به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین ابراهیم کلانتری صبح جمعه در سلسله جلسات جهاد تببین و ولایت فقیه گفت: پس از بررسی چهار اصل توحید، معاد، نبوت و ختم نبوت که جزو مبانی و زیرساخت‌های اعتقادی نظریه «ولایت فقیه» هستند، امروز پنجمین اصل یعنی امامت، به عنوان تضمین‌کننده حیات و استمرار سرزنده اسلام در عصر خاتم مورد بررسی و تبیین قرار بگیرد.
وی در ادامه به تعریف اصل امامت که مورد قبول شیعه و سنی است پرداخت و گفت: امامت، عبارت است از «ریاست و مرجعیت عام امور دین و دنیای مردم، توسط شخص معینی به نیابت از رسول اکرم (ص)».
کلانتری افزود: از آنجایی که ما یک بحث درون دینی را دنبال می‌کنیم، پس به آیات قرآن و روایات در تبیین اصل امامت، مراجعه می‌کنیم؛ یکی از روشن‌ترین آیات کلام الله مجید در این خصوص «آیه تبلیغ» است که خداوند بزرگ در آن به پیامبر (ص) امر می‌کند تا آنچه را به او نازل شده است به مؤمنان ابلاغ نماید.
تولیت حرم مطهر شاهچراغ (ع) افزود: یکی از وظایف پیامبر (ص) ابلاغ معصومانه وحی است که در این سوره مدنی و آیه شریفه که در اواخر عمر مبارک پیامبر (ص) نازل گردیده، به آن اشاره شده است. «بَلِّغْ»؛ صیغه امر است یعنی بر رسول اکرم (ص) واجب است که آن را ابلاغ کند و خداوند دستور صریح می‌دهد و اگر این کار صورت نگیرد مانند این است که پیامبر (ص) اصلاً رسالت خدا را انجام نداده است، یعنی رسالتی که طبق آن، پیامبر (ص) طی ۲۳ سال پیام وحی الهی را به مردم می‌رسانده است بی حاصل و بدون نتیجه می‌گردد.
حجت الاسلام کلانتری در ادامه به بیان شش نکته پیرامون «آیه تبلیغ» پرداخت و گفت: نکته نخست اینکه، نزول این آیه شریفه در آخرین روزهای حیات پیامبر (ص) به روشنی نشان می‌دهد که مسأله مورد نظر آیه، هرگز نمی‌تواند احکام و فروعات اسلام از قبیل نماز، روزه، حج، جهاد، زکات و … باشد؛ زیرا احکام و فروعاتی از این دست، پیش از نزول این آیه نه تنها از سوی خداوند نازل و توسط پیامبر (ص) به مردمان ابلاغ شده بود، که حتی به عنوان فرهنگ و سنت‌های الهی مورد قبول مسلمانان قرار گرفته و در جامعه آن روز رواج یافته بود.
وی ادامه داد: اینکه یک عالم اهل سنت بیان می‌کند که منظور این آیه نماز است، این حرف صد در صد اشتباه است و قابل قبول نیست، زیرا نماز و سایر احکام فرعی قبلاً بیان و تشریح شده است و عاقلانه نیست که مجدد دستور به ابلاغ آن داده شود. لذا این احتمال که یکی از فروعات دین به عنوان آخرین ابلاغ پیامبر (ص) مدنظر بوده باشد که در صورت بیان نکردن آن، کل رسالت ایشان از بین برود، وجود ندارد. ضمن اینکه فروعات دین، معادل کل رسالت پیامبر (ص) نیستند، رسالت به عنوان یک منصب و یک موقعیت کلیدی برای اسلام و دین است که نمی‌شود آن را با یک حکم فرعی اسلام مساوی دانست. هیچ پیامبر و عالم دینی این را بیان نکرده و نپذیرفته است.
تولیت حرم شاهچراغ (ع) در توضیح دومین نکته پیرامون «آیه تبلیغ»، گفت: مسأله مورد نظر آیه، که پیامبر (ص) مأمور به ابلاغ آن شده، در دین خدا از چنان اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که آیه شریفه، آشکارا آن را همسان با رسالت قلمداد نموده است.
حجت الاسلام کلانتری در ادامه به سومین نکته پیرامون آیه ۶۷ سوره مائده، اشاره کرد و افزود: مسأله مورد نظر آیه از این ویژگی نیز برخوردار است که ابلاغ آن سبب بروز حسّاسیت و ظهور واکنش‌های منفی در مقابل پیامبر (ص) می‌گردد.
