همشهری آنلاین – مریم سرخوش: آمار دقیقی از شیوع سرطان در کودکان ایرانی وجود ندارد اما به روایتی این آمارها ابتلای ۱۰ تا ۱۲ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر است که از این تعداد ۳ تا ۴ نفر به سرطان خون، به عنوان شایع‌ترین سرطان در این گروه سنی مبتلا می‌شوند. تومورهای مغزی هم در رتبه بعدی قرار دارند.
دکتر عظیم مهرور، فوق تخصص خون و سرطان اطفال در نشست خبری کنفرانس علمی یک‌روزه با محوریت ارجاع صحیح و سریع کودک مشکوک مبتلا به سرطان که در محل بیمارستان گلستان نیروی دریایی ارتش برگزار شد، با بیان این مطلب گفت: درباره سرطان در کودکان روند افزایشی داریم چون یکی از کارهای بزرگی که در کشور ما انجام شده این است که کودکان در بدو تولد کمتر می‌میرند. این در حالی است که در گذشته کودکان حتی با اسهال و استفراغ هم جان خود را از دست می‌دادند اما اکنون به دلیل اقدامات بهداشتی، آمار رشد کودکان و طول عمر آنها افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل برخی بیماری‌های وابسته به ژنتیک خودشان را بیشتر نشان می‌دهند.
مهرور درباره تاثیر افزایش هزینه‌های درمانی بر کودکان مبتلا به سرطان بیان کرد: زمانی که افزایش هزینه‌ها را داشته باشیم، قطعا برخی خانواده‌ها روند درمانی را متوقف می‌کنند. ما هم قادر به انجام برخی درمان‌های نوین نیستیم. درمان‌های سرطان به سمت ایمونوتراپی، سل‌تراپی، هورمون‌درمانی، تارگت‌تراپی و داروهای جدید بر منبای تشخیص‌های نوین رفته است. ما هم می‌دانیم که برخی از کودکان درمان‌ها و داروهای جدید نیاز دارند اما به دلیل هزینه‌های بالا نمی‌توانیم آنها را نسخه کنیم. هزینه بلیناتوماب برای هر بار درمان ۴۰۰ میلیون تومان است و نمی‌توانیم با وجود نیاز کودک از آن استفاده کنیم. نمی‌توان ۱۰۰درصد انتظارات را هم از خیرین داشت اما وزارت بهداشت هم بودجه ندارد. شرایط بحرانی است و دلیلش تحریم است و تاثیر خودش را بر حوزه درمان هم گذاشته است.
او ادامه داد: دارویی که در گذشته به راحتی در دسترس بود اکنون چندین برابر قیمت فروخته می‌شود. آمپول کیترولاس به ۷۰ میلیون تومان رسیده است. وضعیت به گونه‌ای شده که دو بیمار از یک آمپول استفاده می‌کنند. یعنی داروخانه یک داروی تزریقی به بیمار می‌دهد که یک سی‌سی در بیمارستان تزریق کند و دوباره آن را به داروخانه برمی‌گردانند تا در بیمارستانی دیگر برای بیماری دیگر تزریق می‌شود. این مساله از نظر بهداشتی و انسانی غلط است و چطور می‌توان یک آمپول را در دو زمان و با دو کادر درمانی مختلف تزریق کرد؟
این متخصص خون و سرطان در پاسخ به سوالی درباره اثربخشی داروهای ایرانی هم عنوان کرد: زمانی می‌توانیم جواب قطعی به این سوال بدهیم که مطالعه کرده باشیم. یعنی داروهای برند و خارجی را با داروی ایرانی در شرایط یکسان برای بیماران مورد مطالعه قرار دهیم. البته می‌توان گفت که داروی ایرانی بهتر از داروی ترک و هندی است و درباره برخی داروها که حدود ۱۰-۱۵ سال است مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توان درباره اثربخشی آن اظهارنظر کرد و موثر هستند.
مهرور درباره اقدامات پیشگیرانه از بروز سرطان‌ها هم بیان کرد: مهم‌ترین مساله عدم مصرف اسانس، مواد نگهدارنده، مواد شیمیایی و به طور کلی پرهیز از تغذیه ناسالم است. روغن‌هایی که با آنها فست‌فودها را تهیه می‌کنند، سرشار از مواد مضر هستند. تردد در هوای آلوده هم می‌تواند در بروز سرطان‌ها نقش داشته باشد.
یک چالش جدی
دکتر مریم تشویقی، فوق تخصص خون و سرطان کودکان هم در این نشست خبری درباره روش‌های تشخیصی درمانی سرطان‌های کودکان در ایران توضیح داد: در مناطق مختلف ایران این امکانات درمانی متفاوت است. قاعدتا در تهران امکانات بهتری برای تشخیص و درمان فراهم است اما در بسیاری از شهرستان‌ها و مراکز این امکانات وجود ندارد. البته نسبت به سال‌های گذشته در وضعیت بهتری قرار داریم و عمده امکانات تشخیصی از جمله روش‌های مختلف برای نمونه‌برداری، انجام آزمایش‌های مختلف تخصصی، ژنتیک، ام‌آرآی، پت‌اسکن و... در مراکز بزرگ استانها هم در دسترس است.
