با دنیای دیجیتال حق انتخاب داریم؛ یعنی با توجه به آنچه مصرف می‌کنیم، می‌توانیم از مغزمان محافظت کنیم تا مثل همیشه تیز و پرجنب‌و‌جوش باقی بماند.
مطالب جدید بیاموزید
با یادگیری یک زبان جدید، نواختن یک آلت موسیقی یا امتحان کردن یک مهارت جدید، مغز خود را به چالش بکشید. این فعالیت‌ها باعث افزایش انعطاف‌پذیری عصبی می‌شوند که به مغز کمک می‌کند تا خود را سازگار کند و رشد یابد.
پوسیدگی مغز چیست؟
پوسیدگی مغز به‌معنای زوال فیزیکی مغز نیست؛ استعاره‌ای است از زوال شناختی ناشی از قرار گرفتن مداوم در معرض محتوای دیجیتال بی‌اهمیت، غیرمفید یا حتی مضر؛ یعنی اسکرول‌ها و کلیک‌های بی‌پایان روی هر محتوا یا مقاله‌های غیرمفیدی که شما را طعمه بازدید بیشتر می‌کنند. این درست که هر قسمت از محتوا ممکن است به‌تنهایی بی‌ضرر به‌نظر برسد، اما قطعا اثر تجمعی آن می‌تواند آسیب‌زاتر از آن چیزی باشد که تصور می‌کنید. به تأکید سازمان جهانی بهداشت، عصر دیجیتال چالشی منحصر به فرد برای مغز انسان‌ها ایجاد کرده است. با وجود اطلاعات بسیار زیاد، دامنه توجه در حال کاهش است و توانایی برای پردازش ایده‌های پیچیده هم کمتر می‌شود؛ اتفاقی که باعث می‌شود افراد به جای تفکر عمیق، در چرخه مصرف کم‌عمق گرفتار شوند.
چگونه به اینجا رسیدیم؟
اینترنت همیشه سرزمین محتوای «کم‌ارزش» نبود. دسامبر 4791اینترنت متولد و ابزاری برای به اشتراک گذاشتن دانش و تقویت ارتباطات شد. اما از زمانی که پلتفرم‌ها شروع به رقابت برای زمان و توجه بازدیدکنندگانشان کردند، الگوریتم‌هایی طراحی شد که سرعت جذب بالایی داشته باشند؛ شامل سرفصل‌های هیجان‌انگیز، ویدئوهای پرزرق و برق و پست‌های پراحساس؛ محتواهایی که برای آموزش یا غنی‌سازی طراحی نمی‌شدند، بلکه هدف‌شان درگیر کردن مخاطبان بود.
نکته پایانی
دفعه بعد که خود را در مواجهه با طومار بی‌پایان محتوای کم‌عمق فضای مجازی دیدید، از خودتان بپرسیدآیا این محتوا ذهن من را تغذیه می‌کند؟ این پرسش به شما کمک می‌کند با کلیک‌های متفکرانه با پوسیدگی مغز مبارزه کنید.
