جابجایی پول بین کشورهای مختلف محدودیت‌های زیادی دارد و معمولاً تحت نظارت سازمان‌های متمرکز انجام می‌شود. یکی از اهداف اولیه ارزهای دیجیتال، انتقال سرمایه بدون محدودیت مکانی و زمانی است. اما تبدیل دارایی کشور مبدا به ارز دیجیتال، انتقال آن به کیف پول مقصد و تبدیل مجدد آن به ارز کشور مقصد فرایندی پرهزینه و زمان‌بر است. بلاک چین استلار برای حل این مشکل طراحی شده است.
این پروژه امکان پرداخت‌های برون‌مرزی سریع و ارزان را فراهم کرده است. در این مقاله، نحوه عملکرد استلار، تکنولوژی پشت آن و نقش آن در سیستم مالی را بررسی خواهیم کرد. همچنین به همکاری‌های استلار با شرکت‌های بزرگ و چشم‌انداز آینده آن نگاهی خواهیم داشت. در نهایت، این سؤال را بررسی می‌کنیم که آیا استلار گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری است یا خیر.
استلار (Stellar) یک پروتکل غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک چین برای انتقال ارز دیجیتال به پول فیات است که امکان انجام تراکنش‌های فرامرزی بین هر جفت ارزی را فراهم می‌کند.
به‌عنوان یک شبکه باز مالی، استلار به کاربران اجازه می‌دهد معادل دیجیتالی انواع پول را ایجاد، ارسال و معامله کنند. این شامل ارزهایی مانند دلار آمریکا (USD)، یورو (EUR) و بیت کوین می‌شود.
هدف اصلی استلار افزایش پویایی پول و توانمندسازی افراد برای باز کردن ظرفیت‌های اقتصادی جهان است. این پروژه توسط تیمی از متخصصان در سراسر جهان هدایت می‌شود که هر یک چشم‌انداز و دیدگاه‌های متفاوتی برای گسترش این شبکه دارند.
استلار در سال ۲۰۱۴ توسط جد مک‌کالب (Jed McCaleb) و جویس کیم (Joyce Kim) تأسیس شد. مک‌کالب که بنیان‌گذار صرافی مت گاکس (Mt. Gox) و یکی از هم‌بنیان‌گذاران ریپل بود، به دلیل اختلافات درباره آینده پروژه از ریپل جدا شد و استلار را راه‌اندازی کرد.
هم‌زمان با ایجاد شبکه استلار، تیم توسعه‌دهنده بنیاد توسعه استلار (Stellar Development Foundation) را نیز تأسیس کرد. پاتریک کالیسون (Patrick Collison)، مدیرعامل استرایپ (Stripe)، در تأسیس این سازمان همکاری داشت و ۳ میلیون دلار سرمایه اولیه را در ازای دریافت ۲٪ از عرضه اولیه (۲ میلیارد XLM) تأمین کرد.
بنیاد توسعه استلار سازمانی است که پشتوانه این پروژه محسوب می‌شود. این بنیاد از جامعه فنی و کسب‌وکارهای مرتبط با استلار حمایت کرده، کدهای شبکه را مدیریت می‌کند و به‌طور منظم گزارش‌هایی از وضعیت شبکه انتشار می‌دهد.
استلار با تمرکز بر تراکنش‌های همتا‌به‌همتا و ایجاد دسترسی مالی گسترده‌تر، در حال تغییر سیستم مالی جهانی است. هدف این شبکه، فراهم کردن خدمات مالی در مناطقی است که بانکداری سنتی در آن‌ها دشوار یا غیرممکن است و راهکارهای نوینی را برای تسویه‌حساب‌ها و انتقال پول ارائه می‌دهد.
سیستم‌های سنتی پرداخت بین‌المللی معمولاً متمرکز هستند و تحت کنترل یک کشور یا منطقه خاص قرار دارند. استلار با ایجاد یک شبکه پرداخت جهانی سریع و غیرمتمرکز که تمام تراکنش‌ها را بر روی یک بلاک چین تغییرناپذیر ثبت می‌کند، این مشکل را برطرف می‌سازد. این شبکه نه‌تنها انتقال دارایی‌های دیجیتال را ساده می‌کند، بلکه امکان استفاده از ارزهای سنتی را نیز فراهم می‌آورد.