تشویقی چالش اصلی در درمان کودکان مبتلا به سرطان را زمان رساندن آنها به متخصصان عنوان کرد و گفت: در این زمینه گاهی اوقات در ایران و کشورهای همسایه مشکلاتی وجود دارد. یکی از دلایل آن هم مشابهت علائم اولیه سرطان‌ها با برخی بیماری‌های معمول در کودکان است. به همین دلیل بیمار دیر به دست پزشکان می‌رسد. ما حتی مواردی را داریم که به خانواده‌ها توصیه شده به متخصصان خون و سرطان مراجعه کنند، اما از ترس این که بیماری در کودک آنها تشخیص داده شود، مراجعه نکرده‌اند. این افراد زمانی مراجعه می‌کنند که کودک در وضعیت بدحالی قرار می‌گیرد.
او درباره علائمی که خانواده‌ها با مشاهده آنها باید کودکشان را نزد متخصصان ببرند، عنوان کرد: از شایع‌ترین این علائم که مشابه بیماری‌های معمول هستند، می‌توان به تب، ضعف، بی‌حالی، رنگ‌پریدگی، احساس خستگی، وجود درد یا توده در قسمتی از بدن، بزرگ شدن غدد لنفاوی یا زیر گردن، بزرگ شدن شکم، تغییر در دفع ادرار یا مدفوع، وجود خون در ادرار، اختلالات رفتاری و... اشاره کرد. در کل هر علامتی که بیش از چند هفته پایدار بماند و با درمان‌ها و روش‌های تشخیصی معمول به نتیجه نرسد، لازم است که حتما از نظر بدخیمی‌ها بررسی‌های لازم انجام شود.
شرایط خوب است، امکانات کم
به گفته این فوق‌تخصص خون، از نظر تشخیصی ایران در وضعیت خوبی قرار دارد اما به هر حال تحریم وجود دارد که هم روی روش‌های تشخیصی به ویژه روش‌های ژنتیکی تاثیر دارد و هم درباره داروهای نوین و برند چالش‌هایی به وجود آورده است. به شکلی که این داروها یا پیدا نمی‌شوند یا با قیمت‌های بسیار بالا در دسترس هستند.
تشویقی درباره موفقیت درمان سرطان کودکان در ایران بیان کرد: در کشورهای پیشرفته بالای ۸۵ درصد موفقیت درمان وجود دارد و در کشورهای پایین‌تر از سطح ایران این عدد زیر ۳۰درصد عنوان می‌شود. اما در کشور ما برای تمام سرطان‌ها به طور میانگین بین ۶۰ تا ۷۰ درصد کودکان مبتلا به سرطان بهبود پیدا می‌کنند. فاکتور موفقیت در درمان سرطان‌ها به نوع بیماری و زمانی که بیمار مراجعه می‌کند هم بستگی دارد.
این پزشک درباره موفقیت ایران در حوزه‌های درمانی سرطان‌ها توضیح داد: از نظر علم پزشکی ما از کشورهای آمریکایی و اروپایی بالاتر هستیم اما امکانات در اختیار پزشکان ما نیست. آنها مراکز تحقیقاتی دارند اما ما تجربه بیشتری داریم چون موارد سرطان در کشورهای خاورمیانه و آسیا بیشتر است. اما تجربه به تنهایی کفایت نمی‌کند.
به کودکان موبایل ندهید
دکتر جواد صابری‌نژاد، متخصص اطفال و نوزادان هم در ادامه این نشست، درباره تغییر سبک زندگی کودکان و ارتباط آن با بروز سرطان بیان کرد: روند ایجاد سرطان‌ها تحت تاثیر دو فاکتور محیط و ژنتیک است. ژنتیک در اطفال پررنگ‌تر است اما محیط هم بی‌اثر نیست. کودکانی که محل سکونت آنها در نزدیکی دکل‌های فشار قوی برق است با ریسک بیشتری برای ابتلا به سرطان و آنمی مواجه هستند. استرس، زندگی بی‌تحرک، آلاینده‌ها، نوع تغذیه، استفاده زیاد از موبایل و تبلت و... هم در بروز سرطان‌های کودکان اثر دارند. اما نمی‌توان یک فاکتور را در این باره در نظر داشت و تجمیعی از عوامل مختلف می‌توانند منجر به بیماری شود.
صابری‌نژاد درباره هشدارهایی که برای عدم استفاده کودکان از گوشی‌های موبایل مطرح می‌شود، عنوان کرد: به طور کلی برای گروه سنی زیر ۱۲ سال توصیه می‌شود که موبایل استفاده نشود. در برخی سرطان‌ها از جمله تومورهای مغزی و سرطان خون در سنی که کودک در رشد سریع قرار داد، این امواج می‌تواند تاثیر بیشتری داشته باشد. به همین دلیل اگر زمینه ژنتیک و عوامل موثر با این فاکتور تجمیع شود، می‌تواند منجر به بروز سرطان شود. بهتر است در این سنین استفاده از این وسایل محدود شود.
