همشهری آنلاین – گروه پارلمانی: بحث استیضاح وزیر اقتصاد به دلیل عملکرد نامناسب وی در مجلس شورای اسلامی به طور رسمی آغاز شده و این موضوع در روزهای اخیر به یکی از محورهای اصلی گفتگوهای سیاسی تبدیل شده و نمایندگان مجلس به شدت به بررسی ابعاد مختلف آن پرداخته‌اند.
در این راستا، تلویزیون اینترنتی همشهری با دو نماینده مجلس، مهرداد لاهوتی از موافقان و حسینعلی حاجی دلیگانی از مخالفان استیضاح وزیر اقتصاد، به گفت‌وگو نشست.
مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:
مجری: آقای حاجی دلیگانی، آیا فکر میکنید در شرایط فعلی تنها راه حل برون‌رفت از مسائل اقتصادی کشور، استیضاح آقای همتی است؟
آغاز رسمی استیضاح وزیر اقتصاد در مجلس
حاجی‌دلیگانی: به هر حال ما شرایط فعلی را می‌بینیم که به نحوی است که با اتخاذ تصمیم نادرست توسط وزیر محترم اقتصاد و تحمیل نظر ایشان بر بانک مرکزی، باعث شده که روند فزونی گرانی در کشور به وجود بیاید. گرانی ارز باعث شده که بسیاری از کالاهای مورد نیاز مردم گران شوند و از طرف دیگر، وضعیت روانی قیمت‌ها نیز اثرگذار بوده است. تصمیمات آقای وزیر در خصوص نزدیک کردن نرخ ارز نیمایی به نرخ آزاد، در ابتدا ۱۹ تا ۲۰ بود اما اکنون این شکاف به ۳۰ درصد رسیده است. بنابراین، این یک اشتباه بوده است.
از زمان کلید زدن طرح استیضاح از ۱۱ دی‌ماه تا به امروز که حدود ۵۰ روز میشود، آقای وزیر همچنان بر تصمیمات خود پافشاری می‌کند و این را کار درستی می‌داند. در حالی که ما در کوچه و بازار و وضعیتی که مردم برایمان بیان می‌کنند، مشاهده می‌کنیم که تأثیرات این تصمیمات بر روی بسیاری از کالاها وجود دارد.
تصمیمات وزیر، گرانی و تورم را تشدید کرده است
ما نماینده مردم هستیم و نمی‌توانیم بی‌تفاوت باشیم. اختیارات لازم را هم داریم. تذکرات و صحبت‌های زیادی در کمیسیون‌های مختلف انجام شده، جلسه‌ها و نامه‌نگاری‌هایی صورت گرفته و سوالاتی مطرح شده است، اما چون اثر نکرده، نهایتاً ابزاری داریم به نام استیضاح. دیروز آقای وزیر در کمیسیون اقتصادی توضیحاتی ارائه دادند که به نظر نمی‌رسید توضیحات قانع‌کننده‌ای باشد.
مجری: آقای لاهوتی با توجه به صحبت‌های آقای حاجی دلیگانی آیا صحبت‌ها و توجیهات آقای وزیر برای شما قانع کننده است و و فکر میکنید که با حضور آقای همتی و تداوم سیاست‌های ایشون آیا وضعیت بهتر میشود؟
لاهوتی: این دغدغه‌ای که استیضاح کنندگان دارند، دغدغه درستی است که نمی‌توان انکار کرد. نابسامانی اقتصادی که در جامعه وجود دارد، مسائلی هستند که قابل قبول است. به قول آقای حاجی‌دلیگانی، ما نماینده مردم هستیم و شاید بیشتر از دولتی‌ها آگاهیم و اشراف داریم. دسترسی مردم به ما راحت‌تر است و بیشتر در جریان مسائل قرار می‌گیریم. واقعاً فشارهای سخت اقتصادی که امروز تولیدکننده، تاجر و مصرف‌کننده با آن مواجه هستند، نشان‌دهنده نگرانی‌های عمیق اقشار مختلف جامعه است.
آیا استیضاح وزیر، مشکلات اقتصادی را حل می‌کند؟
اما بحثی که وجود دارد این است که آیا با برکناری آقای وزیر اقتصاد، مشکلات حل میشود؟ نمی‌خواهم بگویم وزیر اقتصاد نقشی ندارد، اما نقش او به تنهایی آنقدر پررنگ نیست. در بحث تورم و کنترل ارز، بانک مرکزی باید پاسخگو باشد. من در مرحله قبل هم اشاره کردم که یک موضوع فراتر از این داستان رفته است.
