با گسترش ارزهای دیجیتال، نیاز به جلوگیری از پول‌شویی و کلاهبرداری نیز بیشتر شده است. از این رو، به مقررات سختگیرانه‌تری نیاز است. یکی از مهم‌ترین این مقررات، احراز هویت مشتری (KYC – Know Your Customer) است که صرافی‌های ارز دیجیتال برای تأمین امنیت کاربران و رعایت قوانین ضد پول‌شویی (AML) اجرا می‌کنند. برای استفاده از خدمات یک صرافی، کاربران باید اطلاعات شخصی و مدارک هویتی خود را ارائه دهند و پس از تأیید هویت، به تمام امکانات پلتفرم دسترسی پیدا کنند.

 با این حال، KYC برای همه کاربران مزیت محسوب نمی‌شود. برخی نگران نقض حریم خصوصی و خطرات افشای اطلاعات هستند. همچنین، کاربران ایرانی به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، در بسیاری از صرافی‌های متمرکز امکان احراز هویت ندارند. در این مقاله، علاوه بر بررسی سوال «احراز هویت (KYC) چیست؟»، به فرآیند KYC، مزایا و چالش‌های آن و همچنین راهکارهای جایگزین برای کاربران ایرانی خواهیم پرداخت.

احراز هویت (KYC) چیست؟

احراز هویت مشتری (KYC – Know Your Customer) فرآیندی است که طی آن، مؤسسات مالی و صرافی‌های ارز دیجیتال هویت کاربران خود را تأیید می‌کنند. این فرآیند شامل ارائه اطلاعات شخصی، مدارک هویتی و در برخی موارد، تأیید بیومتریک (مانند عکس سلفی) است. هدف اصلی KYC، جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی، تأمین مالی تروریسم و تقلب مالی است.

در اصل، KYC از سیستم‌های بانکی سنتی شروع شد تا هویت مشتریان را تأیید کرده و از انجام معاملات غیرقانونی جلوگیری کند. با گسترش محبوبیت ارزهای دیجیتال، نهادهای نظارتی اجرای KYC را برای صرافی‌ها الزامی کردند.  معمولاً در فرآیند KYC، باید یک مدرک شناسایی دولتی و مدرکی برای تأیید آدرس ارائه دهید. برخی صرافی‌ها حتی برای افزایش امنیت، از شما درخواست عکس سلفی یا اطلاعات بیومتریک می‌کنند.

بسیاری از صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال ملزم به اجرای KYC هستند تا از قوانین نظارتی پیروی کنند. درحالی‌که این سیستم به افزایش امنیت و اعتماد کاربران کمک می‌کند، ممکن است برای برخی، به‌ویژه کاربران کشورهای تحت تحریم مانند ایران، چالش‌هایی ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: آیا باید در صرافی‌های ارز دیجیتال احراز هویت کرد؟

تفاوت بین KYC و AML (مبارزه با پول‌شویی)

مبارزه با پول‌شویی (AML) در ارزهای دیجیتال شامل مجموعه‌ای از مقررات است که صرافی‌های تحت نظارت را ملزم به جلوگیری از انجام تراکنش‌های غیرقانونی توسط مجرمان می‌کند. هدف اصلی این قوانین، جلوگیری از ورود سرمایه‌های غیرقانونی به سیستم مالی مشروع است. اگرچه KYC و AML اغلب در یک زمینه استفاده می‌شوند؛ اما این دو مفهوم کاملاً یکسان نیستند.

به بیان ساده، KYC بخشی از قوانین AML است که روی تأیید هویت کاربران تمرکز دارد؛ درحالی‌که AML طیف وسیع‌تری از روش‌ها و ابزارها را برای شناسایی و جلوگیری از تخلفات مالی در بر می‌گیرد. KYC یکی از بخش‌های کلیدی AML محسوب می‌شود؛ اما AML فراتر از احراز هویت کاربران است. این قوانین شامل ایجاد و اجرای سیاست‌های نظارتی، آموزش کارکنان، تعیین مسئولیت‌های مشخص و بررسی‌های دوره‌ای می‌شود.