یکی از مزایای مهم استلار تبدیل ارزها به‌صورت خودکار و کارآمد است. برای مثال، اگر فردی در آمریکا مبلغی را به دلار ارسال کند و گیرنده در آلمان یورو دریافت کند، استلار ابتدا مبلغ را به توکن بومی XLM و سپس به یورو تبدیل می‌کند. این فرآیند هزینه‌های بالای تراکنش‌های بین‌المللی را کاهش می‌دهد و به ایجاد یک سیستم مالی جهانی یکپارچه‌تر کمک می‌کند.
عملکرد پایه‌ای استلار مشابه بیشتر فناوری‌های پرداخت غیرمتمرکز است. این شبکه از سرورهای غیرمتمرکز تشکیل شده که یک دفتر کل توزیع‌شده را اجرا می‌کنند و این دفتر بین تمام نودها در بازه‌ای بین ۲ تا ۵ ثانیه به‌روزرسانی می‌شود. تفاوت اصلی استلار با بیت کوین در الگوریتم اجماع آن است.
الگوریتم اجماع استلار بر خلاف بیت کوین که نیازمند تأیید کل شبکه ماینرها برای ثبت تراکنش‌هاست، از الگوریتم توافق بیزانسی فدرال (Federated Byzantine Agreement – FBA) استفاده می‌کند. این مکانیزم با به‌کارگیری مجموعه‌ای از نودهای منتخب (quorum slices) به جای رقابت کل شبکه برای ساخت بلاک، پردازش تراکنش‌ها را سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کند.
در این سیستم، هر نود در شبکه استلار، گروهی از نودهای معتبر را انتخاب می‌کند. هنگامی که تراکنشی توسط همه نودهای این مجموعه تأیید شود، آن تراکنش نهایی خواهد شد. این روش پردازش را به‌شدت سریع می‌کند و بر اساس گزارش‌ها، شبکه استلار قادر است هزاران تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند.
طراحی فنی استلار بر پایه پروتکل اجماع استلار (SCP) است که از شبکه‌ای از نودها برای تأیید تراکنش‌ها و رسیدن به اجماع در مورد وضعیت دفتر کل استفاده می‌کند. برخلاف برخی بلاک چین‌های دیگر، SCP به ماینینگ یا الگوریتم‌های اثبات کار (PoW) متکی نیست که این امر باعث مصرف انرژی کمتر و کارایی بیشتر آن شده است.
در قلب شبکه استلار، پروتکل اجماع استلار (SCP) قرار دارد. برخلاف سایر مکانیزم‌های اجماع، SCP به جای قدرت محاسباتی (PoW) یا میزان سهام‌گذاری (PoS)، به توافق نودهای مورد اعتماد متکی است.
SCP بر سه ویژگی اصلی تأکید دارد:
برای درک بهتر عملکرد و پتانسیل استلار، شناخت دارایی بومی آن یعنی لومنز (XLM) ضروری است. لومنز (XLM) ارز دیجیتال بومی شبکه استلار است که امکان پرداخت‌های سریع، کم‌هزینه و فرامرزی را فراهم می‌کند. این توکن به عنوان یک واسطه بین دارایی‌های مختلف عمل کرده و مبادلات ارزی را تسهیل می‌کند.
یکی از کاربردهای اصلی لومنز، کاهش هزینه و پیچیدگی تراکنش‌های چندارزی است. همچنین، شبکه استلار از لومنز برای جلوگیری از تراکنش‌های اسپم استفاده می‌کند. هر تراکنش در شبکه نیاز به پرداخت کارمزدی کوچک با XLM دارد که این امر مانع از ایجاد تراکنش‌های انبوه و بی‌هدف توسط مهاجمان می‌شود.
در حال حاضر، XLM در رتبه پانزدهم از ارزهای دیجیتال برتر از نظر ارزش بازار محسوب می‌شود و ارزش کلی آن حدود ۸.۸ میلیارد دلار است. البته بیشترین ارزش بازار آن در دسامبر ۲۰۲۴ به بیش از ۱۵ میلیارد دلار هم رسید. این رقم نشان‌دهنده میزان پذیرش گسترده و اعتماد کاربران به فناوری استلار است.
