شایع‌ترین علامت مزوتلیومای ریوی، تنگی نفس و درد قفسه سینه است
مزوتلیوما نوعی سرطان است که در مزوتلیوم، غشایی که داخل حفره‌های بدن مانند شکم یا قفسه سینه را پوشش می‌دهد، ایجاد می‌شود. سه چهارم موارد مزوتلیوما در حفره قفسه سینه آغاز می‌شود. این بیماری همچنین می‌تواند در حفره شکمی و اطراف قلب نیز شروع شود. صرف‌نظر از محل شروع، سلول‌های بدخیم مزوتلیوم می‌توانند به بافت‌های اطراف حمله کرده و به آن‌ها آسیب برسانند. همچنین، سلول‌های سرطانی می‌توانند متاستاز داده و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند.
در بسیاری از موارد، مزوتلیوما زمانی تشخیص داده می‌شود که بیماری پیشرفته است. نرخ بقای ۵ ساله حدود ۵٪ تا ۱۰٪ است. بیشتر بیماران مبتلا به مزوتلیومای ریه به دلیل نارسایی تنفسی یا ذات‌الریه جان خود را از دست می‌دهند. برخی از بیماران دچار انسداد روده کوچک می‌شوند، زمانی که تومور از طریق دیافراگم (ماهیچه‌ای که قفسه سینه و حفره شکمی را جدا می‌کند) گسترش یابد. تعداد کمتری از بیماران نیز به دلیل عوارض قلبی ناشی از گسترش تومور به پریکارد (کیسه نازکی که قلب را احاطه کرده است) و خود قلب فوت می‌کنند.
تشخیص مزوتلیوما معمولاً با تصویربرداری و نمونه‌برداری انجام می‌شود
عامل خطر اصلی مزوتلیوما، کار کردن با آزبست است. آزبست گروهی از مواد معدنی با الیاف نازک و میکروسکوپی است. از آنجا که این الیاف در برابر حرارت، آتش و مواد شیمیایی مقاوم هستند و رسانای الکتریسیته نیستند، آزبست به طور گسترده در صنایع ساختمانی، خودروسازی و سایر صنایع استخراج و استفاده شده است.
اگر الیاف ریز آزبست در هوا آزاد شوند، همان‌طور که در فرآیندهای تولیدی رخ می‌دهد، ممکن است استنشاق یا بلعیده شوند و منجر به مشکلات جدی سلامتی شوند. حدود ۷۵٪ از موارد مزوتلیوما با قرار گرفتن در معرض آزبست در محیط کار مرتبط هستند. همچنین، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اعضای خانواده و افرادی که با کارگران صنعت آزبست زندگی می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مزوتلیوما و احتمالاً سایر بیماری‌های مرتبط با آزبست هستند. این خطر ممکن است به دلیل استنشاق گرد و غبار آزبست باشد که از طریق لباس و موی کارگران به خانه منتقل می‌شود. علاوه بر این، مواردی از مزوتلیوما در افرادی که در نزدیکی معادن آزبست زندگی می‌کنند نیز مشاهده شده است.
با این حال، مزوتلیوما در برخی افراد بدون هیچ‌گونه تماس شناخته‌شده با آزبست نیز گزارش شده است. سایر علل نادر اما ممکن شامل موارد زیر است:
• زئولیت‌ها: این مواد معدنی از نظر شیمیایی به آزبست مرتبط هستند. یکی از این مواد، اریونیت، در برخی مناطق ترکیه به‌وفور در خاک یافت می‌شود. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، قرار گرفتن در معرض اریونیت عامل اصلی نرخ بالای مزوتلیوما در این مناطق است.
• پرتوهای رادیواکتیو: انجمن سرطان آمریکا گزارش داده است که مواردی از مزوتلیوما در افرادی مشاهده شده است که در معرض دوزهای بالای اشعه در قفسه سینه یا شکم قرار گرفته‌اند. همچنین، برخی از بیماران که در گذشته تزریق دی‌اکسید توریوم (Thorotrast) را دریافت کرده‌اند (ماده‌ای که تا دهه ۱۹۵۰ در برخی رادیوگرافی‌های قفسه سینه استفاده می‌شد)، به این بیماری مبتلا شده‌اند.