در جلسه غیرعلنی که با آقای رئیس‌جمهور داشتیم، ایشان در صحن علنی گفتند که درباره این مسائل حتی در سطح سران قوا هم تصمیم‌گیری شده و در این فضا همه باید پاسخگو باشند، نه فقط وزیر اقتصاد. آقای رئیس‌جمهور تصریح کردند که آقای فرزین و آقای همتی فقط مجری بودند و تصمیمات را اجرا کردند. بنابراین اگر سیاست‌های غلطی اتخاذ شده، این تصمیمات در جلسات سران قوا گرفته شده‌اند.
مجری: آقای حاجی دلیگانی صحبت‌های آقای لاهوتی را که می‌فرمایند مسبب بخش زیادی از مشکلات موجو آقای فرزین هستند را می‌پذیریذ؟
حاجی‌دلیگانی: آقای لاهوتی را انسان شریف و لایقی می‌دانم، اما صحبت‌های ایشان را نمی‌پذیرم. دیشب در جلسه‌ای که با وزیر اقتصاد و کمیسیون اقتصادی داشتیم، چند نفر از همکاران من از آقای همتی سوال کردند که آیا قصد دارند اصلاحی در تصمیمات خود انجام دهند. ایشان به صراحت گفتند که 'همین است که هست'. ما به عنوان نمایندگان مردم، نمی‌توانیم نسبت به این وضعیت بی‌تفاوت بمانیم.
نقش تیم اقتصادی دولت در بحران ارز و تورم
دغدغه‌های ما تنها مربوط به وضعیت اقتصادی و مشکلاتی است که برای مردم به وجود آمده است. جلسه دیروز بیشتر به این منظور برگزار شد که هیئت رئیسه مجلس در خصوص استیضاح وزیر اقتصاد تصمیم‌گیری کرد، یکی از اعضای هیئت رئیسه پیشنهاد داد که جلسه‌ای با ۹۰ نفر از امضاکنندگان استیضاح برگزار شود تا شاید آنها از تصمیم خود صرف‌نظر کنند. بعد از آن یک نفر دیگر از همکاران در هیئت رئیسه میگه خب حالا اگر آمدند نشستند جلسه گرفتیم و راضی نشدن استیضاح را پس بگیرند چه میشود؟ نتیجه این شد که تیم اقتصادی دولت و آقای رئیس جمهور بیایند راجع به ارز صحبت کنند لذا این جلسه که دیروز صبح گذاشتن هدف نهایی اش این بود که بگویند استیضاح وزیر اقتصاد دردی را را دوا نمی‌کند و اتفاقاً تنها موضوعی که کمتر بهش پرداختند این بود که خودشان تصمیم گرفتند قیمت ارز رو بالا ببرند از اون طرف رئیس جمهوری گفته تصمیم و سیاست های ما است و بقیه فقط مجری هستند، درست است، درمورد اینکه سران قوا هم در این باره تصمیم گیری کردند به نظر میرسد که اگر تصمیمات سران قوا به گونه‌ای باشد که مجلس دیگر جایی نداشته باشد و نمایندگان تنها نظاره‌گر باشند، این وضعیت آینده خوبی برای نمایندگان و مردم نخواهد داشت.
مجری: آقای لاهوتی شما به عنوان کسی که در حال حاضر در شرایط فعلی در واقع هم استیضاح رو به صلاح نمی‌دونید و هم می‌فرمایید که مسببان وضع موجود افراد دیگری هم هستند و فقط آقای همتی نیست، آیا فکر میکنید با ماندن آقای همتی شرایط بهتر میشود؟ اگر بهبود پیدا نکرد و وضعیت شرایط فعلی باقی ماند یا حتی خدای نکرده بدتر شد آیا شما حاضر هستید به عنوان نماینده‌ای که مخالف استیضاح در شرایط فعلی هستید به مردم پاسخ بدید یا حتی از اونها عذرخواهی بکنید؟
اقتصاد ایران نیازمند اصلاحات اساسی است، نه تغییر وزیر
لاهوتی: بله، اوضاع نابسامان اقتصادی کشور ناشی از عوامل مختلفی است و نمی‌توان تنها وزیر اقتصاد را مقصر دانست، برای رسیدن به رشد اقتصادی ۸ درصدی که در برنامه‌های قانونی کشور آمده، باید به دلایل متعددی توجه کرد.
ما نمی‌توانیم همه مشکلات اقتصادی را به گردن وزیر بیندازیم. در شش ماه گذشته، اتفاقات مختلفی در کشور رخ داده که بر اوضاع اقتصادی تاثیر گذاشته است. از جمله این اتفاقات می‌توان به تنش‌های منطقه‌ای و مسائل مربوط به اسرائیل اشاره کرد.