حداکثر عرضه استلار ۵۰ میلیارد توکن XLM است. البته در ابتدا حدود ۱۰۵ میلیارد توکن XLM توزیع شد که سهم بخش‌های مختلف به این شکل بود:
در سال ۲۰۱۹، بنیاد توسعه استلار تصمیم گرفت بیش از نیمی از عرضه XLM را بسوزاند (حدود ۵۵ میلیارد XLM)، که در نتیجه عرضه کل XLM به ۵۰ میلیارد محدود شد. این اقدام به منظور بهبود کارایی و افزایش ارزش اکوسیستم استلار انجام شد. با کاهش عرضه، SDF قصد داشت کم‌یابی و ارزش هر توکن باقی‌مانده را افزایش دهد و شبکه را برای سرمایه‌گذاران و کاربران جذاب‌تر کند.
بیشتر بخوانید: توکن سوزی چیست؟
در حال حاضر، حدود ۲۱.۲۵ میلیارد XLM (معادل ۴۲.۵٪ از کل عرضه) در گردش نیست. این توکن‌ها برنامه توزیع مشخصی ندارند و زمان دقیقی برای انتشار کامل آن‌ها تعیین نشده است.
یکی از استراتژی‌های کلیدی استلار برای تحقق اهدافش، ایجاد همکاری با شرکت‌های بزرگ بخش مالی است. اکوسیستم استلار شامل پروژه‌ها و همکاری‌های متعددی است. از مهم‌ترین این همکاری‌ها می‌توان به IBM و مانی‌گرام (MoneyGram International) اشاره کرد.
در سال ۲۰۱۹، IBM برای راه‌اندازی سیستم پرداخت جهانی World Wire از شبکه استلار استفاده کرد. این سیستم با بهره‌گیری از ارزهای دیجیتال، فرآیند پرداخت‌های فرامرزی را بهینه می‌کند و امکان انجام تراکنش‌ها را با هزینه و زمان بسیار کمتر نسبت به سیستم‌های بانکی سنتی فراهم می‌سازد.
در سال ۲۰۲۱، مانی‌گرام با بنیاد توسعه استلار (SDF) وارد همکاری شد. این همکاری شبکه مانی‌گرام را با استلار ادغام کرد تا کاربران بتوانند دلار دیجیتال (USDC) را به پول نقد و بالعکس تبدیل کنند. USDC یک استیبل کوین است که ارزش آن برابر با دلار آمریکا است.
بیشتر بخوانید: یو اس دی کوین (USDC) چیست؟
همکاری با دیلویت به این شرکت امکان داده است که یک راه‌حل مبتنی بر بلاک چین توسعه دهد که هزینه و پیچیدگی تراکنش‌های بانکی را، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
به‌طور مشابه، همکاری با امریکن اکسپرس فرصت‌های جدیدی را برای این شرکت در انتقال پول بین‌المللی و تراکنش‌های فرامرزی ایجاد کرده است.
استلار همچنین از طریق برنامه‌های حمایتی خود، به پروژه‌های نوآورانه کمک مالی ارائه می‌دهد. صندوق جامعه استلار (SCF) یکی از این برنامه‌هاست که به جامعه استلار اجازه می‌دهد درباره پروژه‌های دریافت‌کننده کمک مالی رأی‌گیری کنند. این برنامه برای تمام پروژه‌های واجد شرایط باز است. برخی از برندگان این صندوق عبارت‌اند از:
استلار نقشه راه مشخصی در وب‌سایت خود ارائه نکرده است، اما از طریق بلاگ رسمی خود (Stellar.org) به‌طور منظم آخرین پیشرفت‌ها را منتشر می‌کند.
این بلاگ شامل گزارش‌های ماهانه از مهم‌ترین تحولات است. به‌عنوان مثال، در اکتبر ۲۰۱۷، گزارشی از همکاری با آی‌بی‌ام (IBM) و کلیک‌اکس (KlickEx) در حوزه پرداخت‌های فرامرزی منتشر شد. علاوه بر این، همکاری‌هایی با رمیت‌ر (Remitr)، ام‌سوا (MSewa Software Solutions)، پساچویس (PesaChoice) و چینئوم (Chaneum ICO Advisory Services) نیز صورت گرفته است.
از آنجایی که عرضه اولیه سکه (ICO) نقش مهمی در جذب سرمایه برای پروژه‌های بلاک چینی دارد، تیم استلار معتقد است که شبکه آن می‌تواند یک پلتفرم ایده‌آل برای میزبانی عرضه اولیه‌ها و جذب سرمایه استارتاپ‌های بلاک چینی باشد. انعطاف‌پذیری استلار این امکان را برای شرکت‌های نوپا فراهم می‌کند که انواع مختلفی از پرداخت‌های ارز دیجیتال و فیات را مدیریت کنند.