• ویروس SV40: برخی مطالعات روی حیوانات آزمایشگاهی احتمال می‌دهند که عفونت با ویروس سیمین ۴۰ (SV40) ممکن است خطر ابتلا به مزوتلیوما را افزایش دهد. بر اساس گزارش انجمن سرطان آمریکا، برخی از واکسن‌های تزریقی فلج اطفال که بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۳ توزیع شدند، آلوده به SV40 بودند و حدود ۳۰ میلیون نفر در ایالات متحده در معرض این ویروس قرار گرفتند. با این حال، بزرگ‌ترین مطالعات انجام‌شده روی انسان‌ها تاکنون ارتباط مستقیمی بین این ویروس و افزایش خطر مزوتلیوما یا سایر سرطان‌ها پیدا نکرده‌اند.
• ژنتیک: برخی از متخصصان معتقدند که برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به مزوتلیوما هستند. نرخ این بیماری در بین جمعیت‌های مختلف متفاوت است.
مزوتلیوما بیشتر در بافت‌های پوششی ریه‌ها، شکم یا قلب ایجاد می‌شود
علائم مزوتلیوما معمولاً ۲۰ تا ۵۰ سال پس از اولین تماس با آزبست ظاهر می‌شوند. علائم اصلی مزوتلیومای ریوی شامل موارد زیر است:
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• تجمع مایعات در پلورا (غشای پوشاننده ریه‌ها) که ناشی از مزوتلیوما است، در صورت شدید بودن، می‌تواند باعث تشدید تنگی نفس شود.
• کاهش وزن
• تورم و درد شکم
• اختلالات انعقادی خون
• انسداد روده
• کم‌خونی
• تب
اگر سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
• درد
• مشکل در بلع
• تورم گردن یا صورت
از آنجا که بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند، این نشانه‌ها لزوماً به معنی ابتلا به مزوتلیوما نیستند. بنابراین، مراجعه به پزشک برای بررسی علت علائم ضروری است.
از آنجایی که مزوتلیوما یک بیماری نادر است، اغلب در ابتدا به اشتباه تشخیص داده می‌شود. اگر پزشک مشکوک به مزوتلیوما شود، ابتدا سابقه پزشکی کاملی از شما می‌گیرد و به دنبال علائم و عوامل خطر، به‌ویژه تماس با آزبست خواهد بود، زیرا آزبست مهم‌ترین عامل خطر برای این بیماری است. پزشک همچنین وضعیت کلی سلامتی را بررسی کرده و به دنبال علائم احتمالی مزوتلیوما خواهد بود، از جمله:
• وجود مایعات در حفره قفسه سینه، شکم یا پرده دور قلب (پریکارد)
براساس نتایج معاینه، پزشک ممکن است شما را برای آزمایش‌های تشخیصی مزوتلیوما ارجاع دهد.
ژنتیک ممکن است در افزایش خطر ابتلا به این سرطان نقش داشته باشد
سطح بالای سه ماده در خون می‌تواند احتمال ابتلا به مزوتلیوما را افزایش دهد:
• فیبولین-۳ (Fibulin-3)
• استئوپونتین (Osteopontin)
• پپتیدهای محلول مرتبط با مزوتلین (SMRP)
این آزمایش‌ها هنوز به اندازه کافی دقیق نیستند که به تنهایی برای تشخیص مزوتلیوما استفاده شوند، اما سطح بالای این مواد احتمال وجود بیماری را افزایش می‌دهد.
اگر مایعات در بدن تجمع یافته باشند (به دلیل مزوتلیوما)، پزشک نمونه‌ای از این مایعات را با استفاده از یک سوزن از طریق پوست خارج کرده و آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. این آزمایش بسته به محل تجمع مایعات نام‌های مختلفی دارد:
• توراسنتز (Thoracentesis): بررسی مایع در قفسه سینه
• پاراسنتز (Paracentesis): بررسی مایع در شکم
• پریکاردیوسنتز (Pericardiocentesis): بررسی مایع در پرده دور قلب
حتی اگر در مایعات سلول‌های سرطانی پیدا نشود، باز هم احتمال مزوتلیوما وجود دارد و ممکن است نمونه‌برداری بافت (بیوپسی) مورد نیاز باشد.
چندین روش برای نمونه‌برداری از بافت مشکوک به مزوتلیوما وجود دارد:
• بیوپسی با سوزن: یک سوزن بلند و توخالی از طریق پوست وارد تومور شده و نمونه کوچکی از بافت برداشته می‌شود. گاهی نمونه برای تشخیص کافی نیست و نیاز به روش‌های تهاجمی‌تر است.