برای اطمینان از تطابق صرافی‌ها با مقررات AML، اقدامات مختلفی مانند بررسی حساب‌ها در برابر لیست‌های نظارتی، نظارت بر تراکنش‌ها و استفاده از یک رویکرد تطبیقی بر اساس میزان ریسک انجام می‌شود.

مراحل فرآیند KYC

فرآیند احراز هویت مشتری در مؤسسات مالی و صرافی‌های ارز دیجیتال، به منظور تأیید هویت کاربران و جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم اجرا می‌شود. KYC شامل چندین مرحله برای شناسایی کاربران، جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی و افزایش امنیت است.

فرآیند عمومی KYC در مؤسسات مالی

مؤسسات مالی مانند بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت برای شناسایی و تأیید هویت مشتریان، مراحل مشخصی را دنبال می‌کنند. در این فرآیند، هدف اصلی، جلوگیری از استفاده غیرقانونی از سیستم‌های مالی و ایجاد یک محیط امن برای همه کاربران است.

• جمع‌آوری اطلاعات مشتری (نام، آدرس، تاریخ تولد، مدارک شناسایی)
• احراز هویت (بررسی اصالت مدارک و اطلاعات)
• ارزیابی و تأیید هویت (اعتبارسنجی اطلاعات و بررسی ریسک‌های احتمالی)
• نظارت مستمر بر فعالیت‌های مشتری برای شناسایی تخلفات و رفتارهای مشکوک

فرآیند KYC در صرافی‌های ارز دیجیتال

صرافی‌های ارز دیجیتال نیز به منظور رعایت مقررات ضد پول‌شویی و اطمینان از ایمنی تراکنش‌ها، از فرآیند KYC پیروی می‌کنند. این فرآیند شامل تأیید هویت کاربران و نظارت بر تراکنش‌های آن‌ها برای جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی است.

• ارائه مدارک شناسایی (پاسپورت، کارت ملی، تأیید آدرس)
• تأیید چهره و بیومتریک (عکس سلفی یا اطلاعات بیومتریک)
• بررسی منبع مالی و سابقه تراکنش‌ها برای اطمینان از قانونی بودن منابع مالی
• نظارت مداوم بر فعالیت کاربران و شناسایی تراکنش‌های مشکوک

احراز هویت (KYC) در ارز دیجیتال چیست؟

صرافی‌های ارز دیجیتال، مانند بانک‌ها و مؤسسات مالی سنتی، موظف به اجرای فرآیند احراز هویت مشتری (KYC) هستند. این الزام به آن‌ها کمک می‌کند تا از تخلفات مالی، کلاهبرداری، پول‌شویی و سایر جرایم مرتبط جلوگیری کنند. جالب است بدانید که بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸، مجموعاً ۲۶ میلیارد دلار جریمه در ایالات متحده، اروپا، خاورمیانه و آسیا به دلیل عدم رعایت قوانین AML، KYC و تحریم‌ها اعمال شده است.

در ادامه، مهم‌ترین دلایل نیاز صرافی‌های ارز دیجیتال به KYC را بررسی می‌کنیم:

 رعایت قوانین و مقررات مالی

درست مانند بانک‌ها، صرافی‌های ارز دیجیتال نیز باید از قوانین مبارزه با پول‌شویی (AML) و مقابله با تأمین مالی تروریسم (CTF) پیروی کنند. دولت‌ها و نهادهای نظارتی در سراسر جهان قوانین مبارزه با پول‌شویی (AML) و مقابله با تأمین مالی تروریسم (CTF) را اعمال کرده‌اند. صرافی‌هایی که KYC را اجرا می‌کنند، می‌توانند به‌طور قانونی فعالیت کنند.

افزایش امنیت پلتفرم

تأیید هویت کاربران باعث کاهش احتمال هک و سرقت می‌شود. با احراز هویت، هر تراکنش به یک فرد واقعی متصل است و این به حفظ امنیت دارایی‌ها کمک می‌کند. با احراز هویت کاربران، صرافی‌ها می‌توانند از ایجاد حساب‌های جعلی، هک شدن حساب‌ها و کلاهبرداری‌های مالی جلوگیری کنند.