اتریوم یکی از بازیگران اصلی در حوزه ارزهای دیجیتال است و به دلیل پشتیبانی از برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) و قراردادهای هوشمند شهرت دارد. در مقابل، استلار یک شبکه بلاک چینی است که تمرکز اصلی آن بر پرداخت‌ها و تراکنش‌های فرامرزی است. هدف آن انتقال سریع‌تر و ارزان‌تر پول بین کشورها است.
ارز دیجیتال بومی اتریوم، اتر (ETH)، برای تأمین انرژی شبکه و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. درحالی‌که ارز بومی استلار ، لومن (XLM)، به‌عنوان پل ارتباطی بین ارزهای مختلف عمل کرده و تراکنش‌ها را در شبکه استلار تسهیل می‌کند.
استلار برای تأیید تراکنش‌ها از پروتکل اجماع استلار (SCP) استفاده می‌کند که باعث زمان تسویه سریع (۲ تا ۵ ثانیه) و کارمزدهای بسیار پایین می‌شود. در مقابل، اتریوم از مکانیسم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کند که کارمزدهای متغیر و زمان تسویه متفاوتی دارد.
ریپل یکی دیگر از پروژه‌های بزرگ دنیای ارزهای دیجیتال است که تمرکز آن پرداخت‌های آنی و فرامرزی برای مؤسسات مالی است. جالب است بدانید که جد مک‌کیلب (Jed McCaleb)، یکی از بنیان‌گذاران استلار، قبل از راه‌اندازی استلار در سال ۲۰۱۴، از بنیان‌گذاران ریپل نیز بوده است.
بنیاد توسعه استلار که از این پروژه پشتیبانی می‌کند، بر گسترش دسترسی مالی و افزایش سواد مالی در سطح جهانی تمرکز دارد. این مأموریت کاملاً با هدف ایجاد یک شبکه مالی کارآمدتر و فراگیرتر برای پرداخت‌ها و تراکنش‌های بین‌المللی همسو است.
با وجود منشأ مشترک، استلار و ریپل کاربردها و مخاطبان هدف متفاوتی دارند. ریپل روی بانک‌ها و مؤسسات مالی تمرکز دارد و هدف آن تحول در شیوه انجام تراکنش‌های بین‌المللی است، درحالی‌که استلار بیشتر بر کاربران عادی تمرکز دارد و تلاش می‌کند خدمات مالی را برای همه در دسترس قرار دهد.
امکان کسب درآمد غیرفعال از طریق محصول اولترا استلار (Ultra Stellar) وجود دارد. این محصول بر بستر شبکه استلار ساخته شده و توکن‌های سودده زیر را منتشر می‌کند:
هر یک از این توکن‌ها به‌صورت ۱ به ۱ با توکن اصلی پشتیبانی می‌شوند. برای مثال، ۱ yXLM با XLM پشتیبانی می‌شود.
اولترا استلار به کاربران اجازه می‌دهد تا توکن‌های معمولی خود را با توکن‌های سودده مبادله کرده و از آن‌ها سود دریافت کنند. اگر XLM داشته باشید، می‌توانید آن را به yXLM تبدیل کنید و سود روزانه دریافت کنید. همچنین، در هر زمان که بخواهید، می‌توانید yXLM خود را به XLM تبدیل کنید.
یکی از نگرانی‌های اصلی درباره بلاک چین استلار، میزان زیادی از توکن‌های لومن (XLM) است که در اختیار بنیاد توسعه استلار قرار دارد. برخلاف بسیاری از بلاک چین‌های دیگر که به نودهای شبکه پاداش می‌دهند، استلار ۱۰۰ میلیارد توکن لومِن ایجاد کرد که بخش زیادی از آن به SDF اختصاص یافت. این موضوع باعث نگرانی سرمایه‌گذارانی شد که احتمال عرضه ناگهانی و کاهش ارزش توکن‌ها را مطرح کردند.