• توراوسکوپی، لاپاروسکوپی و مدیاستینوسکوپی: در این روش‌ها، پزشک از یک لوله نازک و دارای نور استفاده می‌کند که از طریق برش کوچکی در پوست وارد بدن می‌شود و ابزارهای کوچک دیگری برای برداشتن نمونه‌های بافتی از مناطق مشکوک استفاده می‌شود:
• توراوسکوپی: بررسی فضای بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه
• لاپاروسکوپی: بررسی داخل شکم
• مدیاستینوسکوپی: بررسی وسط قفسه سینه (نزدیک قلب)
• بیوپسی جراحی: در برخی موارد، برای گرفتن نمونه بزرگ‌تر یا برداشتن کل تومور، نیاز به عمل جراحی مانند توراکوتومی (باز کردن قفسه سینه) یا لاپاروتومی (باز کردن شکم) است.
بیوپسی با هدایت سونوگرافی داخل برونشی (EBUS): یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر از طریق گلو وارد مجاری تنفسی می‌شود تا ریه‌ها بررسی شوند. در صورت وجود تومور، پزشک می‌تواند نمونه کوچکی از آن را بردارد.
• عکس رادیولوژی قفسه سینه (X-ray): ضخیم شدن غیرطبیعی پوشش ریه، تجمع مایعات بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه یا تغییرات در ریه‌ها را نشان می‌دهد که می‌تواند نشانه مزوتلیوما باشد.
• سی‌تی اسکن (CT Scan): یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس و کامپیوتر است که تصاویر دقیق و چندبعدی از داخل بدن ارائه می‌دهد. از این روش برای شناسایی سرطان، تعیین محل آن و بررسی میزان گسترش آن استفاده می‌شود.
• پت‌اسکن (PET Scan): شامل تزریق یک ماده رادیواکتیو به بدن است. سلول‌های سرطانی مقدار زیادی از این ماده را جذب می‌کنند و در تصاویر، روشن‌تر از بافت‌های طبیعی دیده می‌شوند. پزشکان از این تست برای بررسی نواحی مشکوک به سرطان استفاده می‌کنند.
• ام‌آر‌آی (MRI Scan): با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی، تصاویر دقیق‌تری از بافت‌های نرم بدن ارائه می‌دهد. برای مزوتلیوماهای درگیرکننده دیافراگم (عضله گنبدی‌شکل زیر ریه‌ها)، ام‌آر‌آی به‌ویژه مفید است.
تشخیص مزوتلیوما معمولاً با تصویربرداری و نمونه‌برداری انجام می‌شود
عوامل خاصی بر پیش‌آگهی مزوتلیوما و گزینه‌های درمانی آن تأثیر می‌گذارند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
• مرحله سرطان، یا میزان گسترش سرطان در بدن. مرحله بیماری معمولاً بر اساس اندازه تومور، وجود سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی و گسترش سرطان فراتر از محل اولیه آن تعیین می‌شود.
• اندازه مزوتلیوما
• امکان برداشتن کامل مزوتلیوما از طریق جراحی
• میزان مایع در قفسه سینه یا شکم
• سن و وضعیت کلی سلامت بیمار
• نوع سلول‌های مزوتلیوما
• اینکه آیا سرطان به‌تازگی تشخیص داده شده یا پس از درمان بازگشته است.
درمان مزوتلیوما به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل موارد ذکر شده در بالا است. سه روش درمانی استاندارد برای این بیماری وجود دارد: جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی. معمولاً ترکیبی از دو یا هر سه روش برای درمان استفاده می‌شود.
جراحی‌های اصلی که برای درمان مزوتلیوما استفاده می‌شوند عبارتند از:
• برداشت گسترده موضعی که در آن سرطان همراه با مقداری از بافت سالم اطراف آن برداشته می‌شود.
• پلورکتومی و دکورتیزاسیون که شامل برداشتن بخشی از پوشش ریه، پوشش قفسه سینه و سطح خارجی ریه‌ها است.
• پنومونکتومی خارج پلورال که شامل برداشتن یک ریه کامل، بخشی از پوشش قفسه سینه، دیافراگم و پوشش اطراف قلب می‌شود.
• پلورودز که در آن از یک ماده شیمیایی یا دارویی برای ایجاد اسکار در پوشش ریه استفاده می‌شود تا این پوشش به ریه بچسبد. این روش مانع از تجمع مایع می‌شود و برای کنترل علائم به کار می‌رود، اما درمان قطعی نیست.