ایجاد اعتماد

 وقتی همه کاربران یک پلتفرم احراز هویت شده باشند، اعتماد به صرافی و سایر کاربران افزایش می‌یابد. علاوه بر این، صرافی‌هایی که KYC اجرا می‌کنند، برای سرمایه‌گذاران نهادی و مؤسسات مالی جذاب‌تر هستند؛ زیرا استانداردهای امنیتی بالاتری دارند. این امر باعث ورود سرمایه بیشتر به بازار کریپتو شده و به رشد کل صنعت کمک می‌کند.

ایجاد مسئولیت‌پذیری

KYC باعث می‌شود کاربران در برابر فعالیت‌های خود مسئولیت‌پذیر باشند، زیرا هویت آن‌ها در سیستم ثبت شده است. در صورت وقوع یک فعالیت مشکوک، صرافی دقیقاً می‌داند با چه کسی تماس بگیرد. این موضوع به صرافی کمک می‌کند تا در صورت بروز مشکلات یا تخلفات، بتواند به‌سرعت کاربران متخلف را شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام دهد.

فرآیند KYC در صرافی‌های ارز دیجیتال چگونه است؟

فرآیند احراز هویت در صرافی‌های کریپتو معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. ایجاد حساب کاربری در صرافی با وارد کردن ایمیل و انتخاب رمز عبور.
2. ارائه اطلاعات شخصی مانند نام، آدرس، تاریخ تولد و شماره تلفن.
3. ارسال مدارک شناسایی (مثل پاسپورت یا گواهینامه رانندگی) و مدرک تأیید آدرس (مانند قبض خدمات عمومی).
4. تأیید چهره، درخواست سلفی یا عکس زنده برای تأیید هویت.
5. بررسی و تأیید در عرض چند دقیقه تا چند ساعت.
6. تأیید حساب و دسترسی به معاملات.

مدارک احراز هویت در صرافی ارز دیجیتال

صرافی‌های ارز دیجیتال، مدارک مشخصی را برای تأیید هویت درخواست می‌کنند. البته فرآیند KYC بسته به موقعیت جغرافیایی و سیاست‌های هر صرافی متفاوت است. معمولاً این فرآیند سریع و ساده است. در ادامه، مدارک مورد نیاز برای KYC را بررسی می‌کنیم.

مدرک شناسایی صادرشده توسط دولت

شما باید یکی از مدارک زیر را ارائه دهید:

• پاسپورت
• گواهینامه رانندگی
• کارت ملی یا سایر مدارک رسمی شناسایی کشور محل اقامت

تأیید آدرس محل سکونت

برخی از صرافی‌ها برای تأیید محل سکونت شما، مدارکی مرتبط با آدرس فعلی‌تان درخواست می‌کنند.

• قبض خدمات عمومی (برق، آب، گاز یا اینترنت)
• صورتحساب بانکی

احراز هویت بیومتریک

بسیاری از صرافی‌ها برای اطمینان از اینکه واقعاً خود شما هستید، از روش‌های تأیید چهره استفاده می‌کنند. ممکن است نیاز باشد که:

• یک سلفی از خودتان همراه با مدرک شناسایی بگیرید
• یک عکس زنده از خودتان برای تأیید چهره ثبت کنید

دلیل اهمیت احراز هویت در بازار ارز دیجیتال چیست؟

فرآیند احراز هویت مشتری پایه و اساس مقررات مبارزه با پول‌شویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT) است. این مقررات از مؤسسات مالی می‌خواهند هویت مشتریان خود را شناسایی کرده و روابط مالی آن‌ها را درک کنند. مجرمان از روش‌های متعددی برای دور زدن مقررات استفاده می‌کنند.