برای رفع این نگرانی، بنیاد استلار در سال ۲۰۱۹ تعداد ۵۵ میلیارد توکن لومِن را نابود کرد تا از افزایش بیش از حد عرضه جلوگیری کند. بااین‌حال، نگرانی‌هایی درباره تمرکزگرایی شبکه نیز وجود دارد. در سال ۲۰۱۹، دو نود اصلی که تحت کنترل SDF بودند، از کار افتادند و باعث توقف شبکه برای بیش از یک ساعت شدند. این مسئله وابستگی شبکه به تعداد محدودی از نودها را نشان داد که می‌تواند ریسک تمرکزگرایی استلار را افزایش دهد.
استلار معمولاً به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری کمتر شناخته‌شده اما پرکاربرد در دنیای ارزهای دیجیتال در نظر گرفته می‌شود. این بلاک چین توانسته کاربردهای واقعی در دنیای مالی ارائه دهد و همکاری‌های قابل‌توجهی با شرکت‌های بزرگ ایجاد کند. شبکه استلار نیز در حال رشد است، به‌طوری‌که تعداد پرداخت‌های سالانه در این شبکه از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ حدود ۳۷۸٪ افزایش داشته است.
بااین‌حال، مانند سایر ارزهای دیجیتال، استلار دارای نوسانات بالایی است و موفقیت بلندمدت آن تضمین‌شده نیست. یکی از چالش‌های استلار، شباهت آن به پروتکل پرداخت ریپل (Ripple) است، درحالی‌که XRP، ارز دیجیتال بومی ریپل، ارزش بازار بسیار بزرگ‌تری دارد.
با وجود تمام مزایا، بلاک چین استلار محبوبیت کمتری نسبت به شبکه‌های بزرگ‌تر دارد و تعداد کاربران آن نیز محدودتر است. این موضوع می‌تواند چالش‌هایی از نظر امنیت و تمرکز شبکه ایجاد کند، زیرا تعداد پایین نودهای تأییدکننده ممکن است بر ثبات و مقاومت شبکه در برابر حملات تأثیر بگذارد
درنهایت، سرمایه‌گذاری در استلار بستگی به دیدگاه شما نسبت به آینده پرداخت‌های بلاک چینی و تیم توسعه‌دهنده آن دارد. اگر به آینده پرداخت‌های فرامرزی مبتنی بر بلاک چین باور دارید، با توجه به این که استلار هنوز رقیبی جدی مانند ریپل را پشت سر نگذاشته، استلار می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد.
استلار یک بلاک چین متن‌باز است که برای انتقال سریع و ارزان پول در سطح بین‌المللی طراحی شده و امکان جابجایی دارایی‌های مختلف را فراهم می‌کند.
استلار و ریپل هر دو برای پرداخت‌های بین‌المللی ساخته شده‌اند، اما استلار روی افراد و کسب‌وکارهای کوچک تمرکز دارد، درحالی‌که ریپل بیشتر برای بانک‌ها و مؤسسات مالی بزرگ طراحی شده است.
استلار به دلیل سرعت بالا، کارمزد کم و همکاری‌های قوی پتانسیل رشد دارد، اما رقابت با ریپل و کنترل بالای بنیاد آن روی توکن‌ها از چالش‌های این پروژه محسوب می‌شود.
استلار با هدف حل مشکلات انتقال پول در سطح بین‌المللی ایجاد شد و توانست با استفاده از بلاک چین، فرآیند تبدیل و انتقال دارایی‌ها را سریع‌تر و ارزان‌تر کند. این شبکه با استفاده از پروتکل اجماع خاص خود، بدون نیاز به ماینینگ، تراکنش‌ها را در چند ثانیه تأیید می‌کند و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین، همکاری با شرکت‌های بزرگی مثل IMB نشان‌دهنده پتانسیل بالای این پروژه در حوزه مالی است.
بااین‌حال، استلار چالش‌هایی نیز دارد، از جمله تمرکز بالا روی بنیاد توسعه استلار (SDF) و تعداد محدود نودهای تأییدکننده که می‌تواند امنیت شبکه را تحت تأثیر قرار دهد. از نظر سرمایه‌گذاری، XLM یک ارز دیجیتال با کاربرد واقعی و جایگاه مشخص در حوزه پرداخت‌های بین‌المللی است، اما رقابت با پروژه‌هایی مثل ریپل (XRP) می‌تواند رشد آن را محدود کند. بنابراین، سرمایه‌گذاری در XLM به تحلیل شخصی از آینده پرداخت‌های بلاک چینی و پذیرش این شبکه در سطح جهانی بستگی دارد.