وی ادامه داد: این حکم اینقدر با ارزش و مهم می‌باشد که ممکن است بخواهند پیامبر (ص) را از بین ببرند ولی در این آیه بیان می‌شود که خداوند تو را در برابر مردمان حفظ می‌کند. یقیناً بیان و ابلاغ یک حکم فرعی نمی‌تواند اینقدر حساسیت ایجاد کند و باعث تهدیدات جانی علیه پیامبر (ص) می‌شود.
استاد دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران، در توضیح چهارمین نکته پیرامون «آیه تبلیغ»، گفت: بزرگترین دغدغه مؤمنان و کافران در آن شرایط زمانی، معطوف به استمرار حیات اسلام است، به این معنا که مؤمنان پس از آنکه فراز و فرودهای بسیار و سپس استقرار دین را نظاره نموده‌اند، اینک نگران استمرار عزیزانه دین در عصر پس از پیامبر (ص) هستند، و کافران نیز پس از شکست‌ها و ناکامی‌های پی‌درپی همه توجه، مکر و امید خود را به عصر پس از پیامبر (ص) معطوف ساخته‌اند تا در فقدان آن حضرت جامعه را بار دیگر به سمت کفر و شرک سوق دهند.
وی ادامه داد: همین تجربه را ما هم داریم؛ حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) انقلاب را سال ۱۳۴۱ و در سن ۶۱ سالگی شروع کردند و بعد از سال‌های طولانی که در تبعید حضور داشتند به کشور بازگشتند و انقلاب به پیروزی رسید. در آن زمان حضرت امام (ره) در دهه هشتاد عمر خود قرار داشتند و مردم نگران جانشین بعد از ایشان بودند. مؤمنان این را بیشتر درک می‌کنند که رهبری در آستانه سن ۸۰ سالگی قرار دارد و انقلاب تازه به پیروزی رسیده و با وجود هجمه‌های گسترده، تخریب و توطئه‌های دشمن، بعد از ایشان چه کسی رهبری را بر عهده خواهد داشت. دقیقاً همین نگرانی را مؤمنان صدر اسلام نیز تجربه کرده‌اند، از آن طرف هم مشرکان یک خوشحالی بدون وصفی داشتند که باز هم همین تجربه را ما در زمان انقلاب داشتیم.
تولیت حرم شاهچراغ در ادامه به پنجمین نکته پیرامون آیه ۶۷ سوره مائده، اشاره کرد و گفت: همان‌گونه که تشریع اصل دین و بعثت پیامبران الهی از اموری است که فقط و فقط از سوی خداوند بزرگ صورت می‌گیرد و آدمیان در این تشریع نقشی ندارند، تضمین استمرار زنده و پویایِ دین با اعلام و رسمیت بخشیدن به سازوکاری که از عهده این مهم بر آید نیز امری صرفاً الهی است.
استاد دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران، در توضیح ششمین نکته پیرامون «آیه تبلیغ»، گفت: اصل «امامت» مناسب‌ترین سازوکاری است که استمرار آرمان‌ها و اهداف نبوت و حیات پویای دین خاتم را به بهترین صورت ممکن می‌سازد. تشریع این اصل از سوی خداوند بزرگ هم می‌تواند پایان‌بخش دغدغه مؤمنان درباره آینده دین خاتم باشد و هم می‌تواند خط بطلانی بر مکر کافران به حساب آید. از این رو، بروز حسّاسیت و واکنش‌های گوناگون در قبال آن از سوی مردمان، امری کاملاً طبیعی است.