این روش درمانی از اشعه ایکس با انرژی بالا و انواع دیگر تابش برای کشتن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آن‌ها استفاده می‌کند. پرتودرمانی ممکن است به دو صورت انجام شود:
• پرتودرمانی خارجی که در آن دستگاهی خارج از بدن پرتوها را به سمت سرطان هدایت می‌کند.
• پرتودرمانی داخلی که در آن مواد رادیواکتیو در قالب سوزن، دانه، سیم یا کاتتر مستقیماً در ناحیه نزدیک به سرطان قرار داده می‌شود.
این روش درمانی از داروها برای متوقف کردن رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. شیمی‌درمانی ممکن است:
• به‌صورت خوراکی : از طریق تزریق داخل وریدی یا عضلانی (برای رسیدن به سلول‌های سرطانی در سراسر بدن) به‌صورت مستقیم در ناحیه آسیب‌دیده (برای تأثیرگذاری بر سلول‌های سرطانی همان ناحیه) در برخی موارد، پزشکان از بیش از یک داروی شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند که به آن شیمی‌درمانی ترکیبی گفته می‌شود.
• ایمونوتراپی : در این روش، داروهای خاصی به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا با سرطان مبارزه کند. ترکیب نیوولوماب (Opdivo) و ایپیلوموماب (Yervoy) توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای مزوتلیومایی که قابل جراحی نیست، تأیید شده است.
• میدان‌های درمانی تومور (TTF) : این روش درمانی شامل استفاده از میدان‌های الکتریکی با فرکانس‌های خاص همراه با شیمی‌درمانی است که تقسیم سلول‌های سرطانی را کند می‌کند.
درمان این بیماری شامل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است
1. آیا مزوتلیوما فقط در ریه‌ها ایجاد می‌شود؟
خیر، مزوتلیوما می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد شود، از جمله:
مزوتلیوم ریه‌ها (پلورال): شایع‌ترین نوع که روی پوشش ریه‌ها تأثیر می‌گذارد.
مزوتلیوم شکمی (پریتونئال): بر پرده صفاقی که اندام‌های داخلی شکم را پوشش می‌دهد، تأثیر می‌گذارد.
مزوتلیوم قلبی (پریکاردیال): نادرترین نوع که قلب را درگیر می‌کند.
مزوتلیوم بیضه‌ای (تونیکا واژینالیس): بسیار نادر است و روی بیضه‌ها تأثیر می‌گذارد.
2. آیا مزوتلیوما مسری است؟
خیر، مزوتلیوما یک بیماری سرطانی است و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
3. آیا سیگار کشیدن باعث مزوتلیوما می‌شود؟
خیر، سیگار کشیدن مستقیماً باعث مزوتلیوما نمی‌شود، اما ممکن است خطر سایر سرطان‌های مرتبط با آزبست مانند سرطان ریه را افزایش دهد.
4. آیا مزوتلیوما درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای مزوتلیوما وجود ندارد، اما روش‌هایی مانند جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و ایمونوتراپی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی بیمار و افزایش طول عمر کمک کنند.
5. مزوتلیوما چقدر طول می‌کشد تا پس از مواجهه با آزبست ظاهر شود؟
دوره کمون این بیماری معمولاً بین 20 تا 50 سال است، به این معنی که ممکن است دهه‌ها پس از قرار گرفتن در معرض آزبست علائم ظاهر شوند.
مزوتلیوما یک سرطان نادر است که عمدتاً به دلیل قرار گرفتن در معرض آزبست ایجاد می‌شود و معمولاً پس از 20 تا 50 سال از مواجهه با این ماده بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند در مناطق مختلف بدن از جمله ریه‌ها، شکم و قلب رخ دهد و علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه، کاهش وزن و تورم شکم را به همراه داشته باشد. تشخیص دقیق آن از طریق آزمایش‌های مختلف مانند بیوپسی، تصویربرداری و آزمایش خون انجام می‌شود. درمان مزوتلیوما معمولاً شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و در برخی موارد ایمونوتراپی است، اما درمان قطعی برای آن وجود ندارد. با این حال، پیشگیری از قرار گرفتن در معرض آزبست می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد و تشخیص زودهنگام می‌تواند امید به زندگی بیماران را افزایش دهد.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