اما صرافی‌های ارز دیجیتال، با ایجاد یک پروفایل دقیق و جامع از کاربران خود، می‌توانند افرادی که از خدمات آن‌ها سوءاستفاده می‌کنند را شناسایی کرده و از جرایمی مانند پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم جلوگیری کنند.

تأیید هویت کاربران به افزایش شفافیت و ایجاد اعتماد میان مشتریان کمک می‌کند. وقتی کاربران بدانند که یک صرافی کریپتو اقدامات لازم را برای محافظت از حساب‌هایشان انجام می‌دهد، با خیال راحت‌تری به استفاده از خدمات آن ادامه می‌دهند.

KYC ریسک جرایم مالی را کاهش می‌دهد

از سال ۲۰۱۶، کلاهبرداری‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. طبق گزارش Forbes، در سال ۲۰۲۰ بیش از ۸۰,۰۰۰ مورد کلاهبرداری ارز دیجیتال فقط در ایالات متحده ثبت شده است که نسبت به سال ۲۰۱۶، ۲۴,۰۰۰ درصد افزایش داشته است.

بررسی‌های بیشتر نشان داده‌ که در سال ۲۰۲۱ تراکنش‌های غیرقانونی کریپتو به حدود ۱۴ میلیارد دلار رسیده است، که نسبت به ۷.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رشد ۷۹ درصدی داشته است. در سال ۲۰۲۴ نیز حجم معاملات غیرقانونی ارز دیجیتال ۴۵ میلیارد دلار بوده است.

این آمار نشان می‌دهد که چرا رگولاتورها اصرار دارند صرافی‌های کریپتو، احراز هویت و سیاست‌های KYC اجرا کنند. با استفاده از این روش‌ها، صرافی‌ها می‌توانند نه‌تنها از جرایم مالی جلوگیری کنند، بلکه فعالیت‌های کلاهبرداری را کاهش داده و اعتبار بازار را افزایش دهند. اجرای KYC و احراز هویت کاربران می‌تواند به ایجاد ثبات در این بازار کمک کند، که در نتیجه ارزش بازار افزایش یافته و کاربران و سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: نقش سیاست KYC یا شناخت مشتری در بلاک چین و تراکنش‌های آن چیست؟

محدودیت‌های KYC برای کاربران ایرانی

احراز هویت در صرافی‌های ارز دیجیتال، اگرچه با هدف افزایش امنیت و مبارزه با جرایم مالی اجرا می‌شود؛ اما برای کاربران ایرانی چالش‌های جدی ایجاد کرده است. دلیل اصلی این چالش‌ها تحریم‌های بین‌المللی است که بسیاری از صرافی‌های متمرکز را از ارائه خدمات به کاربران ایرانی منع می‌کند.

برخی از صرافی‌های معروف مانند بایننس (Binance)، کوین بیس (Coinbase) و کراکن (Kraken) به دلیل تحریم‌ها، حساب کاربران ایرانی را مسدود کرده‌اند. این موضوع باعث شده که دارایی‌های بسیاری از ایرانیان در این پلتفرم‌ها قفل شود و آن‌ها نتوانند به سرمایه خود دسترسی داشته باشند.

با توجه به الزامات KYC، کاربران باید مدارک شناسایی خود را ارائه دهند. اما برای کاربران ایرانی، ارسال اطلاعات هویتی ممکن است باعث افشای هویت و در نهایت مسدودشدن حساب و دارایی‌های آن‌ها شود. برخی از کاربران ایرانی تلاش می‌کنند با استفاده از مدارک جعلی یا روش‌های جایگزین در صرافی‌های خارجی فعالیت کنند؛ اما این کار ریسک بسیار بالایی دارد و ممکن است منجر به از دست رفتن سرمایه آن‌ها شود.

راهکارهای جایگزین برای کاربران ایرانی

با توجه به محدودیت‌های KYC و تحریم‌های بین‌المللی که کاربران ایرانی را از استفاده از بسیاری از صرافی‌های متمرکز محروم کرده است، روش‌های جایگزینی برای خرید، فروش و نگهداری ارزهای دیجیتال وجود دارد. این روش‌ها به کاربران کمک می‌کنند که بدون نیاز به احراز هویت و بدون ریسک مسدود شدن حساب، به صورت امن و ناشناس در بازار کریپتو فعالیت کنند.

استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange – DEX) گزینه‌ای مناسب برای کاربران ایرانی هستند؛ زیرا بدون نیاز به احراز هویت کار می‌کنند و کنترل دارایی‌ها را در اختیار کاربر قرار می‌دهند. برخی از صرافی‌های محبوب غیرمتمرکز عبارتند از:

• صرافی غیرمتمرکز dYdX (معاملات مارجین و فیوچرز بدون KYC)
• صرافی غیرمتمرکز Uniswap (پروتکل محبوب بر بستر اتریوم)
• صرافی غیرمتمرکز PancakeSwap (بر بستر بایننس اسمارت چین)
• صرافی غیرمتمرکز 1inch (تجمیع‌کننده نقدینگی از چندین DEX برای بهترین قیمت)

بیشتر بخوانید: صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (Uniswap) چیست؟

استفاده از صرافی‌های متمرکز با محدودیت KYC کمتر

برخی از صرافی‌های متمرکز، سطحی از خدمات خود را بدون نیاز به احراز هویت ارائه می‌دهند. در این پلتفرم‌ها معمولاً برداشت و  واریز محدود است، اما برای کاربران ایرانی یک گزینه موقت محسوب می‌شود.

• LBank (ال‌بانک)
• MEXC (مکسی)
• BitSonics (بیت سونیکس)
• KCX (کی سی ایکس)

استفاده از کیف پول‌های غیرحضانتی (Non-Custodial Wallets)

کیف پول‌های غیرحضانتی به کاربران اجازه می‌دهند که بدون نیاز به احراز هویت، ارزهای دیجیتال خود را مدیریت کنند. در این روش، کلید خصوصی فقط در اختیار کاربر است و خطر بلوکه شدن دارایی‌ها توسط صرافی وجود ندارد.

محبوب‌ترین کیف پول‌های غیرحضانتی:

• کیف متامسک (Metamask) (برای شبکه اتریوم و EVM)
• تراست ولت (Trust Wallet) (پشتیبانی از چندین بلاکچین)
• اتمیک (Atomic Wallet) (قابلیت مبادله ارزها درون کیف پول)
• کیف پول اکسودوس (Exodus) (کاربرپسند و مناسب برای مبتدیان)

بیشتر بخوانید: بهترین کیف پول های غیر حضانتی کدام اند؟

خرید و فروش ارزهای دیجیتال در پلتفرم‌های همتا به همتا (P2P)

در پلتفرم‌های همتا به همتا (Peer-to-Peer – P2P) کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه و KYC، مستقیماً با یکدیگر معامله کنند. این روش مخصوصاً برای خرید تتر و بیت‌کوین محبوب است. از پلتفرم‌های P۲P محبوب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Binance P۲P (با استفاده از واسطه‌های محلی)
• LocalBitcoins (از قدیمی‌ترین پلتفرم‌های P2P)
• Paxful (پشتیبانی از روش‌های پرداخت متنوع)

سوالات متداول

جمع بندی

در این مقاله، تلاش کردیم به سوال «احراز هویت (KYC) چیست؟» پاسخ کاملی بدهیم. احراز هویت یکی از مهم‌ترین مقررات در صرافی‌های ارز دیجیتال برای افزایش امنیت و جلوگیری از تخلفات مالی است. با این حال، این فرآیند برای برخی کاربران، به‌ویژه ایرانیان، چالش‌هایی ایجاد می‌کند. راهکارهایی مانند استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، کیف پول‌های غیرحضانتی و پلتفرم‌های P۲P به کاربران کمک می‌کند تا بدون نیاز به احراز هویت، معاملات خود را انجام دهند. با توجه به تغییرات مداوم قوانین، آگاهی از سیاست‌های هر صرافی و انتخاب روش مناسب برای خرید و فروش ارز دیجیتال بسیار مهم است.