آغاز موج جدید فشارهای اقتصادی آمریکا؛ دو وزارتخانه امور خارجه و خزانه‌داری ایالات متحده در نخستین اقدام مشترک از کارزار تازه فشار حداکثری، تحریم‌های جدیدی را علیه صادرات نفت ایران اعمال کردند.
تامی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد: وزارت خزانه‌داری ایالات متحده ۱۶ نهاد و شناور را تحریم کرده است، در حالی که وزارتخانه‌های امور خارجه و خزانه‌داری به‌طور مشترک ۲۲ شخص دیگر و ۱۳ شناور را تحریم کرده‌اند.
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت خزانه‌داری آمریکا فهرست دور تازه تحریم‌های دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، علیه صنعت نفت ایران را به شرح زیر و به تفکیک اشخاص، شرکت‌ها اعلام کرد:
حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران
عباس اسدروز، مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران
غلامحسین گرامی، رئیس پایانه میعانات گازی پارس جنوبی
سیدعلی میری، رئیس پایانه نفتی خارک
علی معلمی، رئیس شرکت پایانه نفتی شمال
فهرست شرکت‌های ایرانی
شرکت پایانه‌های نفتی ایران
پتروپالایش کنگان
تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، به‌ویژه در دوره‌های مختلف، تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد کشور، صنعت نفت و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران در بازارهای بین‌المللی داشته است. از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و اعمال مجدد تحریم‌های شدید، صادرات نفت ایران به‌شدت کاهش یافت و این مسئله پیامدهای مهمی را در پی داشت.
۱. کاهش درآمدهای ارزی و فشار بر اقتصاد
نفت به‌عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد ارزی ایران، نقش حیاتی در تأمین بودجه دولت دارد. تحریم‌های نفتی باعث کاهش صادرات و در نتیجه کاهش ورود ارز به کشور شد که پیامدهای زیر را به همراه داشت:
افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش ریال؛ به دلیل کاهش عرضه ارز خارجی، قیمت دلار در برابر ریال جهش کرد و این موضوع به تورم شدید و گرانی کالاها انجامید.
کاهش توان مالی دولت؛ با افت درآمدهای نفتی، دولت برای تأمین بودجه با چالش روبه‌رو شد و ناچار به کاهش برخی هزینه‌های عمرانی و اجتماعی شد.
افزایش وابستگی به صادرات غیرنفتی؛ دولت سعی کرد با تقویت صادرات غیرنفتی مانند پتروشیمی و صنایع معدنی، بخشی از کاهش درآمدهای نفتی را جبران کند.
۲. کاهش تولید و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت
تحریم‌ها باعث شدند که شرکت‌های بین‌المللی نفتی از ایران خارج شوند و سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهش یابد. این مسئله تأثیرات مهمی به دنبال داشت:
کاهش تولید نفت؛ به دلیل نبود فناوری‌های پیشرفته و عدم دسترسی به قطعات موردنیاز، توان تولید نفت ایران کاهش یافت.
مشکل در توسعه میادین نفتی؛ پروژه‌های بزرگی مانند فازهای جدید پارس جنوبی یا توسعه میادین غرب کارون با تأخیر یا توقف مواجه شدند.
کاهش جذب سرمایه خارجی؛ شرکت‌های بین‌المللی مانند توتال و شل که پس از برجام وارد ایران شده بودند، با اعمال تحریم‌ها مجبور به خروج شدند.
۳. سخت‌تر شدن صادرات نفت و فروش غیررسمی
با وضع تحریم‌ها، ایران برای فروش نفت مجبور به اتخاذ روش‌های غیررسمی و پیچیده‌تر شد، از جمله:
دور زدن تحریم‌ها از طریق فروش نفت به کشورهای ثالث مانند چین و هند.
صادرات نفت به‌صورت مخفیانه از طریق تغییر نام کشتی‌ها، خاموش کردن ردیاب‌ها و فروش به دلالان بین‌المللی.
افزایش تخفیف به خریداران برای حفظ بازار و جلوگیری از کاهش بیشتر صادرات.
۴. تأثیر بر روابط دیپلماتیک و منطقه‌ای
تحریم‌های نفتی ایران، روابط تهران را با برخی کشورها تقویت و با برخی دیگر دچار تنش کرد:
افزایش وابستگی به چین و روسیه؛ ایران برای حفظ صادرات نفت، همکاری‌های خود را با چین و روسیه افزایش داد و این دو کشور به مشتریان اصلی نفت ایران تبدیل شدند.
تنش با کشورهای منطقه؛ برخی کشورهای عربی مانند عربستان و امارات، از تحریم ایران حمایت کردند و سهم بازار نفت ایران را تصاحب کردند.
افزایش اختلافات با اروپا؛ اتحادیه اروپا تلاش کرد از طریق کانال‌هایی مانند اینستکس به تجارت با ایران ادامه دهد، اما این طرح موفقیت چندانی نداشت.
۵. افزایش فشار بر مردم و رشد تورم
در نهایت، تحریم‌های نفتی بیشترین آسیب را به مردم وارد کرد. کاهش درآمدهای دولت و جهش نرخ ارز باعث شد:
قیمت کالاهای اساسی افزایش یابد و هزینه زندگی مردم بالا برود.
واردات برخی اقلام ضروری مانند دارو و تجهیزات پزشکی دچار مشکل شود.
مشکلات معیشتی و نارضایتی اجتماعی افزایش یابد.
تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران اقتصاد کشور را تحت فشار شدید قرار داد، درآمدهای دولت را کاهش داد، صنعت نفت را تضعیف کرد و موجب افزایش تورم و مشکلات معیشتی شد. بااین‌حال، ایران با روش‌هایی مانند فروش غیررسمی، افزایش همکاری با چین و روسیه، و توسعه صادرات غیرنفتی سعی کرده تأثیر تحریم‌ها را کاهش دهد، اما چالش‌های اقتصادی همچنان ادامه دارند.