مدیریت بازار با توزیع دلار در کشورهای همسایه امکان‌پذیر نیست. همه باید برای اصلاح وضعیت اقتصادی کمک کنیم و نباید فکر کنیم کار قوه مقننه فقط حرف زدن و رها کردن دولت است. تحریم‌ها و سایر عوامل نیز در ایجاد این نابسامانی‌ها تاثیرگذار بوده‌اند و باید با همکاری دولت و مردم این مشکلات حل شود اقای رئیس جمهور در جلسه اخیر از سرمایه گذاران اروپایی در حوزه انرطی خبر دادند و گفتند که وقتی به اطلاع رهبری رساندند رهبری فرمودند که باید با هر کشوری جز اسرائیل وارد مذاکره شویم و کارهای اقتصادی خود را دنبال کنیم.
جایگزینی آقای همتی با فرد دیگری نمی‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند و ممکن است مردم را بیشتر متضرر کند. بر این باور هستم که اقتصاد کشور قابل اصلاح است و نیازمند همکاری و مشورت با مردم است.
استیضاح فقط درباره یک شخص نیست
مجری: اقای حاجی دلیگانی اگر فرد دیگری جایگزین آقای همتی شوند اوضاع درست خواهد شد؟
حاجی دلیگانی: در واقع استیضاح شخص آقای همتی فقط در دستور نیست بلکه استیضاح این تصمیم نادرست تیم اقتصادی دولت است، ما دو ماه پیش هم اعلام کردیم با این تصمیم شما تورم ۴۰ درصد یا بیشتر میشود اما گوش ندادند و قول بهتون میدم اگر ادامه یابد به ۱۲۰ تومن میرسد
مجری: آقای دکتر حضور آقای رئیس جمهور بانک مرکزی و وزارت اقتصاد را شما چطور ارزیابی میکنید؟
حاجی دلیگانی: این کارها خیلی خوب است اما مسببان وضع موجود باید مورد توجه قرار گیرند. ما در حال حاضر شاهد روال عادی افزایش قیمت ارز و تورم هستیم. نکته‌ای که باید به آن دقت شود این است که استیضاح ما به دلیل تصمیمات نادرست اتخاذ شده است و نه به خاطر شرایط عمومی. دولت اعلام کرده که قصد دارد فاصله بین دو ارز را کاهش دهد، اما در عمل مشاهده می‌کنیم که ارز نیمایی نه تنها کاهش نیافته، بلکه قیمت آن از ارز آزاد نیز جلو زده و اکنون با شکاف ۳۰ درصدی مواجه هستیم.
دولت همچنین اعلام کرده که هدفش رونق صادرات و تولید است، اما بعد از دو ماه از اجرای این تصمیمات، از تولیدکنندگان بپرسید که آیا قیمت مواد اولیه‌ای که به دستشان میرسد، ارزان‌تر شده یا بدتر شده است؟ نکته‌ای که در این میان نادیده گرفته شده این است که افزایش قیمت ارزی که دولت عرضه می‌کند، در ظاهر درآمد بیشتری برای دولت ایجاد می‌کند و کسری بودجه را کاهش می‌دهد، اما این آثار در واقع از جیب مردم به صورت نامحسوس پرداخت میشود.
ریشه اصلی این مشکلات به سیاست‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برمی‌گردد که از زمان آقای هاشمی رفسنجانی بعد از جنگ در ایران اعمال شد و موجب حاکمیت اقتصاد لیبرالی در کشور گردید. همچنین باید توجه داشت که عرضه ارز باید در شرایطی انجام شود که تحریم‌ها وجود نداشته باشد. هیچ کشوری، حتی روسیه، اجازه نمی‌دهد که بازار ارز به صورت آزاد عمل کند و این کار خلاف قانون است.
جلسه غیرعلنی مجلس و واکنش‌ها به استیضاح وزیر اقتصاد
در جلسه غیرعلنی مجلس که در تاریخ ۲ دی ماه برگزار شد، متوجه شدیم که دولت تصمیم خود را گرفته و ما باید به سراغ راهکارهای نظارت برویم. در تاریخ ۱۱ دی ماه، با توجه به تمامی بررسی‌هایی که انجام دادیم، استیضاح را بارگذاری کردیم. هیئت رئیسه مجلس حدوداً ۴۰ روز است که در این زمینه فعالیت می‌کند و حالا می‌گویند که به خاطر تعللی که در ارسال به کمیسیون اقتصادی داشته‌اند، قیمت ارز تقریباً ۲۰ هزار تومان افزایش یافته است.
