فیلم بارش زیبای برف در همدان
به گزارش رکنا، چگونه است که برخی از خواب‌ها بارها و بارها تکرار می‌شوند؟ شاید از کودکی خواب پرواز مانند یک پرنده را دیده‌اید یا اخیراً در خواب به مکانی آشنا بازگشته‌اید. حتی ممکن است یک روز پر استرس در محل کار، باعث شود کابوس‌هایی مرتبط با امتحانات مدرسه به سراغتان بیایند، آن هم با وجود اینکه سال‌ها از آن دوران گذشته است!
اگر شما هم چنین تجربه‌هایی داشته‌اید، آرام باشید؛ زیرا تنها نیستید. خواب‌های تکراری یکی از مسائل رایج در خواب‌های ما هستند. براساس پژوهش‌ها، تا ۷۵ درصد از افراد در طول زندگی حداقل یک‌بار چنین خواب‌هایی را می‌بینند.
خواب‌های تکراری طیفی گسترده دارند. گاهی این خواب‌ها بدون تغییرات زیادی ظاهر می‌شوند؛ اما در مواقع دیگر، فقط موضوع، مکان یا شخصیت‌های مشابه در خواب وجود دارند. این تفاوت‌ها می‌توانند خواب‌های تکراری را از دیگر خواب‌های ناخوشایند مثل آنچه در اختلال اضطراب پس از سانحه تجربه می‌شود، متمایز کنند. خواب‌های ناشی از این اختلال بیشتر شبیه بازپخش مستقیم خاطرات واقعی هستند و تغییرات کمی دارند.
دانشمندان هنوز پاسخ قطعی برای علت ایجاد خواب‌های تکراری ندارند؛ اما بررسی‌های جدید، الگوها و سناریوهای خاصی را در این نوع خواب‌ها شناسایی کرده‌اند که راه را برای درک بهتر این پدیده باز کرده است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد خواب‌های تکراری عموماً منفی هستند. به‌عنوان نمونه، در یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۲ که توسط «مایکل شردل»، رئیس آزمایشگاه خواب مؤسسه سلامت روان آلمان انجام شد، دو سوم از بزرگسالان این نوع خواب‌ها را ناخوشایند توصیف کردند. معمولاً این خواب‌ها حاوی سناریوهایی نظیر تعقیب شدن، مورد حمله قرار گرفتن، دیر رسیدن یا شکست خوردن در یک کار هستند. در مقابل، خواب‌های مثبت نیز وجود دارند؛ مثل توانایی پرواز یا کشف اتاقی جدید در منزل.
اما چرا خواب‌های منفی بیشتر رخ می‌دهند؟ به‌گفته شردل، این مسئله به‌طور کامل روشن نشده است، اما یک نظریه می‌گوید خواب‌ها احساسات یا موقعیت‌هایی را که در بیداری قادر به تغییر آن‌ها نیستیم، پررنگ‌تر می‌کنند؛ هرچند ارتباط این احساسات با محتوای خواب همیشه واضح نیست.
روان‌شناسان معتقدند بخشی از این پدیده از گرایش ما به تفکر منفی ناشی می‌شود. این گرایش به‌عنوان تمایلی تعبیر می‌شود که در آن ذهن ما بیشتر بر مسائل ناخوشایند تمرکز می‌کند تا موارد خوشایند. این گرایش ممکن است در خواب تشدید شود، زیرا در حین خواب بخش‌هایی از مغز که مرتبط با منطق و تحلیل هستند، فعالیت کمتری دارند و در عوض، بخش‌های مرتبط با هیجان فعال‌تر می‌شوند. به همین دلیل، ارتباط بین افکار و احساسات ضعیف‌تر شده و خواب‌های ناخوشایند پدید می‌آیند.
مطالعه خواب‌های تکراری، به دلیل تفاوت گسترده در تجربیات افراد، چالش‌برانگیز است. ولی فاجعه‌ها و رویدادهای مشترک، مانند حملات ۱۱ سپتامبر یا پاندمی کرونا، فرصت‌های مناسبی برای مطالعه این خواب‌ها فراهم کرده‌اند.
به‌گفته «دیردر لی بارنت»، نویسنده کتاب خواب‌های دنیاگیری، در دوران کرونا، او بیش از ۱۵ هزار گزارش از خواب‌ها جمع‌آوری کرد. یافته‌هایش نشان داد که خواب‌های منفی همچون مرگ عزیزان، بیماری یا فجایع طبیعی دراین دوران بسیار افزایش یافته است. این خواب‌ها نمادی از ترس عمومی نسبت به پاندمی بوده‌اند.
بارنت و دیگر کارشناسان تأکید دارند که خواب‌های ناخوشایند تکراری معمولاً رخدادی طبیعی هستند و می‌توان برای کاهش آن‌ها اقدام کرد. یکی از روش‌های مفید، درمان تصویریکردن مبتنی بر پردازش مجدد است. در این روش، افراد پیش از خواب محتوای کابوس خود را با یک پایان خوش تصور می‌کنند.
نریت سافر-دودک، روانشناس بالینی، توصیه کرده است که برای کاهش این خواب‌ها، بهداشت خواب خود را بهبود ببخشید. تنظیم زمان خواب، کاهش استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی و اجتناب از مصرف کافئین و الکل قبل از خواب، مواردی هستند که می‌توانند مؤثر باشند. او می‌گوید: «ایجاد مرزهای قوی بین زمان بیداری و خواب می‌تواند از انتقال اضطراب روزانه به خواب جلوگیری کند.»