وی با بیان اینکه امامت، همان نبوت منهای دریافت و ابلاغ معصومانه وحی است، گفت: از آنجائیکه اسلام دین خاتم است - چون دیگر وحی نازل نمی‌شود - و باید استمرار پیدا کند - زیرا دین جاودانه الهی تا روز قیامت است - این امر مستلزم سازوکاری به نام «امامت» است تا وظایف پیامبر (ص) به غیر از دریافت و ابلاغ معصومانه وحی، در جامعه اجرا گردد. اگر ما ساعت‌ها در «آیه تبلیغ» تفکر و تدبر کنیم متوجه مضامین این آیه و آن ابلاغ مهم نمی‌شویم، اینجا جای تعقل‌ورزی نیست و با اجتهاد نمی‌توانیم به مضمون واقعی آن پی ببریم لذا برای تفسیر این آیه مهم باید به خود پیامبر (ص) مراجعه کنیم. آیه ۵۹ سوره نساء، مشابه این آیه در قرآن است؛
این استاد حوزه و دانشگاه، اظهار کرد: بنا به اتفاق نظر مفسّران و متکلمان شیعه، آنچه پیامبر اکرم (صلوات الله علیه) طبق «آیه تبلیغ»، مأمور به ابلاغ آن شده‌اند، مسأله امامت، ولایت و نصب امام علی (علیه السلام) بر این منصب الهی است. طبق این نظر، تشریع امامت و ابلاغ آن به مؤمنان، معادل با رسالت پیامبر گرامی (ص) است؛ به‌گونه‌ای که عدم ابلاغ این امر خطیر، از منظر خداوند بزرگ به منزله ناتمام ماندن رسالت و در نتیجه، عدم ابلاغ رسالت دانسته شده است. (بنگرید به: کلانتری، ولایت فقیه پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۶۶).
وی ادامه داد: از آنجایی که آیه ۶۷ سوره مائده، خود از امر مهمی که پیامبر (ص) مأمور به ابلاغ آن شده، با صراحت سخن نگفته است، مطمئن‌ترین راه برای شناخت آن امر مهم این است که به پیامبر اکرم (ص) و اقدامی که آن حضرت پس از نزول این آیه انجام داده است و یا به سخنانی که آن حضرت در توضیح این امر فرموده‌اند مراجعه شود. دقت در متن روایات بسیاری که به تشریح امر یاد شده پرداخته و در منابع شیعه و سنی به‌گونه‌ای گسترده نقل شده است، جای هیچ‌گونه تردیدی در اینکه آن امر، اعلام امامت و ولایت امام علی (ع) پس از پیامبر (ص) است، باقی نمی‌گذارد.
حجت الاسلام کلانتری گفت: این روایات دارای بار معنایی دقیق است، چه کسی از شما بر خود شما مقدم‌تر است، دوست که اینگونه نیست؛ فقط ولی خدا هست که بر انسان مقدم‌تر است، دوست فقط می‌تواند مشاور خوبی باشد اما نظر او مقدم بر نظر خود انسان نیست زیرا در دنیا و آخرت خود انسان است که باید پاسخگو باشد. در یک جایی نظری بر نظر ما حجت است، حتی راجع به مسائل شخصی ما، و آن نظر ولی خدا است.
رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی، گفت: در تاریخ اسلام، زمانی که صحبت از ولایت حضرت امیر المومنین علیه السلام مطرح شد همین باعث ایجاد اختلاف گردید، زیرا کافران می‌گفتند عصر پیامبر (ص) یک مشکلی است که پیش آمده و پس از رحلت ایشان تمام می‌شود و بعد خودشان برای جانشینی تصمیم می‌گیرند، بنابراین نمی‌توانستند ولایت حضرت علی علیه السلام را بپذیرند. مرحوم دکتر آینه‌وند در کتاب «تاریخ سیاسی اسلام»، بیان می‌کند قبل از رحلت پیامبر (ص) پنج گروه و جناح در این حوزه فعال بودند تا بعد از رحلت پیامبر (ص) هر کدام به یک شکلی فرد دیگری را به جانشینی برگزینند. احزاب سیاسی مدینه خیلی نقشه کشیده بودند ولی این آیه شریفه به یکباره همه نقشه‌های آنها را بر هم می‌ریزد. درست است که بعد از رحلت پیامبر (ص) جمع کثیری به سمت دیگری رفتند، ولی همین آیه، اسلام ناب را حفظ کرد یعنی در بستر تاریخ این آیه شریفه و تبیین‌های پیامبر (ص) باعث شد که آن خط ناب و چشمه زلال اسلام در بستر تاریخ تا به امروز جریان پیدا کند و روزبه روز هم خروشان‌تر بشود.
تولیت حرم مطهر، در پایان با بیان اینکه برای استمرار دین خدا، هیچ راهی جز ولایت وجود ندارد، گفت: روایات بسیار دیگری در همین موضوع در منابع روایی وجود دارد که به تناسب مباحث آینده مورد تبیین و بررسی قرار می‌گیرند.