این وضعیت نشان‌دهنده این است که ما تا پایان پای عهدی که با مردم بسته‌ایم، هستیم و به هیچ وجه عقب‌نشینی نخواهیم کرد. وظیفه‌مان را انجام می‌دهیم و از همه همکاران تقاضا می‌کنم که استیضاح را امضا کنند. البته، در ابتدا حداقل ۱۰ نفر امضا لازم بود، اما امروز تعداد امضاها افزایش یافته و تا یک ساعت پیش، ۱۱۴ نفر آن را امضا کرده بودند و دیگر پس گرفتن آن هم امکان پذیر نیست و استیضاح سر زمان خود برگزار میشود.
مجری: اقای لاهوتی آیا شما به عنوان کسی که در واقع این موضوع رو در شرایط فعلی دارید به مردم می‌توانید این قول رو بدید که شرایط در واقع با عدم استیضاح آقای همتی بهتر میشود؟
لاهوتی: اگر آقای همتی عوض شوند، باید توجه داشته باشیم که اگر عوامل مختلفی که خدمتتان عرض کردم، حل نشوند، اوضاع اقتصادی ما همچنان همین خواهد بود. شرایط تحریم‌ها و اقتصاد ما امروز به معادلات سیاسی‌مان با دنیا گره خورده است و باید بتوانیم این مسائل را متعادل کنیم.
نمی‌خواهم بگویم که همه دنیا تحت سلطه آمریکایی‌هاست، اما واقعیت این است که دنیای امروز، دنیای متفاوتی است و نمی‌توانیم دور خودمان دیوار بکشیم. برای حل معادلات اقتصادی‌مان، باید با دنیا ارتباط و تعامل داشته باشیم. ارتباطات ما با کشورهای همسایه باید تقویت شود. به یاد داریم که یک روز از سفارت عربستان خارج شدیم و روز دیگری جشن برقراری ارتباط مجدد با آنها را در کشور برگزار کردیم.
بنابراین، لازم است که به برقراری ارتباطات قوی‌تر با دیگر کشورها توجه کنیم تا اوضاع اقتصادی‌مان بهبود یابد.
مجری: با همه این تفاسیر اگر شرایط فعلی جامعه بر اساس اون راهکاری که شما دادید هم پیش نرفت و بهبود پیدا نکرد آیا شما به عنوان وکیل مردم این قول رو می‌دید که مسببش هر کسی که بود از آنها پاسخ‌خواهی کنید؟
لاهوتی: من اگر قصوری از هر فردی ببینم، حتی اگر آن فرد بالاترین مقام یک قوه باشد، رودربایستی نخواهم داشت و حرفم را می‌زنم. تا الان در نمایندگی‌ام تلاش کرده‌ام که با هیچ کسی رودربایستی نداشته باشم. ما که نمی‌توانیم در برابر مردم مماشات کنیم.
عرض من این است که همه ما می‌دانیم متولی این امر آقای فرزین هستند اما با این عدم تعادل وضع عرضه و تقاضا هرکسی جای فرزین بود نمیتوانست کا را پیش ببر، ما باید کمک کنیم تا همه عوامل مؤثر بر اقتصاد معتدل شوند. باید فضایی ایجاد کنیم که به کمک دولت، شرایط اقتصادی بهبود یابد.
اوضاع اقتصادی ما تنها به یک عامل محدود نمی‌شود
از طرف دیگر، صادرکنندگان ما نمی‌توانند کالاهای خود را به راحتی صادر کنند و ارزش را وارد کشور کنند. این موضوع به وضوح مشهود است. اگر به بازار عراق بروید، تجار ما می‌گویند که ما قدرت رقابت نداریم. دلیل این امر چیست؟ آنها پول خود را از طریق بانک منتقل می‌کنند، اما ما مجبوریم از طریق صرافی‌ها این کار را انجام دهیم. این یعنی ما باید ۱۰ تا ۱۵ درصد هزینه اضافی برای جابجایی پول بپردازیم و نزدیک به ۲۰ درصد هزینه‌های بیشتری متحمل شویم.
این هزینه‌ها در نهایت بر قیمت تمام‌شده کالا تأثیر می‌گذارد. بعد از این، اگر بخواهیم آقای وزیر اقتصاد را مقصر بدانیم، باید بدانیم که اوضاع اقتصادی ما تنها به یک عامل محدود نمی‌شود. همه این مسائل به هم تنیده شده‌اند و عوامل مختلفی در آن دخیل هستند.
زمان زیادی نداریم و باید کمک کنیم تا اوضاع اقتصادی کشور بهبود یابد. ان‌شاءالله با همکاری و همت جمعی، اوضاع اقتصادی کشور بهتر خواهد شد.
